Ostry atak jaskry

Ostry atak jaskry jest gwałtownym zamknięciem drogi odpływu cieczy wodnistej z oka. Nie występuje zatem w przypadku jaskry prostej otwartego kąta. Bardzo ważne jest szybkie rozpoznanie i natychmiastowe skierowanie pacjenta do szpitala okulistycznego, gdyż leczenie w tym przypadku jest zawsze zabiegowe.

Bez specjalistycznego sprzętu okulistycznego rozpoznanie ataku jaskry opiera się na stwierdzeniu:

• pogorszenia widzenia
• silnego bólu jednego oka
• poszerzenia źrenicy, z reguły o kształcie pionowo-owalnym, a także braku lub słabej reakcji źrenicy na światło
• przekrwienia białkówki
• nudności i/lub wymiotów.

Jakość życia w jaskrze

Istnieje wiele sposobów oceny jakości życia i skal stworzonych w tym celu. Do często używanych należy opracowany w 1995 r. kwestionariusz WHOQOL 100 (The World Health Organisation Quality of Life Assessment; dostępny pod adresem: http://www.who.int/mental_health/who_qol_field_trial_1995.pdf). Zawiera on 100 pytań oceniających jakość życia w 6 obszarach: samopoczucia fizycznego, psychicznego, niezależności społecznej, relacji ze środowiskiem, więzi społecznych i duchowości rozumianej jako szeroko pojęta religijność. Każdy z 6 obszarów życia zawiera 24 podskale – badany udziela odpowiedzi, posługując się 5-stopniową skalą Likerta. Polską wersję WHOQOL opracowali L. Wołowicka i K. Jaracz z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.⁴ Wskaźniki psychometryczne pozyskiwane z kwestionariusza cechuje zarówno trafność, jak i rzetelność.

Jakość życia – pojmowana jako zadowolenie z własnego życia i zdolność do samodecydowania o nim – jest w przypadku jaskry znacznie obniżona. Choroba wpływa na wiele aktywności życiowych, takich jak:

1. Prowadzenie samochodu (głównie z powodu zwiększonej wrażliwości na olśnienia i zawężenia pola widzenia).

Opis przypadku 1

40-letni, ogólnie zdrowy mężczyzna, został przyprowadzony na konsultację przez żonę. Kobietę zaniepokoił trzeci wypadek samochodowy w ciągu pół roku spowodowany przez jej męża. Wspólną cechą wszystkich wypadków było to, że zdarzyły się z prawej strony kierowcy. Badanie pola widzenia wykazało zawężenie pola widzenia oka lewego z prawej strony do 20 stopni (ryc. 7).

Rycina 7. Pole widzenia w zakresie 30 stopni oka lewego, widoczne zawężenie pola widzenia z prawej strony

2. Chodzenie i aktywność życiowa mierzona poruszaniem się (w jaskrze jest znacznie obniżona; głównym powodem są upadki i zaburzenia równowagi, wielu chorych odczuwa w związku z tym także lęk przed upadkami).

Opis przypadku 2

84-letnia pacjentka, leczona z powodu nadciśnienia tętniczego, przyszła na wizytę okulistyczną wraz z synem. Podczas badania ostrości widzenia potrafiła przeczytać najmniejsze litery. Syn zwrócił jednak uwagę, że istnieje rozbieżność pomiędzy wynikiem badania a problemami z widzeniem, które kobieta zgłaszała rodzinie. Podkreślił, że matka z tego powodu nie chciała wychodzić z domu, nawet do pobliskiego sklepu. Miała również trudności ze schodzeniem ze schodów i dostrzeganiem krawężników.

Rycina 8. Lunetowate zawężenie pola widzenia

Konsultujący okulista zalecił badanie pola widzenia z powodu zmiany w wyglądzie tarczy nerwu wzrokowego. Badanie wykazało lunetowate pole widzenia obojga oczu (ryc. 8). Dopiero przedstawienie jego wyniku synowi i wyjaśnienie, że w jaskrze może być zachowana bardzo dobra ostrość wzroku przy znikomym polu widzenia, pomogły mu zrozumieć sytuację matki.

3. Czytanie – większość osób uważa, że zaburzenia w tym zakresie występują dopiero w bardzo zaawansowanych stadiach choroby, jednak nie jest to prawda. Badania Viswanathana z 1999 r.⁵ wskazują, że u osób chorujących na jaskrę zaburzone jest znajdowanie następnego wiersza czytanego tekstu oraz podążanie wzdłuż czytanej linijki.

4. Postrzeganie zmysłowe, pojmowanie – ograniczenia w tym zakresie wynikają m.in. z trudności w dostępie do informacji związanych z poruszaniem się w przestrzeni, bywają też konsekwencją problemów z czytaniem.