SPC trójskładnikowe dostępne w Polsce
Tabela 1. Dostępne w Polsce hipotensyjne preparaty trójskładnikowe (SPC)
Aktualnie w Polsce jest dostępnych osiem hipotensyjnych preparatów trójskładnikowych bazujących na pięciu kombinacjach substancji w różnych dawkach. Wszystkie dostępne połączenia zostały przedstawione w tabeli 1. Spośród wymienionych w tabeli 1 SPC w Polsce na dzień 1 lipca 2024 r. refundacji podlegają jedynie te zawierające amlodypinę, hydrochlorotiazyd i walsartan. Informacje na temat refundacji leków są dostępne i regularnie aktualizowane na oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia. Co ważne, warunki uzyskania prawa do refundacji SPC trójskładnikowych aktualnie dostępnych do leczenia nadciśnienia tętniczego nie obejmują konieczności rozpoczynania terapii za pomocą tabletek jednoskładnikowych. Co prawda charakterystyka produktu leczniczego (ChPL) większości preparatów łączonych (SPC) określa wskazania do ich przyjmowania na podstawie dotychczas oddzielnie stosowanych substancji w takich samych dawkach, ale pacjentom z nadciśnieniem tętniczym przysługuje refundacja na SPC trójskładnikowe nie tylko zgodnie z zapisem ChPL, lecz także we wskazaniu „nadciśnienie tętnicze u osób dorosłych, w przypadkach innych niż określono w ChPL”.
Wykorzystanie SPC trójskładnikowych w Polsce
Tabela 2. Realizacja recept na leki hipotensyjne w Polsce w 2023 roku z podziałem na województwa z uwzględnieniem preparatów trójskładnikowych*
Według danych udostępnionych przez Ministerstwo Zdrowia za pośrednictwem Centrum e-Zdrowie spośród wszystkich zrealizowanych recept na leki hipotensyjne (zdefiniowane jako należące do grup ATC: C02, C03, C07, C08, C09) w 2023 roku w Polsce jedynie około 1,92% dotyczyło preparatów trójskładnikowych. W tym samym czasie odsetek sprzedanych opakowań SPC trójskładnikowych w stosunku do wszystkich leków hipotensyjnych był podobny (niecałe 2%), a przy analizie tylko leków refundowanych (na podstawie tabel sprawozdawczych opublikowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia za 2023 rok) wyniósł niespełna 0,5%. Liczbę zrealizowanych recept na leki hipotensyjne refundowane w 2023 roku z podziałem na województwa przedstawiono w tabeli 2. Powyższe dane zwracają uwagę, że SPC trójskładnikowe są zalecane stosunkowo rzadko, aczkolwiek nie odpowiadają w sposób wprost proporcjonalny liczbie pacjentów z nadciśnieniem tętniczym leczonych SPC trójskładnikowymi w stosunku do wszystkich pacjentów leczonych z powodu nadciśnienia tętniczego. Analiza nie zawiera podziału na recepty długo- i krótkoterminowe, jak również stosowania preparatów jednoskładnikowych z innych wskazań, np. niewydolności serca, arytmii czy choroby wieńcowej.
Podsumowanie
W ciągu minionych kilku lat leki hipotensyjne trójskładnikowe ugruntowały swoją wysoką pozycję w algorytmach terapii. Druga wizyta pacjenta w gabinecie lekarskim związana z nadciśnieniem tętniczym to moment, w którym bezwzględnie należy rozważyć wskazania do eskalacji terapii do SPC trójskładnikowego. Jak na razie żadne wytyczne nie rekomendują rozpoczynania terapii od kombinacji trójlekowej, choć pojawiają się już takie badania20.
Z przytoczonych powyżej danych wynika, że istnieje duża przestrzeń do wprowadzania SPC trójskładnikowych w terapii hipotensyjnej wśród polskich pacjentów. Jeśli przyjmiemy zgodnie z opinią ekspertów ESH z 2023 roku, że 60% pacjentów z nadciśnieniem tętniczym może być skutecznie leczonych za pomocą terapii dwuskładnikowej, a ta liczba wzrasta do 90% przy dołączeniu trzeciego składnika, to około 30% pacjentów, czyli blisko 3,3 mln Polaków, powinno być leczonych 3 lekami, preferencyjnie w formie SPC. Stosowanie w tych przypadkach jedynie terapii skojarzonej SPC jest oczywiście niemożliwe z uwagi na liczne ograniczenia. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim niedużą liczbę leków trójskładnikowych hipotensyjnych dostępnych na rynku. Być może kolejnym krokiem w rozwoju SPC będzie stworzenie preparatów trójskładnikowych z β-adrenolitykiem, diuretykiem pętlowym, a może nawet spironolaktonem.