Test ten opiera się na założeniu, że za wczesną produkcję wodoru i metanu odpowiada wzrost liczby bakterii w jelicie cienkim¹. Zwiększenie stężenia tychże gazów w wydychanym powietrzu po spożyciu cukrów powodujących fermentację świadczy o tym, że substraty te nie zostały dostatecznie wchłonięte w jelicie cienkim, a pozostała część weszła w reakcję z bakteriami sacharolitycznymi. Proces ten zachodzi już po 5 min od spożycia polisacharydów¹. Wytwarzane w ten sposób wodór lub metan wchłaniane są przez ścianę jelita i ostatecznie docierają do płuc, skąd są wydychane, a ich poziom może zostać zmierzony za pomocą odpowiedniego aparatu.

Metodę pośrednią opierającą się na pomiarze wodoru w wydychanym powietrzu praktykuje się od lat 70. XX wieku, jednak od niedawna proponuje się też pomiar stężenia metanu w celu poprawy czułości testu oddechowego⁷. U części pacjentów uzyskuje się bowiem fałszywie ujemny wynik testu ze względu na wydzielanie zbyt małej ilości wodoru⁵.

Nie należy zapominać, że wodorowe testy oddechowe nie tylko służą ocenie przerostu bakteryjnego (SIBO), lecz także są stosowane w celu wykrycia zaburzeń wchłaniania dwucukrów (laktozy i fruktozy).

U których pacjentów należy rozważyć test wodorowy?

Wykonanie testu należy rozważyć u osób z objawami (ryc. 1), gdy pozostałe badania obrazowe czy endoskopowe nie wskazują na źródło dolegliwości. Test trzeba rozważyć zwłaszcza u pacjentów z rozpoznaną inną jednostką chorobową współwystępującą z SIBO (tab. 1).

Przygotowanie preparatu i analizatora

Wykorzystuje się dwa rodzaje testów oddechowych w diagnostyce SIBO: z glukozą lub z laktulozą.

Tabela 2. Dawkowanie glukozy i laktulozy w populacji pediatrycznej

Dany dwucukier należy rozpuścić w wodzie o temperaturze pokojowej tak, aby utworzyć zawiesinę. Mieszaninę trzeba spożyć zaraz po rozpuszczeniu. Nie należy rozpuszczać cukru w innych ciepłych płynach lub pokarmach ze względu na potencjalne interakcje¹. Dawkowanie glukozy i laktulozy przedstawiono w tabeli 2.

Warto pamiętać, że glukoza jest szybko wchłaniana przez dwunastnicę i jelito czcze, dlatego wynik testu może być fałszywie ujemny, gdy przerost bakteryjny znajduje się w dystalnej części jelita cienkiego. Dodatkowo u pacjentów z przyspieszonym pasażem przewodu pokarmowego może dojść do relatywnie szybkiego przedostania się glukozy do okrężnicy, co wiąże się z wczesną fermentacją substratu i tym samym z uzyskaniem wyników fałszywie dodatnich¹.

Laktuloza nie jest natomiast absorbowana w jelicie cienkim, więc test oddechowy wykonany z użyciem tego dwucukru wykaże kontakt z bakteriami zarówno w jelicie cienkim, jak i w okrężnicy. Analizując wyniki tego testu, należy pamiętać, że wyłącznie wczesny wzrost poziomu wodoru (do 90 min od rozpoczęcia badania) może być interpretowany jako wynik świadczący o SIBO. Podobnie jak w przypadku testu z glukozą można uzyskać wynik fałszywie dodatni przy szybkim pasażu przewodu pokarmowego.

Test oddechowy z użyciem glukozy wykazuje większą czułość (62% vs 52%) i specyficzność (72% vs 55%) niż test z wykorzystaniem laktulozy¹.

Przygotowanie pacjenta do badania

Rekomenduje się przeprowadzenie testu rano, po toalecie jamy ustnej. Przed badaniem pacjent nie może palić papierosów ani ćwiczyć ze względu na następczą hiperwentylację. Badany powinien zachować przerwę nocną w spożywaniu posiłków (minimum 4-6 godz. u dzieci <1 roku życia lub minimum 8 godz. u dzieci >1 roku życia)¹. Na dzień przed badaniem pacjent nie powinien spożywać laktozy, fruktozy, ksylitolu ani innych fermentujących cukrów.

Pobieranie materiału do badań

Test polega na wydmuchiwaniu objętości końcowowydechowej do specjalnego analizatora. Pomiarów dokonuje się na czczo (wówczas ustala się poziom podstawowy wydzielania wodoru [baseline]), a następnie kolejno: po spożyciu dwucukru i co 15 min. Całe badanie trwa 120 min.

W przypadku niektórych dzieci ograniczeniem w przeprowadzeniu testu może być brak umiejętności wykonywania intensywnego wydechu. Wyznacznikiem gotowości pacjenta do badania jest sytuacja, gdy dziecko jest w stanie nadmuchać balonik¹. Podczas badania u mniejszych dzieci wykorzystuje się najczęściej maskę twarzową lub sondę donosową.

W razie potrzeby zawartość wydychanego powietrza może być przechowywana w temperaturze –20°C, stabilność próbek zachowana jest przez 6 godz.¹

Fałszywy wynik testu

Na fałszywy wynik testu mogą mieć wpływ stosowane preparaty: