BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Tabela 12. Kardiologiczne objawy zespołu post-COVID
Z uwagi na wielowątkowość objawów zespołów post- i long COVID farmakoterapia musi być indywidualizowana. Patomechanizm objawów w tych zespołach uzasadnia także stosowanie elementów medycyny mitochondrialnej, w tym mitoceutyków. Obecnie dostępne dane wskazują na przydatność w tych grupach pacjentów koenzymu Q10 w dawce dobowej 300 mg. Wybór produktu musi być oparty na optymalnej biodostępności z przewodu pokarmowego. Z innych mitoceutyków korzystny wpływ może przynosić stosowanie L-karnityny, witamin z grupy B (szczególnie B12 i biotyny), witaminy C, a także kawasów omega-3, których niedobory można obserwować w całej polskiej populacji. Zasadność stosowania mitoceutyków jest związana z faktem, że u pacjentów z infekcją o etiologii SARS-CoV-2 mamy do czynienia ze stresem nitrozacyjnym, co powoduje wzrost stężenia kwasu mlekowego i pirogronianu indukujący zjawisko tzw. zatoru pirogronianowego. Kwaśne produkty przemiany materii, które ulegają nagromadzeniu, obniżają pH komórek, a to z kolei zaburza hemostazę elektrolitową, czego kolejną konsekwencją jest zaburzenie transportu metabolitów takich jak glukoza i ciała ketonowe, które są istotne w gospodarce energetycznej komórek, w tym mózgowych. W opisywanych grupach pacjentów dochodzi także do upośledzenia procesu autofagii. Z tego względu pomocnicze znaczenie może mieć też stosowanie spermidyny, która naturalnie występuje w komórkach. Spermidyna aktywuje procesy samooczyszczania komórek, co prowadzi do usunięcia zmutowanych, dysfunkcyjnych, uszkodzonych i niepotrzebnych komórek17,18.
Podsumowanie
Postępowanie farmakologiczne z chorymi na COVID-19 musi być indywidualizowane. W przypadku stosowania leków przeciwwirusowych bardzo istotnym elementem skuteczności jest czas ich podawania. W praktyce należy zwrócić szczególną uwagą na pacjentów z populacji geriatrycznej, z wielochorobowością i upośledzoną odpornością. Jest to populacja, która wymaga szczególnie starannej decyzji co do stosowania odpowiedniej farmakoterapii.