Schematy szczepień

W Polsce zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych szczepienie przeciw meningokokom zaleca się:

• niemowlętom od ukończenia 2 m.ż.
• dzieciom i osobom dorosłym narażonym na ryzyko IChM: z bliskim kontaktem z chorym lub materiałem zakaźnym (personel medyczny, pracownicy laboratorium), przebywającym w zbiorowiskach (przedszkolach, żłobkach, domach studenckich, internatach, koszarach)
• osobom, których zachowania sprzyjają zakażeniu (intymne kontakty z nosicielem lub osobą chorą, np. głęboki pocałunek)
• osobom podróżującym
• dzieciom i osobom dorosłym z wrodzonymi niedoborami odporności: z anatomiczną lub czynnościową asplenią, zakażonym HIV, z nowotworem złośliwym, chorobą reumatyczną, przewlekłą chorobą nerek i wątroby, leczonym ekulizumabem z powodu napadowej nocnej hemoglobinurii lub atypowego zespołu hemolityczno-mocznicowego, przed przeszczepieniem szpiku i po tym zabiegu oraz osobom leczonym immunosupresyjnie
• dzieciom w wieku od ukończenia 2 m.ż. z grup ryzyka zaburzeń odporności oraz szczególnie narażonym na zachorowanie nastolatkom i osobom >65 r.ż.

Szczepionki stosuje się domięśniowo, nie wolno ich podawać dożylnie, podskórnie ani śródskórnie.

Szczepionki skoniugowane stosuje się w następujący sposób:

• MenC-TT (NeisVac-C)
  • Młodzieży i dorosłym podaje się jedną dawkę 0,5 ml. Nie określono, czy istnieje potrzeba podawania dawek przypominających u osób, które w chwili przyjęcia pierwszej dawki były w wieku ≥12 miesięcy
• MenACWY-CRM (Menveo)
  • Szczepionkę należy podać w pojedynczym wstrzyknięciu (0,5 ml). Według zaleceń producenta, by zapewnić optymalny poziom przeciwciał przeciwko wszystkim serotypom zawartym w szczepionce, schemat szczepienia podstawowego należy zakończyć na miesiąc przed możliwością narażenia na kontakt z N. meningitidis grupy A, C, W-135 i Y
  • U co najmniej 64% pacjentów przeciwciała bakteriobójcze (hSBA ≥1:8) zaobserwowano tydzień po szczepieniu. Dane dotyczące osób w wieku 56-65 lat są ograniczone, nie ma danych odnoszących się do osób w wieku >65 lat. Dane na temat długotrwałego utrzymywania się przeciwciał po podaniu MenACWY-CRM dotyczą okresu do 5 lat po jej podaniu. Szczepionka może być zastosowana jako dawka przypominająca osobom, które otrzymały uprzednio szczepienie podstawowe MenACWY-CRM lub inną szczepionkę przeciw meningokokom
• MenACWY-TT (Nimenrix)
  • Szczepienie pierwotne – młodzieży i dorosłym należy podać jedną dawkę 0,5 ml
  • Dawki przypominające – u wcześniej zaszczepionych osób w wieku od 12 miesięcy, które w przeszłości zostały poddane szczepieniu pierwotnemu szczepionką skoniugowaną lub polisacharydową przeciw meningokokom, MenACWY-TT można podać jako dawkę przypominającą.

Szczepionki rekombinowane:

