Według World Health Organization (WHO) za niedokrwistość ciężarnych uznaje się stan, w którym w każdym okresie ciąży stężenie hemoglobiny (Hb) jest mniejsze niż 11 g/dl (6,8 mmol/l). Natomiast wytyczne brytyjskie (UK antenatal guidance) i amerykańskich Centers for Disease Control and Prevention (CDC) definiują niedokrwistość jako spadek stężenia Hb <11 g/dl w I oraz <10,5 g/dl (6,5 mmol/l) w II lub III trymestrze ciąży. Z niedokrwistością poporodową (w połogu) mamy do czynienia, gdy stężenie Hb spadnie <10 g/dl (6,2 mmol/l). Morfologię krwi powinno się oceniać przynajmniej na początku ciąży i w 28. jej tygodniu. W przypadku niepokojących objawów i/lub ciężkiej niedokrwistości (Hb <7,0 g/dl) wskazana jest hospitalizacja^1,2.

Uwagi ogólne

Niedokrwistość występująca podczas ciąży ze względu na potencjalnie negatywne skutki dla matki i płodu jest traktowana jako odrębna jednostka chorobowa. Niewielkie zmniejszenie stężenia hemoglobiny jest zjawiskiem fizjologicznym, związanym ze zwiększeniem objętości osocza matki. Ważne jednak, aby odróżnić stan, w którym stężenie hemoglobiny przybiera wartości patologiczne. Niedokrwistość w I trymestrze grozi zaburzeniami rozwoju zarodka i poronieniem, w II może prowadzić do zahamowania wewnątrzmacicznego wzrostu płodu i powstania wad wrodzonych, a w III – do przedwczesnego porodu. Nawet niewielkiego stopnia niedokrwistość podczas I trymestru wiąże się ze statystycznie wyższym ryzykiem przedwczesnego porodu. Im niższe stężenie hemoglobiny, tym także większe ryzyko niskiej masy urodzeniowej noworodka³. Ponadto niedokrwistość istotnie wpływa na jakość życia matki, wiąże się z zaburzeniami koncentracji i osłabieniem, co może zakłócać prawidłowe interakcje z dzieckiem i sprzyjać poporodowej depresji⁴.

Dane WHO z 2016 r. wskazują, że niedokrwistość towarzysząca ciąży jest wywołana przede wszystkim niedoborem żelaza, kwasu foliowego i witaminy A. Dotyczy 38,2% ciężarnych na całym świecie. Około 0,8 mln dotknięte jest ciężką niedokrwistością – ma stężenie hemoglobiny <7,0 g/dl. Dotyczy to zwłaszcza krajów Azji Południowo-Wschodniej i Afryki. W Europie na anemię podczas ciąży cierpi 25,8% kobiet. Mniej więcej połowa tych przypadków jest spowodowana niedoborem żelaza i jest podatna na leczenie. Niedostatek tego pierwiastka wpływa na nieprawidłowe wykorzystanie źródeł energii przez mięśnie oraz na zmniejszenie odporności. Niedobór soli kwasu foliowego (folianów) upośledza rozwój układu nerwowego płodu. Niedostatek witaminy A (w Afryce i Azji Południowo-Wschodniej dotyczy około 19 mln ciężarnych) dodatkowo powoduje kurzą ślepotę¹.