W celu unikania czynnika wywołującego należy zalecić przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach o świcie i zmierzchu oraz unikanie terenów podmokłych, krzewów i wysokich traw. Należy wyeliminować, o ile to możliwe, zbiorniki wodne z okolicy domu, aby ograniczyć naturalne środowisko rozwoju komarów. Dodatkowo zalecane jest stosowanie środków owadobójczych oraz przycinanie traw i krzewów. Jako bariery kontaktowe stosuje się specjalną odzież ochronną, moskitiery, lampy gazowe, gorące powietrze i silnie pachnące rośliny (geranium, miętę). Miejscowo na skórę i ubrania należy stosować repelenty, takie jak permetryna, 10% DEET (N,N-dietylo-3-metylobenzamid, dawniej N,N-dietylo-m-toluamid) u dzieci powyżej 6 miesiąca życia lub ikarydyna, która przez 8-10 godzin tworzy barierę ochronną skóry.¹⁹

Należy pamiętać, że samice komarów są przywabiane przez zwiększone stężenie dwutlenku węgla w wydychanym powietrzu oraz kwas mlekowy i inne składniki potu. Owady te posługują się też termodetekcją, co sprawia, że w przypadku ludzi bardziej narażeni na ukąszenia komarów są młodzi mężczyźni, dzieci i kobiety w okresie owulacji.

W okresie narażenia na ukąszenia komarów zalecane jest codzienne stosowanie doustnych leków przeciwhistaminowych II generacji (np. cetyryzyna, loratadyna, feksofenadyna, desloratadyna, lewocetyryzyna, rupatadyna, bilastyna) w celu zmniejszenia dolegliwości związanych ze świądem, obrzękiem i rumieniem w miejscu ukąszenia przez komara. Wskazane jest stosowanie wyżej opisanych leków zwłaszcza przed zaplanowaną aktywnością na świeżym powietrzu.²⁰

Rokowanie

Rokowanie u pacjentów z zespołem skeeter wydaje się korzystne. U dzieci zaobserwowano tendencję do pojawiania się nadmiernych reakcji skórnych po ukąszeniu przez komary przez kilka kolejnych lat, po czym opisane reakcje samoistnie zanikały. Przebieg naturalnej desensytyzacji jest różny w zależności od częstotliwości i nasilenia ekspozycji pacjentów na ukąszenia komarów, co w głównej mierze zależy od długości trwania sezonu letniego. Stosowanie różnorodnych metod chroniących pacjentów przed naturalnymi ukąszeniami (profilaktyka przedekspozycyjna – ubrania ochronne, repelenty) w znacznej mierze wydłuża nabywanie naturalnej odporności na alergeny obecne w ślinie owadów.

Podsumowanie i rekomendacje

• Najczęstszą postacią uczulenia na alergeny śliny komarów są nadmierne reakcje skórne. Uczulenie rozwija się w wyniku kolejnych ukąszeń, reakcje systemowe występują stosunkowo rzadko.
• Zespół skeeter często jest obserwowany u najmłodszych dzieci, które nie wytworzyły naturalnej odporności na alergeny komarów. Rozpoznanie ustala się na podstawie objawów klinicznych.
• Zapalenie bakteryjne skóry odróżnia od zespołu skeeter dłuższy czas rozwoju choroby (kilka dni). Nadmierne reakcje miejscowe powstają w ciągu kilku godzin po ukąszeniu i ustępują od 3 do 10 dni. Szybkie rozpoznanie i właściwe leczenie pozwalają uniknąć niepotrzebnej diagnostyki i antybiotykoterapii.
• U zdrowych dzieci zazwyczaj duże reakcje skórne (zespół skeeter) przestają występować w ciągu kilku lat.
• W profilaktyce ukąszeń przez komary należy przede wszystkim stosować środki ograniczające rozwój komarów oraz zapobiegające ukąszeniom (moskitiery, odzież ochronna, repelenty).
• Profilaktyka nadmiernych odczynów po ukąszeniu polega na stosowaniu doustnych leków przeciwhistaminowych II generacji.
• Zalecane leczenie:
  • nasilony świąd i pieczenie – leki przeciwhistaminowe II generacji stosowane doustnie
  • zmiany skórne o średnicy >10 cm silnie swędzące – kremy steroidowe (np. 0,1% mometazon lub 1% hydrokortyzon stosowane 2 razy na dobę przez 5-10 dni)
  • w ciężkich reakcjach – glikokortykosteroidy układowe (np. prednizon 1 mg/kg m.c./24 h, maksymalnie 50 mg, stosowany 5-7 dni).¹