• MenB-4C (Bexsero)
  • Młodzież (w wieku od 11 lat) i dorośli powinni otrzymać dwa wstrzyknięcia szczepionki. Odstęp pomiędzy podaniami powinien wynosić co najmniej miesiąc. Pacjent może otrzymać dodatkową dawkę (uzupełniającą). Nie ma danych dotyczących dorosłych w wieku >50 lat
• MenB-FHbp (Trumenba)
  • Schemat 2-dawkowy (każda po 0,5 ml) – dawki należy podawać z zachowaniem odstępu 6 miesięcy
  • Schemat 3-dawkowy – 2 dawki (każda po 0,5 ml) należy podać w odstępie co najmniej miesiąca, a trzecią dawkę z zachowaniem odstępu co najmniej 4 miesięcy od podania drugiej
  • Należy rozważyć podanie dawki przypominającej po każdym z tych schematów dawkowania u osób z ciągłym ryzykiem wystąpienia IChM. Młodzieży, która otrzyma pierwszą dawkę w wieku 13-15 lat, należy podać jednorazową dawkę przypominającą, najlepiej w wieku 16-18 lat. Osoby zdrowe, które otrzymają pierwszą rutynową dawkę szczepionki skoniugowanej w wieku 16 lat lub później, nie wymagają dawki przypominającej, chyba że będą należeć do grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia choroby meningokokowej. Dawka przypominająca nie jest zalecana osobom zdrowym w wieku ≥22 lat, nawet jeśli pierwszą dawkę otrzymały w wieku 11-15 lat
  • W odniesieniu do szczepienia MenB-4C ACIP zaleca stosowanie pierwszej dawki u osób w wieku >10 lat
  • W przypadku osób ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby meningokokowej i stosowania podczas ognisk choroby meningokokowej serogrupy B 3 dawki szczepionki MenB-FHbp należy podawać w schemacie 0, 1-2 i 6 miesięcy w celu zapewnienia wcześniejszej ochrony i maksymalizacji krótkotrwałej immunogenności. Jeśli jednak druga dawka szczepionki MenB-FHbp jest podawana w odstępie ≥6 miesięcy, nie trzeba stosować trzeciej dawki
  • W przypadku szczepień młodzieży i młodych osób dorosłych w wieku 16-23 lat, które nie są obciążone zwiększonym ryzykiem choroby meningokokowej, 2 dawki szczepionki MenB-FHbp należy podawać w schemacie 0 i 6 miesięcy. Jeśli drugą dawkę zastosuje się wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od pierwszej, trzecią należy podać co najmniej 4 miesiące po podaniu drugiej.

Szczepienie w ciągu 3 lat przed datą podróży jest wymagane przez rząd Arabii Saudyjskiej w stosunku do wszystkich udających się do Mekki. Osoby z grupy wysokiego ryzyka powinny być ponownie szczepione co 5 lat, o ile ich status się nie zmieni.

Pacjenci z niedoborem składników dopełniacza oraz z funkcjonalną lub anatomiczną asplenią powinni otrzymać 2-dawkowy cykl podstawowy podawany w odstępach 2-miesięcznych i dawkę przypominającą co 5 lat. Osoby zakażone HIV powinny otrzymać 2 dawki pierwotne w odstępie co najmniej 8 tygodni. Osoby z niedoborem składników dopełniacza, funkcjonalną lub anatomiczną asplenią albo zakażone HIV, które otrzymały już jedną dawkę szczepionki, powinny otrzymać drugą dawkę przy najbliższej okazji, ale co najmniej 8 tygodni po podaniu poprzedniej.

Szczepionki przeciw meningokokom mogą być łączone z innymi szczepionkami i podawane w czasie tej samej wizyty według zaleceń producenta. Wszystkie szczepionki należy podawać w inną część ciała osobnymi strzykawkami.

Przeciwwskazania i środki ostrożności

Szczepienie przeciw meningokokom jest przeciwwskazane u osób, u których wystąpiła ciężka reakcja alergiczna (anafilaksja) na składnik szczepionki, w tym toksoid tężcowy lub błoniczy. Zalecane szczepienia można podawać osobom z łagodną infekcją przewodu pokarmowego lub dróg oddechowych. Immunizację należy jednak odroczyć u osób z infekcją o przebiegu umiarkowanym lub ciężkim do czasu ustąpienia jej objawów.

U osób z dziedzicznymi niedoborami układu dopełniacza oraz u osób stosujących produkty lecznicze hamujące końcowy etap aktywacji dopełniacza (ekulizumab) występuje zwiększone ryzyko IChM wywołanej przez szczepy N. meningitidis, nawet jeśli po podaniu szczepionki wytworzą się u nich przeciwciała.

Karmienie piersią i immunosupresja nie stanowią przeciwwskazania do szczepienia. Ciąża nie powinna wykluczać immunizacji szczepionką przeciw meningokokom, jeśli szczepienie jest wskazane.

Objawy niepożądane

Najczęściej zgłaszanymi objawami niepożądanymi dla MenC-TT są: gorączka, bóle głowy, ból i rumień w miejscu wstrzyknięcia, złe samopoczucie, bóle mięśni, wymioty.

Do najczęściej zgłaszanych działań niepożądanych po MenACWY-CRM należą: rumień i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia, ból głowy, zawroty głowy, nudności, bóle mięśni i stawów.

Najczęstsze objawy niepożądane szczepionek rekombinowanych przeciw serotypom B obejmują: bóle głowy, nudności, wymioty i biegunkę, bóle mięśni i stawów, dreszcze, zmęczenie, rumień, obrzęk i ból w miejscu wstrzyknięcia.