Small 50777

Tabela 12. Kardiologiczne objawy zespołu post-COVID

Z uwagi na wielowątkowość objawów zespołów post- i long COVID farmakoterapia musi być indywidualizowana. Patomechanizm objawów w tych zespołach uzasadnia także stosowanie elementów medycyny mitochondrialnej, w tym mitoceutyków. Obecnie dostępne dane wskazują na przydatność w tych grupach pacjentów koenzymu Q10 w dawce dobowej 300 mg. Wybór produktu musi być oparty na optymalnej biodostępności z przewodu pokarmowego. Z innych mitoceutyków korzystny wpływ może przynosić stosowanie L-karnityny, witamin z grupy B (szczególnie B12 i biotyny), witaminy C, a także kawasów omega-3, których niedobory można obserwować w całej polskiej populacji. Zasadność stosowania mitoceutyków jest związana z faktem, że u pacjentów z infekcją o etiologii SARS-CoV-2 mamy do czynienia ze stresem nitrozacyjnym, co powoduje wzrost stężenia kwasu mlekowego i pirogronianu indukujący zjawisko tzw. zatoru pirogronianowego. Kwaśne produkty przemiany materii, które ulegają nagromadzeniu, obniżają pH komórek, a to z kolei zaburza hemostazę elektrolitową, czego kolejną konsekwencją jest zaburzenie transportu metabolitów takich jak glukoza i ciała ketonowe, które są istotne w gospodarce energetycznej komórek, w tym mózgowych. W opisywanych grupach pacjentów dochodzi także do upośledzenia procesu autofagii. Z tego względu pomocnicze znaczenie może mieć też stosowanie spermidyny, która naturalnie występuje w komórkach. Spermidyna aktywuje procesy samooczyszczania komórek, co prowadzi do usunięcia zmutowanych, dysfunkcyjnych, uszkodzonych i niepotrzebnych komórek17,18.

Podsumowanie

Postępowanie farmakologiczne z chorymi na COVID-19 musi być indywidualizowane. W przypadku stosowania leków przeciwwirusowych bardzo istotnym elementem skuteczności jest czas ich podawania. W praktyce należy zwrócić szczególną uwagą na pacjentów z populacji geriatrycznej, z wielochorobowością i upośledzoną odpornością. Jest to populacja, która wymaga szczególnie starannej decyzji co do stosowania odpowiedniej farmakoterapii.

ABSTRACT

Possibilities of drug therapy of COVID-19 and post-COVID syndrome

This article presents the principles of pharmacotherapy of COVID-19 patients. It describes the available oral antiviral drugs recommended for the treatment of COVID-19. It also discusses potential complications and interactions with other drugs that may present in practice and shows the possibilities of pharmacological management of post-COVID and long COVID syndromes.

Piśmiennictwo

1. Woroń J, Wordliczek J, Drygalski T. Farmakoterapia u pacjenta chorego na COVID-19, o czym należy pamiętać w praktyce. Almanach 2020;15(3):18

2. Agarwal A, Rochwerg B, Lamontagne F, et al. A living WHO guideline on drugs for Covid-19. BMJ 2020;370:m3379

3. Siemieniuk RA, Bartoszko JJ, Ge L, et al. Drug treatments for covid-19: living systematic review and network meta-analysis. BMJ 2020;370:m2980

4. Pfizer announces additional phase 2/3 study results confirming robust efficacy of novel COVID-19 oral antiviral treatment candidate in reducing risk of hospitalization or death [press release]. Pfizer, New York 2021 Dec 14. https://www.pfizer.com/news/press-release/press-release-detail/pfizer-announces -additional-phase-23-study-results. Dostęp 1.01.2022

5. AGILE (early phase platform trial for COVID-19). ClinicalTrials.gov: NCT04746183. Research CMAJ 2022;194(28):e979. https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT04746183. Dostęp 23.06.2022

6. This study is to evaluate benefit of adding Molnupiravir over standard treatments in mild COVID-19 subjects. Cochrane Central Register of Controlled Trials: CTRI/2021/06/033938. https://www.cochranelibrary.com/central/ doi/10.1002/central/CN-02327603/full. Dostęp 23.06.2022

7. Hutton B, Salanti G, Caldwell DM, et al. The PRISMA extension statement for reporting of systematic reviews incorporating network meta-analyses of health care interventions: checklist and explanations. Ann Intern Med 2015;162:777-84

8. COVID-19 L·OVE Platform. Epistemonikos Foundation. Santiago (Chile): Epistemonikos Foundation 2022. https://app.iloveevidence.com/loves/5e6fdb9669c00e4ac072701d?question_domain=5b1dcd8ae611de7ae84e8f14&population=5e7fce7e3d05156b5f5e032a&intervention=5d41c40f69c00e198b009df0&interventon_variable=603b9fe03d05151f35cf13dc&section=methods&classification=pri mary-study&search=ader%0A&study-design=rct. Dostęp 1.04.2022

9. Babicki M, Tomasiewicz K, Woroń J i wsp. Paxlovid – pierwszy doustny lek do ambulatoryjnego leczenia COVID-19. Lekarz POZ 2022;1:18

10. Boutron I, Chaimani A, Devane D, et al. Interventions for the prevention and treatment of COVID-19: a living mapping of research and living network metaanalysis. Cochrane Data Syst Rev 2020;(11):CD013769. doi: 10.1002/14651858. CD013769.

11. Verdugo-Paiva F, Vergara C, Ávila C, et al. COVID-19 Living OVerview of Evidence repository is highly comprehensive and can be used as a single source for COVID-19 studies. J Clin Epidemiol 2022;S0895-4356:00117-2

12. Butcher R, Sampson M, Couban RJ, et al. The currency and completeness of specialized databases of COVID-19 publications. J Clin Epidemiol 2022;147:52-9

13. Ahsan RK, Misdary C, Yegya-Raman N, et al. Montelukast in hospitalized patients diagnosed with COVID-19. J Asthma. doi.org/10.1080/02770903.2021.1881967

14. Boutron I, Chaimani A, Meerpohl JJ, et al. The COVID-NMA project: building an evidence ecosystem for the COVID-19 pandemic. Ann Intern Med 2020;173:1015-7

15. Coronavirus disease 2019 (COVID-19) treatment guidelines. Bethesda (MD): National Institutes of Health 2021

16. Woroń J, Drygalski T, Wordliczek J. Farmakoterapia jatrogenizacyjna, co to oznacza w praktyce. Almanach 2021;16(1):28

17. Romero Starke K, Petereit-Haack G, Schubert M, et al. The age-related risk of severe outcomes due to COVID-19 infection: a rapid review, meta-analysis, and meta-regression. Int J Environ Res Public Health 2020;17(16):5974. https://doi.org/10.3390/ijerph17165974

18. Turton N, Heaton RA, Hargreaves IP. COVID-19 and the Assessment of Coenzyme Q10. In: Gues PC (ed.) Multiplex Biomarker Techniques. Methods in Molecular Biology. Humana, New York, NY 2022;2511. https://doi.org/10.1007/978-1-0716-2395-4_27

Do góry