Domowe pomiary ciśnienia tętniczego

Są to pomiary bardzo powszechnie stosowane, umożliwiające wielokrotne odczyty ciśnienia tętniczego poza gabinetem lekarskim, w środowisku życia typowym dla pacjenta. Podobnie jak ABPM pozwalają identyfikować zjawiska WCH i MH. Zalecane są jako najlepsza metoda długoterminowej obserwacji i monitorowania leczenia nadciśnienia tętniczego⁵. W zaleceniach ESH z 2021 r. podkreślono, że:

• urządzenia do pomiarów HBPM powinny być aparatami elektronicznymi (oscylometrycznymi) z mankietem naramiennym i powinny być zwalidowane zgodnie z ustalonym protokołem. Preferowane są urządzenia z automatycznym zapisem i uśrednianiem wielu odczytów lub z możliwością transmisji danych do telefonu komórkowego, komputera lub przez internet^5,19-21
• do pomiarów HBPM nie są zalecane ciśnieniomierze nadgarstkowe z powodu ich mniejszej dokładności w porównaniu z urządzeniami z mankietami naramiennymi oraz możliwe problemy związane z niewłaściwym użytkowaniem (znaczna zmienność odczytów w zależności od ułożenia kończyny górnej). Zwalidowane urządzenia nadgarstkowe mogą być stosowane u osób z bardzo dużym obwodem ramion, gdy pomiary z użyciem mankietu naramiennego nie są możliwe do przeprowadzenia lub są niewiarygodne^5,19-21
• urządzenia wymagające korzystania z metod osłuchowych nie są zalecane do pomiarów HBPM. Ponadto urządzenia z mankietem na palec (finger cuff devices) i inne urządzenia bezmankietowe nie są zalecane do pomiarów HBPM. Urządzenia dla specjalnych populacji, np. dzieci lub kobiet w ciąży, powinny być dla nich zwalidowane^5,19-21
• rozmiar mankietu należy dobrać do obwodu ramienia danej osoby i postępować zgodnie z instrukcją obsługi konkretnego urządzenia^5,19-21
• pomiary HBPM powinny być stosowane u wszystkich leczonych pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, chyba że nie są oni w stanie takich pomiarów wykonywać lub nie chcą tego robić^5,19,21.

Domowe pomiary ciśnienia tętniczego poprawiają długoterminowe przestrzeganie przez pacjentów zasad leczenia (adherence)^5,19-21.

Pomiary ciśnienia tętniczego w aptekach

Pomiary ciśnienia tętniczego w aptekach są powszechnie stosowane w wielu krajach. Preferowane są urządzenia, które dokonują automatycznie trzech kolejnych pomiarów. Urządzenia powinny być ustawione w cichym miejscu, w komfortowej dla pacjenta temperaturze. Podczas pomiarów ciśnienia, podobnie jak w czasie korzystania z innych metod, badana osoba nie powinna prowadzić rozmów. Średnia z 2-3 odczytów >135/85 mmHg sugeruje występowanie nadciśnienia tętniczego. W zaleceniach ESH z 2021 r. podkreślono, że rozpoznanie i decyzje dotyczące leczenia nie powinny być oparte wyłącznie na pomiarach wykonywanych w aptekach^5,22-25.

Zalety pomiaru ciśnienia tętniczego w aptekach to:

• są zazwyczaj łatwo dostępne i wygodne dla pacjentów, a ich przeprowadzenie nie wymaga umawiania się na wizytę lekarską
• są przydatne do badań przesiewowych osób nieleczonych farmakologicznie oraz do obserwacji pacjentów z nadciśnieniem już leczonych
• pozwalają zaoszczędzić zarówno czas lekarzy, jak i koszty ponoszone przez system opieki zdrowotnej
• mogą pozwolić uniknąć efektu WCH, choć nie jest to regułą (podobnie jak w przypadku automatycznych pomiarów OBPM, bez obecności personelu medycznego)
• są możliwą alternatywą dla ABPM lub HBPM, jeśli te dwa ostatnie typy pomiarów nie są możliwe do wykonania^5,22-25.

Ograniczenia dla pomiarów ciśnień w aptekach obejmują: możliwość stosowania niezwalidowanych urządzeń, nieodpowiednich rozmiarów mankietów i dokonywanie pomiarów w nieodpowiednich warunkach, bez instrukcji lekarza lub pielęgniarki (nieprawidłowa postawa, brak odpoczynku przed badaniem, prowadzenie rozmowy w trakcie pomiaru ciśnienia itp.). Dowody dotyczące wartości ciśnień progowych dla ustalenia rozpoznania i interpretacji pomiarów aptecznych są słabej jakości^5,22-25.

Podsumowanie

OBPM jest najczęściej stosowaną metodą w diagnostyce nadciśnienia tętniczego. Na niej opierają się aktualna klasyfikacja nadciśnienia tętniczego, wartości progowe dla rozpoczęcia terapii i docelowe ciśnienia dla danych pacjentów. Pomiary ciśnień poza gabinetem lekarskim (ABPM lub HBPM) są jednak konieczne do dokładnej oceny wartości ciśnień i do kontroli u wielu nieleczonych i leczonych osób.

ABPM jest bardzo dobrze przebadanym sposobem pomiarów ciśnień, który daje wyniki zarówno z okresu aktywności, jak i z czasu snu. HBPM jest z kolei metodą o bardzo dużej dostępności, tanią, dobrze akceptowaną przez większość pacjentów i poprawiającą przestrzeganie zaleceń terapeutycznych. Jednakże często pacjenci używają niezwalidowanych urządzeń, a pomiary wykonują w sposób nieprawidłowy.

Jeżeli wyniki pomiarów gabinetowych i pozagabinetowych są zgodne w kontekście diagnozy nadciśnienia tętniczego, można z całą pewnością ustalić takie rozpoznanie i wdrożyć odpowiednie leczenie. Jeśli uzyskuje się sprzeczne dane i podejrzewa się efekt WCH lub MH, konieczne jest potwierdzenie wartości ciśnień za pomocą powtórnych pomiarów w gabinecie lekarskim i poza nim (komplementarność informacji dostarczanych przez OBPM, HBPM i ABPM).

Nie ma wystarczających dowodów dotyczących progów diagnostycznych oraz przydatności klinicznej w diagnostyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego odnoszących się do pomiarów w aptekach i innych miejscach publicznych. Dlatego są one przydatne głównie do badań przesiewowych, a nie do podejmowania szczegółowych decyzji terapeutycznych.