Artretyzm lub podagra to dawne nazwy, coraz rzadziej używane (najczęściej w literaturze popularnonaukowej), choroby zapalnej stawów – dny moczanowej. Pierwsze wzmianki zawierające opis artretyzmu palucha stopy pochodzą z Egiptu z 2600 r. p.n.e., a pierwszy opis choroby zawdzięczamy Hipokratesowi (IV w. p.n.e.).

Z medycznego, klinicznego punktu widzenia pojęcie „dna moczanowa” ma szersze znaczenie, ponieważ rozpoznając podagrę, pośrednio wskazujemy, że zmiany zapalne (powodowane w obu przypadkach przez kryształy moczanu sodu) są zlokalizowane w jednym konkretnym stawie, tj. w pierwszym stawie śródstopno-paliczkowym, natomiast używając określenia „dna moczanowa”, wskazujemy, że zapaleniem mogą być objęte inne stawy i narządy w różnych lokalizacjach.

W ostatnich latach obserwuje się wyraźny wzrost zachorowań na dnę moczanową, i to u osób starszych (>60 r.ż.). Ma to istotny związek z wydłużaniem się życia, zmianą sposobu odżywiania się, nadużywaniem alkoholu oraz coraz częstszym występowaniem chorób współistniejących, takich jak: otyłość, nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia czy cukrzyca typu 2.

Epidemiologia

Dna moczanowa, mimo że uważa się ją za chorobę wieku średniego, jest najczęściej występującą chorobą zapalną stawów w populacji osób starszych. Opierając się na danych literaturowych (brak danych polskich), chorobowość (liczba osób chorych w stosunku do populacji) na świecie waha się od 1% do 4% (0,9-2,5% w Europie i 3,9% w USA), a zapadalność (liczba nowych zachorowań w odniesieniu do liczebności populacji) od 0,1% do 0,3%. Zarówno chorobowość, jak i zapadalność na dnę moczanową wzrastają z każdą dekadą życia. W grupie osób w średnim wieku dna częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet, ale po 65 r.ż. te proporcje stopniowo się wyrównują¹.

Etiologia i patofizjologia

Hiperurykemia

Hiperurykemia (najczęściej jej mianem określa się stężenie kwasu moczowego w surowicy >7 mg/dl) jest uważana za główny czynnik ryzyka wystąpienia dny moczanowej, mimo że większość osób z hiperurykemią nie zachoruje na dnę moczanową. Wskazują na to...

Proces zapalny w stawach, jak już wspomniano, jest zapoczątkowany kryształami moczanu sodu, które po wniknięciu do cytoplazmy makrofagów i monocytów (w mechanizmie fagocytozy) powodują uwalnianie licznych mediatorów zapalenia, w tym cytokin prozap...