• nieprawidłowe przygotowanie spirometru
    • nieszczelność połączeń poszczególnych części aparatu – może zaniżać uzyskane przez pacjenta wyniki
    • nieprawidłowa kalibracja urządzenia – kalibracja spirometru powinna być wykonywana codziennie, kontrola liniowości charakterystyki – raz na kwartał lub przy każdej aktualizacji/wymianie oprogramowania;11 wskazane są też okresowe badania na tzw. znanych obiektach, np. wśród stałego personelu pracowni spirometrycznej
    • dla uzyskania wiarygodnego wyniku istotna jest kontrola warunków zewnętrznych (ciśnienie, temperatura, wilgotność)9,12-14
  • nieprawidłowe przygotowanie pacjenta przed przystąpieniem do badania
    • stosowanie leków wziewnych przed badaniem – przyjęcie przez osobę badaną bronchodilatatorów może zawyżyć wartości uzyskiwane w pierwszym pomiarze; w przypadku celowego utrzymania leków rozkurczających oskrzela należy odnotować rodzaj leku i godzinę jego przyjęcia
    • obcisły, krępujący ruchy strój – może utrudnić wykonanie forsownego wdechu
  • błędy w technice wykonania spirometrii
    • błędne dane badanego (płeć, wiek, wzrost, rasa, rzadko masa)15 – mają wpływ na dobór normy dla danego pacjenta – głównymi i najsilniejszymi determinantami wartości należnych są płeć i wzrost11
    • brak odpowiedniego poinstruowania pacjenta na temat badania – personel powinien być zaznajomiony ze specyfiką pracy z dziećmi16,17
    • nieszczelne objęcie ustami/przygryzanie ustnika, złe umiejscowienie, zatykanie go językiem
    • nieprawidłowa pozycja, obfity posiłek przed badaniem – mogą spowodować dyskomfort przy natężonym wdechu, a w efekcie zmniejszyć objętość wdechu
    • wysiłek fizyczny przed badaniem – może powodować zmęczenie mięśni oddechowych
    • zbyt wolny początek wydechu
    • niewystarczający wysiłek wydechowy, niepełny wydech.13,14

Submaksymalny wysiłek oddechowy w pomiarze wstępnym jest najczęstszą przyczyną wyniku fałszywie dodatniego. Na wyniki fałszywie ujemne próby rozkurczowej ma wpływ więcej czynników, takich jak inna niż astma przyczyna obturacji, niezachowanie odpowiednich norm czasowych po podaniu leku, podanie zbyt małej dawki lub nieprawidłowa inhalacja, wcześniejsze przyjęcie leku rozszerzającego oskrzela, mały stopień obturacji wstępnej, wysiłek submaksymalny w drugim pomiarze. Należy również ostrożnie interpretować wyniki graniczne.13,14

Innymi badaniami czynnościowymi wykorzystywanymi w diagnostyce astmy u dzieci są bodypletyzmografia i pomiar stężenia tlenku azotu w powietrzu wydychanym. Przydatność tych metod diagnostycznych ogranicza jednak ich mniejsza – w porównaniu ze spirometrią – dostępność.1

Podsumowanie

W procesie diagnostycznym astmy błąd można popełnić na każdym etapie, poczynając od interpretacji zgłaszanych objawów, przez wykonanie i interpretacje (lub zaniechanie) badań dodatkowych, na próbie terapeutycznej kończąc. Świadomość istnienia pewnych ograniczeń i pułapek zmniejsza ryzyko pomyłki.

Most common errors in diagnostic work-up for bronchial asthma

Abstract

Asthma is a chronic inflammatory disease of the respiratory tract characterised by bronchial spasm that varies in time and leads to a limitation of expiratory air flow. Diagnostic work-up for asthma, besides a physical examination and history taking, relies on function tests, of which spirometry is most important in older children. Diagnostic difficulties are encountered both in children below 5 years of age, who may not be eligible for accessory investigations for various reasons, and older children. Errors may occur as early as during the physical examination (misinterpretation of the symptoms described by the carers) and during the administration of accessory investigations and analysis of their results.

Piśmiennictwo

1. Global Initiative for asthma Strategy for Asthma Diagnosis and Prevention. Global Initiative for Asthma (revised 2015). http://ginasthma.org.

2. Samoliński B. Epidemiologia nieżytów nosa, astmy i AZS na podstawie badań ECRHS i ISAAC w Polsce. Alergia 2007;3:10-12.

3. Ducharme FM, Dell SD, Radhakrishnan D, et al. Diagnosis and management of asthma in preschoolers: A Canadian Thoracic Society and Canadian Paediatric Society position paper. Can Respir J 2015;22:135-43.

4. Doniec Z, Mastalerz-Migas A, Bręborowicz A, et al. ReCOMmendations for management of Preschool ASthma for General Practitioners – COMPAS GP. Fam Med Prim Care Rev 2016;18:181-92.

5. Castro-Rodriguez JA. The Asthma Predictive Index: A very useful tool for predicting asthma in young children. J Allergy Clin Immunol 2010;126:212-6.

6. Cane RS, Ranganathan SC, McKenzie SA. What do parents of wheezy children understand by ‘wheeze’? Arch Dis Child 2000;82:327-32.

7. Bush A, Bossley C, Fleming L, et al. Avoiding common mistakes in the management of asthma: or, is the child a WADDLER? Paediatr Child Health 2010;20:344-6.

8. Quanjer PH, Tammeling GJ, Cotes JE, et al. Lung volumes and forced ventilatory flows. Report Working Party Standardization of Lung FunctionTests, European Community for Steel and Coal. Official Statement of the European Respiratory Society. EurRespir J Suppl 1993;16:5-40.

9. Crapo RO, Chairman MD, Hankinson JL, et al. Standardization of spirometry. Official statement of the American ThoracicSociety. Am J Respir Cirt Care Med 1995;152:1107-36.

10. Ferguson GT, Enright PL, Buist AS, Higgins MW. Office spirometry for lung health assessment in adult: A consensus statement from the National Lung Health Education Program. Chest 2000;117:1146-61.

11. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc dotyczące wykonywania badań spirometrycznych. Pneumonol Alerg Pol 2006;74:1-44.

12. Crapo RO, Jansen RL. Standards and interpretative issues in lung function testing. Respiratory Care 2003;48:764-72.

13. Gutkowski P. Specyfika badań spirometrycznych u dzieci. W: Spirometria. Gutkowski P, Lubiński W, Zielonka TM (red.). Medical Tribune Polska, Warszawa 2005:73-6.

14. Lubiński W, Zielonka TM, Gutkowski P. Najczęstsze błędy przy wykonywaniu spirometrii i interpretacji wyników. Próba rozkurczowa. W: Badania spirometryczne. Zasady wykonywania i interpretacji. Lubiński W, Zielonka TM, Gutkowski P (red.). Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2010:10-3.

15. Falaschetti E, Laiho J, Primatesta P, et al. Prediction equations for normal and low lungfunction from the Health Survey for England. Eur Respir J 2004;23:456-63.

16. Lung function testing: selection of reference values and interpretative strategies. Am Rev Respiro Dis 1991;144:1202-18.

17. Siergiejko Z. Spirometria – samodzielne poprawne wykonanie badania. Alergia 2013;3:49-56.

Do góry