Przewlekłe zapalenie dolnych i górnych dróg oddechowych

Główną przyczyną zasięgania porad lekarskich w naszej strefie zarówno klimatycznej, jak i ekonomicznej są ból oraz infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych. Infekcje to istotny problem zdrowotny, ponieważ stanowią one 30-40% wszystkich zgłoszeń do lekarzy różnych specjalności, głównie lekarzy rodzinnych i podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).

Większość infekcji dolnych i górnych dróg oddechowych to zakażenia wirusowe. Przykłady wirusów wywołujących infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych przedstawiono w tabeli 1.

W ostatnim roku szczególne zainteresowanie wzbudza rodzina Coronaviridae. Jej przedstawiciele są drobnoustrojami, które w środowisku człowieka występują od bardzo dawna, wywołując różnego rodzaju infekcje układu pokarmowego i oddechowego zarówno u ludzi, jak i zwierząt. Najwcześniejsze istotne informacje na temat koronawirusów pojawiły się jednak w latach 60. XX w. po opisaniu pierwszych patogenów łagodnego przeziębienia ustępującego samoistnie. U dzieci zakażenie koronawirusem stanowi przyczynę około 20% wszystkich infekcji górnych dróg oddechowych, których objawy klinicznie są zbliżone do zakażeń wywoływanych przez wirusy paragrypy. Śmiertelne odmiany wirusa pojawiły się dopiero w XXI w. (SARS-CoV, MERS-CoV i SARS-CoV-2). Wcześniej zapalenia płuc zdecydowanie częściej były obrazem zakażenia bakteryjnego, jedynie niewielki procent stanowiły powikłania w przebiegu m.in. infekcji wirusa grypy. Niemniej w przypadku wirusa SARS-CoV-2 zapalenie płuc o bardzo charakterystycznym obrazie radiologicznym należy do klasycznych objawów COVID-19.

Wirusy, będąc obligatoryjnymi pasożytami wewnątrzkomórkowymi, uszkadzają komórki i indukują odczyn zapalny. Każda przebiegająca w organizmie człowieka infekcja generuje reakcję zapalną wywołaną odpowiedzią układu immunologicznego. Reakcje układu immunologicznego na infekcję wirusową dzieli się schematycznie na trzy etapy: pierwszy i drugi etap reakcji zapalnej jest uważany za korzystny dla organizmu człowieka, ponieważ prowadzi do minimalizacji skutków zakażenia w chwili rozpoczęcia się reakcji immunologicznej, zapalnej. Trzeci może się wiązać z niebezpiecznymi dla zdrowia konsekwencjami w postaci uszkodzenia tkanek i narządów oraz odległych powikłań (ryc. 1).

Zapalenie to dobrze znana reakcja ochronna organizmu na uszkodzenie dróg oddechowych w wyniku infekcji i różnych leków wziewnych. Indukuje eliminację patogenu, a następnie naprawę dróg oddechowych poprzez aktywację wielu szlaków, które przebiegają...