Badania określające zaawansowanie choroby

W celu określenia zaawansowania choroby wykonywane są badania biochemiczne, przede wszystkim oceniające funkcje wątroby, morfologia i koagulogram. U pacjentów często stwierdzane są niedobory witaminy B₁₂, nieprawidłowa jest również gospodarka żelazem. W surowicy pacjentów niejednokrotnie wykrywa się obecność białka monoklonalnego. W takim przypadku należy poszerzyć panel badań w kierunku współistniejącej gammapatii monoklonalnej. W ramach diagnostyki obrazowej należy wykonać ultrasonografię (USG) jamy brzusznej z określeniem wielkości wątroby i śledziony, badanie densytometryczne kości (DEXA – dual-energy X-ray absorptiometry) oraz rezonans magnetyczny (MR – magnetic resonance) kości długich (badanie wskazane u pacjentów z nieprawidłowościami układu kostno-stawowego lub w przypadku pojawienia się dolegliwości bólowych).

Leczenie

ERT

W chorobie Gauchera od wielu lat stosowane jest leczenie suplementujące enzym (ERT – enzyme replacement therapy), skuteczne przede wszystkim u pacjentów z typem I choroby. Leczenie to może być również zlecane w typie III, nie hamuje jednak postępu zmian w układzie nerwowym. Wczesne rozpoczęcie terapii substytucyjnej u pacjentów z objawową postacią choroby doprowadza do ustąpienia organomegalii, zmniejszenia dolegliwości kostnych oraz poprawy parametrów morfologicznych, przede wszystkim liczby płytek i stężenia hemoglobiny. Poprawa morfologii i ustąpienie hepatosplenomegalii obserwowane są zazwyczaj po kilku–kilkunastu miesiącach regularnego leczenia. U pacjentów w trakcie terapii substytucyjnej stwierdzano ustąpienie dolegliwości bólowych ze strony kości i zmniejszenie częstości występowania przełomów bólowych. Leczenie zapobiega też pojawieniu się jałowej martwicy kości. Po wielu latach terapii możliwe są również poprawa uwapnienia kości czy ustąpienie osteopenii. Odpowiedź w zakresie dolegliwości ze strony układu kostno-szkieletowego uzyskuje się zazwyczaj później niż poprawę morfologii i redukcję hepatosplenomegalii. Leczenie substytucyjne jest stosowane w formie regularnych, podawanych co 2 tygodnie wlewów dożylnych. Terapia jest zarejestrowana dla pacjentów z typami I (dot. imiglucerazy i welaglucerazy α) oraz III (dot. imiglucerazy) choroby, u których występują objawy. Leczenie nie jest wskazane u osób z asymptomatyczną (bezobjawową) postacią choroby Gau­chera. Dawka leku zależy od ciężkości objawów i wynosi 15-60 j./kg m.c. W Unii Europejskiej obecnie są zarejestrowane dwa preparaty ERT: imigluceraza i welagluceraza α.

SRT

Inną opcją jest zastosowanie terapii redukującej substrat (SRT – substrate reduction therapy). Leki działające poprzez hamowanie syntazy glukozyloceramidu mają formę doustną. W Unii Europejskiej jest zarejestrowany eliglustat. Trzeba pamiętać, że lek ten jest metabolizowany w wątrobie przez cytochrom p450, przede wszystkim przez jego izoenzym CYP2D6. Należy poinformować pacjenta o możliwych interakcjach z innymi lekami, które mogą hamować lub indukować izoenzym CYP2D6. W przypadku eliglustatu cele terapeutyczne są określone podobnie jak przy stosowaniu ERT.

Inne opcje terapeutyczne

Wobec wysokiej skuteczności stosowanego leczenia obecnie rzadko przeprowadzane są w terapii choroby Gauchera transplantacje allogenicznych komórek macierzystych hematopoezy. Procedurę taką można rozważać w przypadku oporności na ERT i SRT, przede wszystkim u pacjentów z typem III choroby.

Leczenie w Polsce

W Polsce decyzję o kwalifikacji pacjentów z chorobą Gauchera do terapii ERT i SRT podejmuje Zespół Koordynacyjny ds. Chorób Ultrarzadkich na podstawie wniosku lekarza prowadzącego i zgromadzonej dokumentacji medycznej. Leczenie podlega okresowej kontroli i stosowane jest przewlekle w przypadku potwierdzenia jego dobrej skuteczności i tolerancji.

Podsumowanie

Choroba Gauchera to rzadka choroba uwarunkowana genetycznie. Objawy występujące w najczęstszym typie I powodują, że pacjent jest kierowany do specjalistycznej diagnostyki. Zazwyczaj jednak, zanim choroba zostanie zdiagnozowana, wędruje przez gabinety lekarzy różnych specjalności. Należy pomyśleć o tej jednostce chorobowej w przypadku pojawienia się cytopenii we krwi obwodowej, powiększenia śledziony lub wątroby oraz przewlekłych, okresowo nasilających się bólów kostnych. Ustalenie właściwego rozpoznania jest tym bardziej kluczowe, że dysponujemy skuteczną terapią, która zapobiega progresji objawów związanych z kumulacją obładowanych nieprawidłowymi metabolitami makrofagów.

Materiał dla lekarzy, przygotowany z inicjatywy i sponsorowany przez Takeda.

C-APROM/PL/GAUD/0037, 05/2021

© 2021 Takeda Pharmaceutical Company Limited. Wszystkie prawa zastrzeżone. Wszystkie znaki towarowe są własnościami ich prawowitych właścicieli.