Choroby internistyczne u kobiet w ciąży

Niedokrwistość u kobiet w ciąży

prof. dr hab. n. med. Małgorzata Kuliszkiewicz-Janus1
lek. Jacek Kwiatkowski2

1Poradnia Hematologiczna, Wojewódzki Zespół Specjalistycznej Opieki Zdrowotnej we Wrocławiu

2Katedra i Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Małgorzata Kuliszkiewicz-Janus

Poradnia Hematologiczna, Wojewódzki Zespół Specjalistycznej Opieki Zdrowotnej

ul. Dobrzyńska 21/23, 50-403 Wrocław

  • Badania laboratoryjne wykorzystywane w rozpoznawaniu niedokrwistości i jej pogłębionej diagnostyce
  • Suplementacja żelaza – zalecenia poszczególnych organizacji i państw, preparaty dostępne na rynku polskim
  • Omówienie innych niż niedobór żelaza przyczyn niedokrwistości

Według World Health Organization (WHO) za niedokrwistość ciężarnych uznaje się stan, w którym w każdym okresie ciąży stężenie hemoglobiny (Hb) jest mniejsze niż 11 g/dl (6,8 mmol/l). Natomiast wytyczne brytyjskie (UK antenatal guidance) i amerykańskich Centers for Disease Control and Prevention (CDC) definiują niedokrwistość jako spadek stężenia Hb <11 g/dl w I oraz <10,5 g/dl (6,5 mmol/l) w II lub III trymestrze ciąży. Z niedokrwistością poporodową (w połogu) mamy do czynienia, gdy stężenie Hb spadnie <10 g/dl (6,2 mmol/l). Morfologię krwi powinno się oceniać przynajmniej na początku ciąży i w 28. jej tygodniu. W przypadku niepokojących objawów i/lub ciężkiej niedokrwistości (Hb <7,0 g/dl) wskazana jest hospitalizacja1,2.

Uwagi ogólne

Niedokrwistość występująca podczas ciąży ze względu na potencjalnie negatywne skutki dla matki i płodu jest traktowana jako odrębna jednostka chorobowa. Niewielkie zmniejszenie stężenia hemoglobiny jest zjawiskiem fizjologicznym, związanym ze zwiększeniem objętości osocza matki. Ważne jednak, aby odróżnić stan, w którym stężenie hemoglobiny przybiera wartości patologiczne. Niedokrwistość w I trymestrze grozi zaburzeniami rozwoju zarodka i poronieniem, w II może prowadzić do zahamowania wewnątrzmacicznego wzrostu płodu i powstania wad wrodzonych, a w III – do przedwczesnego porodu. Nawet niewielkiego stopnia niedokrwistość podczas I trymestru wiąże się ze statystycznie wyższym ryzykiem przedwczesnego porodu. Im niższe stężenie hemoglobiny, tym także większe ryzyko niskiej masy urodzeniowej noworodka3. Ponadto niedokrwistość istotnie wpływa na jakość życia matki, wiąże się z zaburzeniami koncentracji i osłabieniem, co może zakłócać prawidłowe interakcje z dzieckiem i sprzyjać poporodowej depresji4.

Dane WHO z 2016 r. wskazują, że niedokrwistość towarzysząca ciąży jest wywołana przede wszystkim niedoborem żelaza, kwasu foliowego i witaminy A. Dotyczy 38,2% ciężarnych na całym świecie. Około 0,8 mln dotknięte jest ciężką niedokrwistością – ma stężenie hemoglobiny <7,0 g/dl. Dotyczy to zwłaszcza krajów Azji Południowo-Wschodniej i Afryki. W Europie na anemię podczas ciąży cierpi 25,8% kobiet. Mniej więcej połowa tych przypadków jest spowodowana niedoborem żelaza i jest podatna na leczenie. Niedostatek tego pierwiastka wpływa na nieprawidłowe wykorzystanie źródeł energii przez mięśnie oraz na zmniejszenie odporności. Niedobór soli kwasu foliowego (folianów) upośledza rozwój układu nerwowego płodu. Niedostatek witaminy A (w Afryce i Azji Południowo-Wschodniej dotyczy około 19 mln ciężarnych) dodatkowo powoduje kurzą ślepotę1.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Diagnostyka niedokrwistości

Wprawdzie diagnostyka niedokrwistości opiera się przede wszystkim na interpretacji wyników badań laboratoryjnych, ale równie ważną rolę odgrywają badanie przedmiotowe i zebranie wywiadu. [...]

Niedokrwistość syderopeniczna

Prawidłowa gospodarka żelazem warunkuje fizjologiczny przebieg ciąży, ale niestety dieta większości ciężarnych nie zmienia się istotnie w stosunku do tej sprzed ciąży. [...]

Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego

Niedokrwistość ciężarnych z powodu niedoboru witaminy B12 obserwuje się rzadko, gdyż płód potrzebuje niewielkiej jej ilości, około 50 μg. Grupą ryzyka są [...]

Niedokrwistości hemolityczne

Często nastręczają kłopotów diagnostycznych i terapeutycznych, które u ciężarnych komplikują się jeszcze bardziej. Pierwsze objawy hemolizy mogą wystąpić dopiero w ciąży; zwiększają [...]

Niedokrwistość a nowotwory

Nowotworami najczęściej występującymi w ciąży są: rak piersi, rak szyjki macicy, rak jajnika, chłoniaki oraz czerniak. Częstość ich występowania to 1/1000-2000 ciąż. [...]

Niedokrwistość w chorobach przewlekłych

U ciężarnych schorzenia przewlekłe, które przebiegają z niedokrwistością, to najczęściej choroby infekcyjne, stany zapalne, uszkodzenia tkanek, choroby nerek, wątroby czy przewlekła niewydolność serca. [...]

Do góry