Ostrość wzroku, niezależność od okularów i satysfakcja
Obszerne metaanalizy randomizowanych badań klinicznych porównujących efekty zastosowania soczewek wieloogniskowych z efektami uzyskanymi po wszczepieniu soczewek monofokalnych (również w monowizji) wykazały brak różnic w ostrości wzroku do dali oraz lepszą nieskorygowaną ostrość wzroku do bliży i niezależność od okularów dla soczewek wieloogniskowych34, 35. Soczewki te odpowiedzialne były jednak za większą częstość występowania subiektywnych, niekorzystnych zjawisk optycznych typu halo i glare.
Czynnikiem decydującym o zastosowaniu soczewek wewnątrzgałkowych jest chęć uzyskania niezależności od okularów35. Całkowitą niezależność od okularów przy zastosowaniu soczewek trzyogniskowych osiąga 90-95% pacjentów4,36,37. Dla różnych typów soczewek wieloogniskowych niezależność od okularów do bliży osiągana jest w 71,8-100% przypadków18. Obuoczna nieskorygowana ostrość wzroku do dali, bliży i odległości pośrednich 3 miesiące po wszczepieniu dyfrakcyjnej soczewki trzyogniskowej (AT LISA tri 839MP) wynosiła odpowiednio 0,03 (±0,09), 0,15 (±0,14) i 0,10 (±0,15) logMAR. Ponad 90% pacjentów było zadowolonych z wyniku operacji, a niezależność od okularów sięgała >90%5.
Alio i wsp. na podstawie metaanalizy z 2017 r. obejmującej różne modele soczewek wieloogniskowych stwierdzili, że średnia pooperacyjna nieskorygowana ostrość wzroku do dali była lepsza niż 0,3 logMAR (20/40) dla wszystkich analizowanych grup soczewek, a jednooczna nieskorygowana ostrość wzroku do dali była lepsza niż 0,1 logMAR (20/25) w ponad 70% analizowanych grup soczewek. Nieskorygowana ostrość wzroku do bliży i na odległości pośrednie lepsza niż 0,3 logMAR dla jednego oka była osiągana odpowiednio w 92,6 i 95% analizowanych badań38. Ogólnie rzecz biorąc, większość wewnątrzgałkowych soczewek premium daje dobre wyniki funkcjonalne, a soczewki trzyogniskowe plasują się obecnie najwyżej pod względem niezależności od okularów i nieskorygowanej ostrości wzroku.
Rycina 3A i B. Topografia rogówki. A. Przed regularnym stosowaniem preparatów nawilżających powierzchnię oka. B. Po regularnym stosowaniu preparatów nawilżających. Wartości keratometrii A: Ks 44,78 @ 135; Kf 43,64 @ 45. Wartości keratometrii B: Ks:44,62 @ 101; Kf:43,27 @ 11. Materiały własne autorki
Ocena satysfakcji pacjenta po zabiegu wszczepienia soczewek wieloogniskowych jest trudna, ponieważ wykorzystuje się w tym celu różnego typu kwestionariusze i skale. Zdecydowana większość pacjentów wysoko ocenia stopień zadowolenia z widzenia po zabiegu, a dodatkowe fenomeny optyczne nie są uciążliwe. Odsetek osób niezadowolonych jest niewielki, a wśród tych pacjentów głównymi przyczynami niezadowolenia są niewyraźne widzenie i dysfotopsje. Niewyraźne widzenie jest wywołane najczęściej resztkową pooperacyjną wadą refrakcji, a zwłaszcza resztkowym astygmatyzmem. Pozostałe powody to zmętnienie tylnej torebki, zespół suchego oka, duża szerokość źrenicy, aberracje spowodowane np. decentracją soczewki lub zaburzeniami powierzchni oka. Niewielka wada resztkowa może być usunięta za pomocą lasera ekscymerowego na rogówce. Większe pooperacyjne wady refrakcji można skorygować poprzez doszczepienie dodatkowej soczewki typu piggy-back do bruzdy rzęskowej (np. Sulcoflex, Rayner) lub wymianę soczewki wieloogniskowej. Należy jednak podkreślić, że nowoczesna biometria optyczna z zastosowaniem koherentnej optycznej tomografii typu swept-source pozwoliła na znaczne ograniczenie występowania pooperacyjnych wad resztkowych, z medianą bezwzględnego błędu przewidywanej refrakcji na poziomie 0,2-0,25 D39.
Podsumowanie
Przy odpowiednim doborze pacjentów korzyści płynące z zastosowania wewnątrzgałkowych soczewek wieloogniskowych wydają się przeważać nad ich wadami. Całkowita lub częściowa niezależność od okularów uzyskiwana jest kosztem niekorzystnych fenomenów optycznych, które w większości przypadków nie stanowią jednak istotnego problemu dzięki neuroadaptacji.
Dobre funkcjonowanie soczewki wieloogniskowej w oku zależy od wielu czynników. Podstawowymi warunkami sukcesu są brak innych schorzeń okulistycznych oraz dokładność kalkulacji soczewki i precyzyjny zabieg operacyjny. Do badań przedoperacyjnych warto wprowadzić ocenę filmu łzowego, dynamiki źrenicy i położenia osi widzenia. W komunikacji z pacjentem ważne miejsce powinna zajmować informacja o dysfotopsjach związanych z wieloogniskowością. Nowsze generacje soczewek premium oferują nowe możliwości kompensacji starczowzroczności przy mniejszej liczbie niekorzystnych fenomenów optycznych.