Grupa II

Złamanie lub uszkodzenie kości oczodołu

Złamanie lub uszkodzenie kości oczodołu najczęściej towarzyszy urazom tępym, u młodszych dzieci notowane są też upadki z większej wysokości, którym towarzyszą obrażenia twarzy, głowy i łuku brwiowego. W czasie oględzin obserwowane są w zależności od uszkodzonej ściany oczodołu:

• krwiak powieki
• wybroczyny okołogałkowe
• przemieszczenie gałki
• zaburzenie ruchomości gałki
• odma podskórna
• wytrzeszcz.

W szczególnych przypadkach z użyciem długiego, cienkiego narzędzia może dojść do przebicia gałki, kości oczodołu oraz uszkodzenia struktur mózgowia, gdy narzędzie ma odpowiednio dużą energię kinetyczną. Takie obrażenia mogą wystąpić również po wybuchu petardy^1,2,3.

Grupa III

Najczęściej wynikiem urazów wielonarządowych w grupie pediatrycznej są wypadki. Gołębiak i wsp. przeanalizowali przyczyny hospitalizacji dzieci na wybranym oddziale okulistycznym w latach 2002-2011. Większość dotyczyła chorych <10 r.ż. (3,5% wszystkich analizowanych hospitalizacji). Obra-

żenia były jedyną przyczyną skierowania na oddział okulistyczny – różnica liczebna między chłopcami (74%) a dziewczynkami (26%) miała współczynnik istotny statystycznie (p <0,05). Autorzy sugerują, by wprowadzić działania profilaktyczne i edukacyjne w grupie lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), pediatrów, a także dzieci i rodziców, aby zapobiec tego typu zdarzeniom⁴. Dzieci w pierwszych latach życia charakteryzuje duża ruchliwość, ciekawość oraz brak umiejętności przewidywania zagrożeń. Dlatego często dochodzi u nich do groźnych oparzeń, zwłaszcza gdy są w wieku <5 lat. W tej grupie wiekowej przyczyną oparzeń jest najczęściej gorąca woda. Dzieci reagują inaczej niż dorośli – szybciej dochodzi u nich do powikłań zagrażających życiu. W przypadku dorosłych 18% powierzchni ciała dla każdego oparzenia wymaga hospitalizacji, u pacjentów pediatrycznych jest to 8%⁵.

Szczególne postacie urazów

Zespół maltretowanego dziecka

Jeżeli dziecko doświadcza aktywnej przemocy ze strony dorosłych, dochodzi do uszkodzenia wielu narządów, co składa się na charakterystyczny zespół objawów. Powtarzające się mikrourazy mogą doprowadzić do kalectwa lub śmierci dziecka. W takich przypadkach zebranie wiarygodnego wywiadu jest trudne, a nawet niemożliwe, ponieważ członkowie rodziny podają bardzo odmienne wersje lub mało prawdopodobne przyczyny.

Objawami okulistycznymi obserwowanymi u dzieci doświadczających przemocy są m.in.:

• krwiaki okularowe
• podspojówkowe wybroczyny
• krew w komorze przedniej
• krwotoki siatkówkowe
• zmętnienie soczewki
• przemieszczenie soczewki
• odwarstwienie siatkówki bez wyraźnej przyczyny.

Wśród symptomów ogólnych widoczne są: wyrwane włosy, ślady oparzeń, sine pręgi.

Rozpoznanie BCS wymaga działań wielu służb^1,2.

Zespół potrząsanego dziecka

Silne i gwałtowne potrząsanie dzieckiem przez zdenerwowanego opiekuna wywołuje SBS. Najczęściej dotyczy on grupy wiekowej do 3 r.ż. Również w tym zespole jest wiele charakterystycznych objawów, w tym okulistycznych. W wywiadzie i badaniu pediatrycznym zwracają uwagę: drgawki, zaburzenia oddychania, liczne złamania, opóźniony rozwój umysłowy.

Takie obrażenia wynikają z uszkodzeń mózgowia, krwiaków pod oponą twardą, zaników tkanki mózgowej. W badaniu okulistycznym charakterystyczne są krwotoki siatkówkowe w obrębie plamki i fałdy siatkówki neurosensorycznej przypo­minającej wy­g­lądem krater. Nie występują natomiast uszko­dzenia w obrębie powiek. Trzeba pamiętać, że krwotoki siatkówkowe mogą być również wynikiem działań resuscytacyjnych^1,2,6.

Uraz okołoporodowy

Uraz okołoporodowy jest związany z koniecznością użycia kleszczy lub próżnociągu. Wskazują na niego^1,2: krwiaki powiek, obrzęki powiek, linijne (pionowe) pęknięcia błony Descemeta, krwawienie do ciała szklistego, krwawienie wewnątrzczaszkowo.