Leczenie i wyniki
W omawianym stanowisku American Heart Association nie podano szczegółowego planu postępowania terapeutycznego u dzieci i młodzieży z OBS, zwłaszcza że obecnie nie ma powszechnie akceptowanych kryteriów jego rozpoczęcia. Opcje leczenia nieodpowiedniego czasu i słabej wydajności snu oraz OBS obejmują interwencje: behawioralną, medyczną i chirurgiczną. Późniejsze godziny rozpoczęcia nauki w szkole mogą poprawić czas snu u nastolatków, w związku z czym American Academy of Pediatrics zaleca, aby lekcje w gimnazjach i liceach rozpoczynały się po 8.30. Jednak to, czy późniejsze godziny rozpoczęcia zajęć w szkole spowodują poprawę zdrowia kardiometabolicznego u dzieci, powinno być przedmiotem przyszłych badań.
Towarzystwa naukowe w opublikowanych przez siebie rekomendacjach zgadzają się co do adenotonsillektomii jako pierwszej linii leczenia niedrożności górnych dróg oddechowych. W wielu badaniach jako korzyści wynikające z wykonania tego zabiegu wykazano złagodzenie choroby mierzone polisomnografią i zmniejszenie nasilenia objawów. Potencjalną opcją postępowania u dzieci z łagodnymi zaburzeniami jest też czujne wyczekiwanie. W randomizowanym, kontrolowanym badaniu Childhood Adenotonsillectomy Trial (CHAT), w którym porównano wczesną adenotonsillektomię z postawą wyczekującą u dzieci w wieku 5-10 lat, wykazano, że operacja jest lepszym rozwiązaniem w zakresie wyników behawioralnych, jakości życia i złagodzenia objawów.
U dzieci, które nie są kandydatami do adenotonsillektomii, skuteczną terapią jest CPAP. Główne trudności związane z tą metodą leczenia to właściwe stosowanie i przestrzeganie zaleceń (compliance).
W szczególnych przypadkach zastosowanie znajdują pozostałe formy leczenia chirurgicznego i w ostateczności – kiedy zaburzenia drożności dróg oddechowych narastają, powodując powikłania sercowo-naczyniowe, a inne metody są nieskuteczne – wykonana może zostać tracheotomia.
Zabieg operacyjny u dzieci z nasilonym OBS wiąże się z podwyższonym ryzykiem. Pacjent wymaga szczegółowej oceny przedoperacyjnej oraz skrupulatnego leczenia śród- i pooperacyjnego. U dzieci z ciężkim OBS (AHI >10 zdarzeń/h), u pacjentów <3 roku życia z chorobami współistniejącymi zalecana jest co najmniej 23-godzinna hospitalizacja po zabiegu.
Wpływ leczenia obturacyjnego bezdechu sennego na stan układu krążenia
Adenotonsillektomia jest zabiegiem skutecznym proceduralnie, ale dane na temat zmiany profilu sercowo-naczyniowego są ograniczone. Po leczeniu obserwowano poprawę czynności komór, ciśnienia tętniczego oraz ciśnienia w tętnicy płucnej wraz ze złagodzeniem objawów. Współistniejąca otyłość niekorzystnie wpływa na normalizację ciśnienia systemowego. Nie potwierdzono ustąpienia cech przerostu lewej komory po wykonaniu adenotonsillektomii.
Aby lepiej zrozumieć długoterminowe ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych związanych z obecnością OBS w dzieciństwie, potrzebne są dodatkowe, dobrze zaprojektowane badania uwzględniające ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia krwi i badania biochemiczne (np. profil lipidowy, stężenie glukozy i HbA1c). Ważne są również badania oceniające związek między OBS a nieinwazyjnymi markerami ryzyka sercowo-naczyniowego, w tym oceną grubości kompleksu błony środkowej i wewnętrznej tętnicy szyjnej (intima-media) oraz prędkości fali tętna.
Podsumowanie
Przedstawione stanowisko American Heart Association na temat związku zaburzeń oddychania z chorobami układu krążenia w sposób systematyczny porządkuje dotychczasową wiedzę. Opisano rodzaje tych zaburzeń, ich objawy oraz diagnostykę. Najczęściej występujący obturacyjny bezdech senny rozpoznaje się na podstawie zespołu objawów klinicznych, ale ostateczna diagnoza musi być potwierdzona badaniem polisomnograficznym, za pomocą którego można określić również nasilenie zaburzeń.
Najczęstszymi powikłaniami OBS są: otyłość, nadciśnienie tętnicze, zespół metaboliczny oraz dysfunkcja komór z przerostem. Wszystkie te stany wzajemnie się nakładają i trudno określić ich związek przyczynowo-skutkowy. Niedostatecznie zbadany jest problem arytmii u dzieci z OBS, pomimo że u dorosłych ten związek został udowodniony. Nie ma również ewidentnych dowodów na to, że zaburzenia oddychania podczas snu mogą być samodzielną przyczyną nadciśnienia płucnego u dzieci.
Terapia OBS obejmuje działania behawioralne, a w wybranych przypadkach farmakologiczne oraz zabiegowe. Główną metodą leczenia u dzieci jest adenotonsillektomia. W wyniku udrożnienia dróg oddechowych mogą ustąpić niektóre zmiany w układzie krążenia, ale otwarte pozostaje pytanie o wpływ zaburzeń obserwowanych w dzieciństwie na ryzyko sercowo-naczyniowe w wieku dorosłym.