Wyróżnia się wiele typów jaskry. Najczęstszym kryterium jest podział uwzględniający warunki anatomiczne panujące w obrębie kąta przesączania. Zgodnie z nim jaskrę dzieli się na jaskrę prostą z otwartym kątem przesączania (JPOK; ryc. 3) i jaskrę prostą z zamkniętym kątem przesączania (JPZK; ryc. 4).

Rycina 3. Optyczna koherentna tomografia (OCT) otwartego kąta przesączania

Rycina 4. Optyczna koherentna tomografia (OCT) wąskiego kąta przesączania

Epidemiologia

Proporcje występowania jaskry z otwartym kątem przesączania do jaskry z zamkniętym kątem przesączania wynoszą 3:1. Natomiast najwięcej przypadków obustronnej ślepoty powoduje jaskra zamykającego się kąta. Dane epidemiologiczne^1-3 wskazują również na najczęstsze występowanie JPZK w południowo-wschodniej Azji.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oblicza, że spośród 60,5 mln chorych na jaskrę w 2010 r. (44,7 mln z otwartym kątem i 15,7 mln z zamkniętym kątem przesączania) 4,5 mln osób oślepło z powodu JPOK, a 3,9 mln z powodu JPZK.

Przewiduje się, że liczba chorych na jaskrę wzrośnie w 2020 r. do 80 mln, z czego wzrok straci obustronnie ok. 11,2 mln ludzi.

Etiologia

Czynniki ryzyka wystąpienia JPOK (ryc. 5) dzieli się na:

Rycina 5. Schemat krążenia cieczy wodnistej (zaznaczony strzałkami) w jaskrze z otwartym kątem przesączania

• ogólne
  • występowanie jaskry w rodzinie (dziedziczenie)
  • wiek >35 r.ż.
  • niskie ciśnienie ogólne krwi lub nadmierne obniżenie nadciśnienia tętniczego
  • zaburzenia gospodarki tłuszczowo-lipidowej (hipercholesterolemia, hiperlipidemia)
  • objawy naczynioskurczowe (zimne dłonie, stopy)
  • przewlekły stres
• oczne
  • podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe
  • cienkie rogówki (prawidłowa rogówka ma grubość ok. 540 μm)
  • krótkowzroczność.

Czynniki ryzyka wystąpienia JPZK (ryc. 6) są następujące:

Rycina 6. W przypadku dużej soczewki może dojść do zamknięcia drogi odpływu cieczy wodnistej z oka

• ogólne
  • występowanie jaskry w rodzinie (dziedziczenie)
  • wiek podeszły (współistniejąca zaćma powoduje zwiększenie wymiarów soczewki, które utrudnia w sposób mechaniczny krążenie cieczy wodnistej)
  • rasa (JPZK jest częstsza wśród Azjatów, Hindusów)
  • płeć (choroba częstsza u kobiet; być może ma to związek z budową oczu – mniejszymi gałkami ocznymi)
  • zaburzenia gospodarki tłuszczowo-lipidowej (hipercholesterolemia, hiperlipidemia)
• oczne
  • budowa oka (płytka komora przednia, przesunięta do przodu przepona tęczówkowo-soczewkowa, wąski kąt przesączania)
  • nadwzroczność (krótsza gałka oczna)
  • cukrzyca (retinopatia cukrzycowa).

Oprócz jaskry pierwotnej, w której nie możemy znaleźć bezpośredniej przyczyny choroby, istnieje również wiele rodzajów jaskry wtórnej do:

• patologii soczewki (jaskra fakolityczna lub fakomorficzna)
• urazu oka
• guza wewnątrzgałkowego
• operacji przedniego odcinka oka (jaskra związana z wrastaniem nabłonka rogówki)
• przetoki tętnicy szyjnej do zatoki jamistej.