Urologia

Wodonercze rozpoznane przypadkowo

dr n. med. Ewa Magdalena Koźmińska

Praktyka Lekarska, Kruszyniany

Adres do korespondencji:

dr n. med. Ewa Magdalena Koźmińska

e-mail: e.m.kozminska@wp.pl

  • Rozpowszechnienie badań obrazowych sprawia, że wodonercze spowodowane zwężeniem połączenia miedniczkowo-moczowodowego (UPJ) bywa rozpoznawane nawet u osób dorosłych
  • Lekarz rodzinny powinien wiedzieć, kiedy i w jakim trybie kierować takich chorych do urologa
  • Pomoc lekarza rodzinnego jest również nieoceniona w obserwacji chorych po operacji wykonanej z powodu zwężenia UPJ

Dzięki upowszechnieniu badań obrazowych, zwłaszcza ultrasonografii (USG) i tomografii komputerowej (TK), coraz częściej rozpoznaje się nieprawidłowości, których istnienia wcześniej nie podejrzewano, ponieważ nie wywoływały dolegliwości lub objawy nie były na tyle nasilone, by skłaniały pacjenta do zgłoszenia się do lekarza. Jedną z takich nieprawidłowości jest wodonercze. Mam na myśli poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego nerki (hydronephrosis), podczas gdy szerokość moczowodu jest prawidłowa, w odróżnieniu od poszerzenia górnych dróg moczowych (ureterohydronephrosis), gdy poszerzony jest również moczowód. W tym artykule pragnę omówić jedynie wodonercze.

Definicja

Wodonercze to utrudnienie odpływu moczu z układu kielichowo-miedniczkowego (UKM) nerki do górnego odcinka moczowodu. Powoduje to stopniowe poszerzanie się UKM, wzrost ciśnienia w jego obrębie prowadzi do uciśnięcia miąższu nerki, jego postępującego zwężenia i upośledzenia czynności nerki, a ostatecznie – do całkowitego jej zniszczenia1,2. Jeśli w porę nie ustalono rozpoznania i nie podjęto właściwego leczenia, nerka zmienia się w pozbawiony miąższu zbiornik moczu. Zakażenie zalegającego moczu grozi rozwojem roponercza, którego następstwem może być urosepsa zagrażająca życiu chorego.

Mniej dramatyczne, ale równie poważne powikłania utrzymującego się wodonercza, to:

  • kamica nerki
  • nawracające zakażenia dróg moczowych
  • odmiedniczkowe zapalenie nerki
  • nawracający krwinkomocz3,4.

Zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego

Najczęstszą przyczyną wodonercza jest zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego (UPJ – ureteropelvic junction). Wrodzone zwężenie UPJ jest głównym powodem wodonercza u płodów, a wykonane prenatalnie badanie USG pozwala na rozpoznanie 80% takich zaburzeń. Większość wymaga interwencji jeszcze przed narodzinami dziecka albo w pierwszych kilku–kilkunastu latach jego życia, ale u niektórych osób czynnościowe następstwa zwężenia UPJ nie ujawniają się do czasu osiągnięcia przez nich dorosłości5.

Częstość występowania

Ocenia się, że wrodzone wodonercze w następstwie zwężenia UPJ występuje u 1 na 750-1000, a według nowszych opracowań u 1 na 1000-2000 żywo urodzonych dzieci1,2,6. Zdarza się częściej u chłopców niż u dziewczynek (2:1), u 2/3 chorych stwierdza się ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przyczyny zwężenia UPJ

Wśród wrodzonych przyczyn zwężenia UPJ prowadzącego do rozwoju wodonercza wyróżnia się:

Wodonercze u dorosłych

Jak już wspomniałam, obecnie wodonercze rozpoznaje się już w trakcie ultrasonograficznej diagnostyki prenatalnej lub w dzieciństwie. Zależnie od wskazań interwencje są podejmowane jeszcze [...]

Diagnostyka wodonercza w POZ

Ultrasonografia jest w Polsce podstawowym badaniem obrazowym, na które często kierują chorych lekarze rodzinni. I właśnie oni jako pierwsi dowiadują się o przypadkowym rozpoznaniu [...]

Dalsza diagnostyka

Pogłębioną diagnostykę chorych ze zwężeniem UPJ zleca urolog. Jej celem jest przede wszystkim ocena czynności nerki, której wynik warunkuje dalsze postępowanie, [...]

Wskazania do leczenia chirurgicznego

Wskazaniami do podjęcia leczenia chirurgicznego polegającego na plastyce zwężonego UPJ są:

Metody chirurgiczne

Główną metodą plastyki zwężonego UPJ jest operacja zapoczątkowana w 1949 r. przez Hynesa i Andersona. Polega ona na wycięciu zwężenia, a następnie szerokim zespoleniu [...]

Ocena wyniku operacji

Poprawa stanu nerki po operacji następuje u dorosłych stopniowo. Po 3 miesiącach nie jest jeszcze dostrzegalna, ale staje się widoczna po 6 [...]

Podsumowanie

Rozpowszechnienie badań obrazowych, zwłaszcza USG i TK, sprawia, że wrodzone lub nabyte wodonercze w następstwie zwężenia UPJ bywa rozpoznawane przypadkowo. Jako pierwszy, oczywiście [...]

Do góry