Próbki do LBC i oceny molekularnej pobrano za pomocą szczoteczki cytologicznej Cyto-Brush i utrwalono w roztworze PreservCyt^® (Roche). Próbki przekazano do niezależnego, standaryzowanego laboratorium, w którym przeprowadzono test PCR, a następnie immunoenzymatyczny test DNA i genotypowanie metodą odwrotnej hybrydyzacji z sondą liniową w celu wykrycia HPV. Technicy laboratoryjni przeprowadzili analizę sekwencji w celu scharakteryzowania próbek HPV-dodatnich. Za pomocą testu molekularnego możliwe było wykrycie DNA 37 genotypów HPV (6, 11, 16, 18, 26, 31, 33, 35, 39, 40, 42, 45, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 58, 59, 61, 62, 64, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 81, 82, 83, 84, IS39 i CP6108).

Kolposkopia i biopsja szyjki macicy

Dalszą weryfikację nieprawidłowych wyników badań przesiewowych przeprowadzono u wszystkich pacjentek z nieprawidłowym wymazem (tj. z: ASC-US, AGC, LSIL, ASC-H, HSIL, rakiem szyjki macicy), z dodatnim wynikiem testu HPV w kierunku typów 16, 18 i 31 oraz w przypadku, gdy szyjka macicy budziła podejrzenia kliniczne. Polskie Towarzystwo Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy zaleca stosowanie klasyfikacji International Federation of Cervical Pathology and Colposcopy.

Analiza statystyczna

Analizę przeprowadzono w programie SPSS (wersja 27), a wartość p wynosiła 0,05. Zależności między zmiennymi kategorycznymi analizowano za pomocą testu chi-kwadrat. Czułość i swoistość różnych genotypów HPV oraz cytologii analizowano za pomocą oprogramowania statystycznego MedCalc.

Wyniki

Tabela 1. Częstotliwość występowania typów HPV w badanej grupie kobiet

Grupa badana obejmowała 1654 kobiety w wieku 18-86 lat (średnia wieku: 36 lat). Około 45% pacjentek było nieródkami, a ponad połowa miała co najmniej jedno dziecko. Największą grupę stanowiły pacjentki w wieku 25-34 lat (676 osób) i 35-44 lat (592 osoby). Kobiet w wieku 45-54 lat było 242. Najmniej liczne były grupy najmłodsza i najstarsza, reprezentowane odpowiednio przez 75 i 65 kobiet. Cztery osoby zostały wykluczone z badania ze względu na niediagnostyczny wynik testu molekularnego. Zakażenie HPV rozpoznano u 781 badanych (stanowiących 47,2% grupy). Najczęściej wykrywanymi typami HPV w analizowanej grupie były: 16, 31, 52, 66, 53 i 51. W tabeli 1 przedstawiono liczbę kobiet, u których zdiagnozowano te typy HPV, oraz ich odsetek w odniesieniu do zarówno całej grupy, jak i tylko grupy HPV-dodatniej. Najczęściej rozpoznawanym typem HPV w badanej próbie był typ 16 (wykryto go u 14% wszystkich pacjentek i 30% pacjentek z dowolnym typem HPV, n = 233).

Tabela 2. Zależność między wiekiem kobiety a typami HPV

Stwierdzono statystycznie istotną zależność między wiekiem a występowaniem HPV typu 16, 31 i 51. Typ 16 częściej wykrywano u kobiet w wieku 25-34 lat (p <0,001). HPV typu 31 występował częściej w grupach najmłodszej i najstarszej (p <0,001). Z kolei HPV typu 51 odnotowano odpowiednio u 9%, 4% i 2% pacjentek z najmłodszej grupy wiekowej, u kobiet w wieku 25-44 lat i 45-54 lat (p = 0,031), co przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 3. Zależność między wynikami biopsji a typami HPV

Zaobserwowano również zależność między HPV typu 16, 31 i 51 a wynikami biopsji. Wśród wszystkich rozpoznań histopatologicznych stwierdzono: brak nieprawidłowości (246/616), koilocytozę (oznaczającą mikroskopowy obraz zakażenia HPV; 46/616), LSIL (151/616), HSIL (166/616) oraz kilka próbek z rozpoznaniem raka szyjki macicy i ogniskowej atypii. Ze względu na niewielką liczbę pacjentek, u których odnotowano ogniskową atypię (3/616) i raka szyjki macicy (4/616), nie uwzględniono ich w analizie statystycznej. Niemniej obliczenia dotyczące czułości i swoistości testu określającego poszczególne genotypy w wykrywaniu zmian SIL zostały zastosowane do wszystkich badanych, u których wykonano biopsję szyjki macicy (n = 616). Wśród pacjentek z HSIL i LSIL odsetek kobiet z tymi typami HPV był większy niż wśród pacjentek z pozostałych grup (w przypadku HPV typu 16 wynosił: 54% – HSIL i 23% – LSIL vs 10% – brak nieprawidłowości i 11% – koilocytoza [p <0,001]; w przypadku HPV typu 31: 17% – HSIL i 9% – LSIL vs 5% – brak nieprawidłowości i 2% – koilocytoza [p <0,001]; w przypadku HPV typu 51: 9% – HSIL i 8% – LSIL vs 1% – brak nieprawidłowości i 2% – koilocytoza [p = 0,002]), co przedstawiono w tabeli 3.

Tabela 4. Czułość i swoistość testu genotypowania poszczególnych typów HPV przy występowaniu HSIL

Prawdopodobieństwo, że wynik testu na obecność HPV był dodatni, gdy występowała HSIL (czułość), wynosiło odpowiednio: 54,22% dla HPV 16, 16,87% dla HPV 31, 7,83% dla HPV 52, 5,42% dla HPV 66, 4,22% dla HPV 53 i 9,04% dla HPV 51. Swoistość poszczególnych typów HPV przy występowaniu HSIL wynosiła odpowiednio: 85,33% dla HPV 16, 94,22% dla HPV 31, 93,78% dla HPV 52, 94% dla HPV 66, 94,22% dla HPV 53 i 96,44% dla HPV 51, co przedstawiono w tabeli 4.

Tabela 5. Czułość i swoistość testów poszczególnych kombinacji typów HPV u pacjentek z HSIL

Czułość wobec różnych kombinacji typów wirusa (w zakresie od 63,86% dla HPV 16 i 31 do 79,52% dla HPV 16, 31, 52, 66, 53 i 51) również rosła w miarę dodawania kolejnych typów HPV w przypadku HSIL, a swoistość tych kombinacji malała (w zakresie od 64,67% dla HPV 16, 31, 52, 66, 53 i 51 do 79,56% dla HPV 16 i 31). Najmniejszą dokładność wykrywania HSIL zaobserwowano w przypadku HPV 16, 31, 52, 66 i 53 (68,18%), a największą w przypadku HPV 16 i 31 (75,32%), co przedstawiono w tabeli 5. Dokładność wykrywania HSIL u pacjentek z poszczególnymi typami HPV wahała się od 69,97% do 76,95%.