Najczęstszymi z poznanych wad genetycznych stwierdzanych przedśmiertnie w zdefiniowanych, pewnych przypadkach SUDEP są mutacje genu SCN1A w zespole Dravet oraz dup(15) związane z autyzmem u pacjentów z padaczką39. Zespół Dravet (inaczej ciężka miokloniczna padaczka niemowląt; SMEI – severe myoclonic epilepsy of infancy) zaliczany jest do grupy lekoopornych encefalopatii padaczkowych, prowadzących do zahamowania, a następnie regresu rozwoju psychoruchowego. Opisywana w przebiegu tego zespołu mutacja w genie SCN1A kodującym podjednostkę α1 kanału sodowego związana jest z wieloma typami padaczek, od względnie łagodnych zespołów padaczkowych z drgawkami gorączkowymi plus do ciężkich lekoopornych encefalopatii padaczkowych (w tym zespołu Dravet, w przypadku którego w 80% opisywana jest całkowita utrata funkcji genu SCN1A).

Wyniki metaanalizy opublikowanej w 2020 r. autorstwa Chahala i wsp.39 wykazały, że wymienione powyżej dwie mutacje genetyczne – SCN1A i dup(15) – stanowią łącznie przyczynę co najmniej 19,3% spośród scharakteryzowanych w badaniu przypadków SUDEP, zaś mutacja w genie SCN1A w zespole Dravet została wykazana w przynajmniej 11% zdefiniowanych przypadków nagłej nieoczekiwanej śmierci w padaczce.

Innym zespołem genetycznym obarczonym dużym ryzykiem wystąpienia SUDEP jest mutacja w genie SCN8A40, związana z wczesnodziecięcą encefalopatią padaczkową niemowląt. Zarówno mutacja w genie SCN1A, jak i w genie SCN8A stanowią przykłady wariantów patogennych genów mających ekspresję w mózgu i sercu, powiązanych z ryzykiem SUDEP. Niewyjaśniona natomiast pozostaje kwestia, czemu akurat te nieliczne warianty genetyczne, związane jedynie z niektórymi zespołami padaczkowymi, mają wpływ na ryzyko nagłej nieoczekiwanej śmierci w padaczce.

W opisanych do tej pory przypadkach SUDEP wykryto również mutację genu RYR231, kodującego jedną z trzech izoform receptora rianodynowego odpowiedzialnego za wewnątrzkomórkową gospodarkę jonami wapnia. Mutacja w tym genie związana jest z przypadkami nagłego zgonu sercowego, opisywana jest jednak możliwa koincydencja arytmii i padaczki w przebiegu tego wariantu genetycznego.

Wyniki badań przeprowadzonych przez zespoły pod kierownictwem Goldmana41 i Nascimento e Silvy42 sugerują potrzebę dalszego pogłębienia prac nad możliwym związkiem między mutacją w genie DEPDC5 (gen kodujący jedno z białek wchodzących w skład kompleksu GATOR1, odpowiedzialnego za regulację szlaku sygnałowego mTOR) a ryzykiem SUDEP. Mutacja w tym genie związana jest z występowaniem rodzinnych padaczek ogniskowych o szerokim zakresie możliwych fenotypów.

Mimo przeprowadzonych w ostatnich latach wielu badań dotyczących prawdopodobnych przyczyn genetycznych nagłej nieoczekiwanej śmierci w padaczce opisane dotychczas czynniki genetyczne wciąż jeszcze mają hipotetyczny związek z SUDEP. Nadal potrzebne jest prowadzenie kolejnych badań w celu dokładniejszego oszacowania wpływu czynników genetycznych na to zjawisko.

Podsumowanie

Zespół nagłej nieoczekiwanej śmierci w przebiegu padaczki stanowi jedną z głównych przyczyn zgonów związanych z tą chorobą. Ze względu na nie do końca poznane czynniki ryzyka i mechanizmy tego zjawiska rozpoznawanie pozostaje problematyczne, co znacznie utrudnia precyzyjną ocenę liczby przypadków. W patomechanizmie zespołu brane są pod uwagę liczne hipotezy; obecnie najprawdopodobniejsza wydaje się ta o złożonej zależności między ponapadowym zahamowaniem czynności kory i pnia mózgu, zaburzeniami krążeniowo-oddechowymi i dysfunkcją układu autonomicznego. Niezwykle istotne jest dalsze prowadzenie badań, dokładna znajomość czynników ryzyka, przyczyn i mechanizmów SUDEP może bowiem znacząco wpłynąć na zapobieganie występowaniu tego wciąż tajemniczego tragicznego zjawiska.

Do góry