Zarówno wśród profesjonalistów zajmujących się pomocą psychoterapeutyczną, jak i w potocznym rozumieniu terapia poznawczo-behawioralna (CBT – cognitive-behavioral therapy) jest ujmowana jako podejście mało wglądowe, płytkie, przeznaczone głównie do pracy z zaburzeniami z dawnej osi I (np. z pacjentami z objawami depresyjnymi czy nasilonymi objawami lękowymi). Często wspomina się o niskiej efektywności CBT w kontekście nawrotowości zaburzeń psychicznych (np. depresji), a także w pracy terapeutycznej nad trudnościami relacyjnymi, u których podłoża leżą zazwyczaj problemy osobowościowe¹. Należy podkreślić, że nie jest to pogląd w pełni słuszny i nie powinien być bezkrytycznie akceptowany, jednak wielu praktyków (w tym autorka pracy, certyfikowany terapeuta CBT) często odczuwa niedosyt w zakresie proponowanych przez CBT technik terapeutycznych.

Teoria wczesnych nieadaptacyjnych schematów Jeffreya Younga (EMS – early maladaptive schemas lub YST – Young’s schema therapy) powstała w latach 90. XX w. jako próba poradzenia sobie z wymienionymi ograniczeniami terapii CBT. Young, uczeń i wieloletni współpracownik Aarona Becka, nie tylko poszerzył jego teorię, lecz także rozwinął wywodzącą się z niej formę psychoterapii².

Obecnie coraz częściej przedstawiciele CBT w psychoterapii zaburzeń psychicznych z tzw. osi II stosują klasyczną terapię poznawczą Becka równocześnie z terapią tzw. III fali CBT. Zalicza się do niej dialektyczną terapię behawioralną Marshy Linehan (DBT – dialectical behavioral therapy) oraz wspomnianą terapię schematów Jeffreya Younga³. Najnowsze badania pokazują, że techniki wykształcone w ramach tych dwóch podejść psychoterapeutycznych są z dużym powodzeniem stosowane w leczeniu zaburzeń osobowości, a ich skuteczność okazuje się porównywalna z technikami innych nurtów psychoterapeutycznych, np. psychodynamicznych i psychoanalitycznych³.

Teoria wczesnych nieadaptacyjnych schematów Younga – podstawowe założenia