dr hab. n. med. Małgorzata Figurska

Mikrozakrzepica może być pierwszym objawem zaburzeń ogólnoustrojowych.

lek. Beata Miłońska-Pego

Charakteryzuje się początkowo nieswoistymi zaburzeniami czynności narządu wzroku, takimi jak przymglenie lub pogorszenie widzenia, metamorfopsje bądź ubytek w polu widzenia. Omówiono etiologię stanów zakrzepowych na dnie oczu, ich diagnostykę i różnicowanie.

Mikrozakrzepica, czyli okluzja małych naczyń żylnych siatkówki, manifestować się może początkowo nieswoistymi zaburzeniami czynności narządu wzroku, takimi jak przymglenie lub pogorszenie widzenia, metamorfopsje bądź ubytek w polu widzenia. Zdarza się jednak, że objawy subiektywne nie są zgłaszane przez chorego. Dzieje się tak, gdy obszar siatkówki zmienionej chorobowo jest niewielki lub zlokalizowany obwodowo od plamki. W takich przypadkach mikrozakrzepica wykrywana jest przypadkowo podczas kontrolnych badań dna oczu bądź konsultacji okulistycznych chorych leczonych na oddziałach chorób wewnętrznych.

Rozpoznanie mikrozakrzepicy zawsze wymaga poszukiwania jej ogólnoustrojowego podłoża bądź pogłębienia diagnostyki u chorych już hospitalizowanych.

Diagnostyka mikrozakrzepicy

Na dnie oka u chorego z niewielkimi zaburzeniami zakrzepowymi obserwuje się w oftalmoskopii drobne płomykowate krwotoczki, punkcikowate wybroczynki, ogniskowy obrzęk siatkówki oraz tzw. kłębki waty.¹ Taki obraz skłania do wykonania dodatkowych badań diagnostycznych.

Angiografia fluoresceinowa

Pierwszym z badań dodatkowych powinna być angiografia fluoresceinowa (AF), która pozwala ocenić przepływ krwi w naczyniach siatkówki i naczyniówki oraz rozpoznać zaburzenia perfuzji. We wczesnych fazach AF obserwuje się hipofluorescencję obszarów braku krążenia włośniczkowego lub blokady fluorescencji przez krwotoki, a w późnych fazach badania – hiperfluorescencję związaną z ewentualnym przeciekiem z żył siatkówki.²

Optyczna tomografia koherencyjna

Badanie optycznej tomografii koherencyjnej (OCT – optical coherence tomography) obrazuje przekroje warstwowe siatkówki okolicy plamkowej. W skanach radialnych miejsc ograniczenia perfuzji w OCT obecny jest ogniskowy lub rozlany obrzęk wewnętrznych warstw siatkówki z jej pogrubieniem i zwiększeniem objętości oraz hiperrefleksyjnością.³ W skanach trójwymiarowej promienistej topografii siatkówki (3D Retinal Topography full field 29,2°) miejsca pogrubienia siatkówki zaznaczone są kolorem czerwono-pomarańczowym.

Opis przypadku chorego

Dla lepszego zobrazowania omawianych zagadnień przedstawiamy przypadek 45-letniego mężczyzny hospitalizowanego w klinice gastroenterologii z rozpoznaniem zakrzepicy żyły wrotnej oraz żył krezkowych, który zgłaszał subiektywne pogorszenie widzenia, zwłaszcza do bliży.

Okulistyczne badanie przedmiotowe wykazało pełną ostrość wzroku do dali i bliży oraz prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe. Oftalmoskopowo nie stwierdzono istotnych odchyleń od normy, jedynie na dnie oka lewego w kwadrancie górno-nosowym plamki poza dołkiem obecne były dwa blade ogniska typu kłębków waty.

W AF w miejscach bladych ognisk na dnie oka lewego obecna była stała hipofluorescencja braku perfuzji włośniczkowej z zachowanym prawidłowym przepływem krwi w dużych naczyniach żylnych bez przecieku (ryc. 1).

Rycina 1. Angiografia fluoresceinowa: w miejscach tzw. kłębków waty na dnie oka lewego obecna stała hipofluorescencja braku perfuzji włośniczkowej z zachowanym prawidłowym przepływem krwi w dużych naczyniach żylnych bez przecieku