Kobieta, lat 48, została przyjęta do kliniki z powodu obustronnego niedowładu nerwów twarzowych (ryc. 3), powstałych bez uchwytnej przyczyny. Od ok. czterech tygodni poprzedzających wystąpienie objawów chora była nieskutecznie leczona niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi z powodu dolegliwości bólowych kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym (L-S), traktowanych jako następstwo zmian zwyrodnieniowych. W przeddzień przyjęcia do kliniki u pacjentki pojawił się niedowład nerwu VII po stronie lewej, a w dniu przyjęcia – po prawej. W badaniu neurologicznym przy przyjęciu stwierdzono obustronny niedowład nerwów twarzowych o różnym nasileniu oraz zespół bólowy odcinka L-S kręgosłupa. Chora nie gorączkowała. W wywiadzie pacjentka nie wykluczała ukąszenia przez kleszcza. W badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) cytoza wynosiła 460 komórek/mm³ (limfocyty stanowiły 97%), a białko – 201,2 mg/dl. Metodą ELISA wykryto przeciwciała przeciwko B. burgdorferi w surowicy, dodatnie w obu klasach: IgG (65 BBU/ml) i IgM (24 BBU/ml). Test immunoblot wykazał obecność przeciwciał przeciwko B. burgdorferiw obu klasach w surowicy i PMR oraz wewnątrzoponową syntezę przeciwciał przeciwko B. burgdorferi. W leczeniu zastosowano ceftriakson i uzyskano wycofanie się niedowładów nerwów twarzowych oraz ustąpienie dolegliwości bólowych odcinka L-S kręgosłupa. Trzy tygodnie po zakończeniu leczenia ponownie pobrano PMR. Cytoza wynosiła 59 komórek/mm³ (limfocyty stanowiły 96%), a białko – 54 mg/dl.

Rycina 3.Obustronne niejednoczesne porażenie nerwów twarzowych w przebiegu zespołu Bannwartha. Asymetria twarzy (A), chora nie marszczy czoła (B), nie zamyka powiek (C) i nie szczerzy zębów (D).

Chory, lat 26, został przyjęty z objawami nasilonego obwodowego porażenia nerwu twarzowego po stronie lewej, który pojawił się tydzień wcześniej. Początkowo był hospitalizowany na oddziale neurologii, ale po badaniu PMR, które wykazało cechy zapalenia o typie limfocytarnym, został skierowany do Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji. Przy przyjęciu stan ogólny chorego był dobry. W badaniu neurologicznym stwierdzono porażenie obwodowe lewego nerwu VII i sztywność karku. W surowicy stwierdzono obecność przeciwciał przeciwko B. burgdorferi w obu klasach: IgG (48 BBU/ml), IgM (16 BBU /ml). W PMR metodą immunoblot potwierdzono syntezę wewnątrzoponową przeciwciał przeciwko B. burgdorferi. Włączono antybiotykotykoterapię ceftriaksonem w dawce 2 g/24 h dożylnie i w tym samym dniu pojawił się niedowład prawego nerwu VII (ryc. 4). W trakcie leczenia stopniowo obserwowano wycofywanie się objawów oraz poprawę parametrów płynu mózgowo-rdzeniowego (cytoza 28 komórek/mm³, białko 79,6 mg/dl). Po zakończeniu leczenia antybiotykiem i fizjoterapii po pięciu tygodniach doszło do całkowitego ustąpienia objawów.

Rycina 4. Obustronne niejednoczesne porażenie nerwu VII. Chory nie marszczy czoła, nie zamyka powiek (asymetria szpar powiekowych), nie szczerzy zębów (asymetria kącika ust P<L).

Pacjent, lat 69, od ok. trzech tygodni leczony były w trybie ambulatoryjnym z powodu bólów okolicy lędźwiowej z promieniowaniem do prawej kończyny dolnej. W wywiadzie chory podawał okresowo nawracające dolegliwości z powodu choroby zwyrodnieniowej stawów kończyn i kręgosłupa. Ze względu na nasilenie objawów i rozszerzenie się bolesności oraz pojawienie się drętwienia i mrowienia w okolicy podłopatkowej prawej oraz bólów stawów obwodowych, po ustaleniu prawdopodobieństwa ukąszenia przez kleszcza, wykonano badania serologiczne metodą ELISA, które wykazały obecność przeciwciał w klasie IgG (>64 BBU/ml) przeciwko Borrelia burgdorferi.

Przy przyjęciu do kliniki, poza zgłaszanymi dolegliwościami bólowymi, stwierdzono osłabienie czucia powierzchownego na poziomie Th4-Th8 po stronie prawej. Objawy rozciągowe – Mackiewicza, Lasegue’a i Fajersztejna-Krzemickiego – były ujemne. W badaniach laboratoryjnych, poza podwyższonym stężeniem CRP (34,3 mg/l) i OB (20 mm/h), nie stwierdzono odchyleń. Wykonano diagnostyczną punkcję lędźwiową, uzyskując płyn mózgowo-rdzeniowy o cechach zapalnych: pleocytoza 151 komórek/mm³ (94% stanowiły komórki jednojądrzaste), białko 227,8 g/dl. W badaniu metodą immunoblot uzyskano dodatnie wyniki w kierunku przeciwciała przeciwko Borrelia burgdorferiw surowicy (IgM[+], IgG [+]) oraz w płynie mózgowo-rdzeniowym (IgM[+], IgG[+]). Nie stwierdzono wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał. Postawiono rozpoznanie neuroboreliozy obwodowej. Zastosowano antybiotykoterapię ceftriaksonem w dawce 2 g/24 h. Uzyskano stopniową poprawę dolegliwości bólowych i zaburzeń czucia. W trakcie hospitalizacji pacjent nie gorączkował. Kontrolna punkcja lędźwiowa wykonana w 22 dniu hospitalizacji wykazała tendencję do normalizacji parametrów zapalnych PMR. Po trzydziestodniowej antybiotykoterapii pacjenta wypisano do domu w stanie ogólnym dobrym. W badaniach podmiotowym i przedmiotowym przeprowadzonych siedem tygodni po poprzedniej hospitalizacji nie stwierdzono odchyleń od stanu prawidłowego. Zaobserwowano utrzymywanie się w surowicy dodatnich wartości przeciwciał przeciwko Borrelia burgdorferiw klasie IgM (16 BBU/ml) i IgG (>64 BBU/ml).