Choroby internistyczne u kobiet w ciąży

Ospa wietrzna i półpasiec u kobiet w ciąży

lek. Łukasz Wysoczański

lek. Paulina Wysoczańska

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Adres do korespondencji:

lek. Łukasz Wysoczański

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej,

Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

ul. Syrokomli 1, 51-141 Wrocław

  • U kobiety w ciąży może wystąpić zarówno ospa wietrzna, jak i półpasiec, jednak różnią się one zakaźnością oraz stopniem ryzyka dla matki i dziecka. Ospa wietrzna jest znacznie groźniejsza i bardziej zakaźna niż półpasiec
  • Do rozpoznania obu chorób najczęściej wystarcza typowy obraz kliniczny obejmujący odpowiednio uogólnioną lub jednostronną wysypkę pęcherzykową skóry o charakterystycznej ewolucji zmian
  • Głównym lekiem przeciwwirusowym stosowanym w ciąży w leczeniu ospy wietrznej i półpaśca jest acyklowir, a przeciwbólowym i przeciwgorączkowym – paracetamol

Wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV – varicella zoster virus) wywołuje ospę wietrzną w efekcie zakażenia pierwotnego. Po przechorowaniu infekcji nie dochodzi do całkowitej eliminacji wirusa z organizmu. Utrzymuje się on w korzeniach grzbietowych nerwów i w nerwie czaszkowym w uśpionej postaci1. Zdecydowana większość populacji przebyła ospę wietrzną w dzieciństwie lub była zaszczepiona, stąd pierwotna infekcja w ciąży jest niezmiernie rzadka. Niemniej ospa u ciężarnej przebiega ciężej niż u pozostałych osób oraz stanowi realne zagrożenie dla matki, płodu i noworodka. VZV jest teratogenem, który ma zdolność przenikania przez łożysko podczas wiremii. Po przebyciu ospy wietrznej wirus pozostający w organizmie może ulec reaktywacji w wyniku spadku swoistej odporności komórkowej i wywoływać półpaśca2. Takie obniżenie odporności zazwyczaj pojawia się u osób starszych, z osłabioną odpornością, w immunosupresji czy przy narażeniu na duży stres. Może również występować w czasie ciąży i połogu. Półpasiec występuje częściej niż ospa wietrzna, jednak wciąż pozostaje rzadką jednostką chorobową wikłającą ciążę. Półpasiec u kobiety w ciąży nie zagraża dobrostanowi płodu ze względu na brak wiremii3. Standardy diagnostyczne ospy i pół­paśca oraz ich leczenia różnią się u ciężarnych w porównaniu z populacją ogólną, a każda infekcja w ciąży skłania do wnikliwej okresowej oceny rozwoju płodu4. Leczenie VZV powinno być odpowiednio dobrane w zależności od przebiegu choroby i stanu klinicznego pacjenta, tym bardziej w czasie ciąży lub karmienia piersią5.

Etiologia

Zarówno ospa wietrzna, jak i półpasiec są wywoływane przez VZV. Ospa wietrzna jest zakażeniem pierwotnym, uogólnionym, występującym u osób immunoniekompetentnych, półpasiec zaś jest reaktywacją uśpionego wirusa pozostającego w układzie nerwowym po...

Wirus ospy wietrznej i półpaśca jest teratogenem, który ma zdolność przenikania przez łożysko i w konsekwencji może powodować wrodzony zespół ospy wietrznej (CVS – congenital varicella syndrome) lub ciężką ostrą ospę wietrzną rozsianą, w zależnośc...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Czynniki ryzyka

Do najważniejszych czynników ryzyka ospy wietrznej należą młody wiek (

Diagnostyka

Do rozpoznania ospy wietrznej i półpaśca najczęściej wystarcza typowy obraz kliniczny obejmujący odpowiednio uogólnioną lub jednostronną wysypkę pęcherzykową skóry o swoistej ewolucji zmian. [...]

Objawy

Jako pierwsze występują niecharakterystyczne objawy ogólne, takie jak: złe samopoczucie, ból głowy, mięśni i gardła, nieżyt nosa oraz podwyższona temperatura ciała (możliwa [...]

Powikłania

Powikłania ospy wietrznej występują stosunkowo rzadko, jednak do najczęstszych należą: bakteryjne nadkażenia skóry, zapalenie mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych, ataksja móżdżkowa oraz zapalenie [...]

Leczenie

Podstawowym elementem terapii jest odpowiednia higiena obejmująca codzienną kąpiel i osuszanie skóry czystym ręcznikiem. Dodatkowo można stosować miejscowe środki dezynfekujące oraz przykrywać [...]

Profilaktyka ospy wietrznej i półpaśca

Immunoniekompetentnym pacjentkom w ciąży należy doradzić, aby unikały kontaktu z osobami z aktywnym zakażeniem VZV, zwłaszcza ospą wietrzną. Osoby te są szczególnie zakaźne, gdyż [...]

Podsumowanie

Zarówno ospa wietrzna, jak i półpasiec są chorobami zakaźnymi wywołanymi przez VZV, na które istnieją skuteczne szczepienia ochronne. Obie jednostki chorobowe mogą [...]

Do góry