Pulmonologia
Perspektywy dla szczepionki przeciwko pałeczce krztuśca Wyzwania medyczne i epidemiologiczne
dr hab. n. o zdr. Iwona Paradowska-Stankiewicz, prof. NIZP PZH-PIB1
lek. Łukasz Durajski2
dr inż. Mieszko M. Wilk3
- Szczepionki pełnokomórkowe indukują mocniejszą odpowiedź immunologiczną w porównaniu ze szczepionkami acelularnymi
- Szczepienie szczepionką pełnokomórkową w pierwszych miesiącach życia dziecka indukuje pożądane i trwałe mechanizmy odporności, które są zachowane nawet po podaniu acelularnej szczepionki, generującej suboptymalną odpowiedź immunologiczną
- Wzrosty zachorowań na krztusiec oraz cyrkulację bakterii krztuśca można ograniczyć poprzez pozostawienie szczepionki pełnokomórkowej w podstawowym kalendarzu szczepień oraz rozszerzenie szczepień na osoby dorosłe i grupy największego ryzyka w celu zredukowania dawek przypominających oraz szczepień prenatalnych
Pomimo wysokiego wskaźnika zaszczepień obserwuje się znaczne wzrosty zachorowań na krztusiec (koklusz, pertussis). Szczególnie dotyczy to krajów o wysokich przychodach, które obecnie stosują wyłącznie szczepionkę acelularną. Na rynku polskim dostępne są dwa rodzaje szczepionek przeciwko krztuścowi – pełnokomórkowa oraz acelularna (bezkomórkowa). Wyzwaniem dla środowiska medycznego pozostaje decyzja w sprawie pozostawienia szczepionki pełnokomórkowej w kalendarzu szczepień lub ewentualne zastąpienie jej szczepionką bezkomórkową. Szczepionki te zasadniczo różnią się od siebie składem, co wpływa na indukcję różnych mechanizmów odpowiedzi immunologicznej oraz zdolności do formowania długotrwałej pamięci immunologicznej.
Dodatkowym wyzwaniem jest objęcie szczepieniami osób starszych. Z jednej strony dla tej grupy wiekowej choroba stanowi poważne zagrożenie. Z drugiej – osoby dorosłe najczęściej stanowią rezerwuar dla bakterii krztuśca (Bordetella pertussis) i w konsekwencji ta grupa przyczynia się do cyklicznie pojawiających się fal zachorowań. Ograniczenie cyrkulacji bakterii w społeczeństwie jest kluczowe dla powstrzymania wzrostów zachorowań na krztusiec, w tym w grupach największego ryzyka.
Obecna sytuacja epidemiologiczna
Krztusiec jest endemiczną, wysoce zaraźliwą chorobą zakaźną, która występuje na całym świecie i może prowadzić do poważnych powikłań, szczególnie u dzieci <1 r.ż. oraz osób starszych obciążonych chorobami współistniejącymi. Powikłania krztuśca są różnorodne i o zróżnicowanym stopniu ciężkości, np.: przekrwienie spojówek, zaburzenia snu, wypadanie odbytu, przepuklina pachwinowa, krwawienie z nosa i uszu, wymioty, omdlenia, bezdechy, zapalenie płuc, odma płucna, niedotlenienie mózgu, encefalopatia, a nawet śmierć.
W przeszłości, zwłaszcza przed wprowadzeniem powszechnych szczepień, choroba była główną przyczyną zachorowalności i śmiertelności niemowląt i małych dzieci. Przykładowo liczba osób zdiagnozowanych w USA przed wprowadzeniem szczepień wynosiła okoł...