Idealnie wykonane wypełnienie ubytku próchnicowego klasy II wg Blacka powinno odtwarzać anatomię i kształt zęba we wszystkich trzech wymiarach oraz przywracać funkcję i estetykę

Świeżo wyrznięte zęby stałe, które osiągnęły płaszczyznę zwarcia, kontaktują się z sąsiednimi zębami poprzez punkty styczne. Z wiekiem, na skutek ścierania się zębów, punkty styczne stają się powierzchniami stycznymi (contact area). Kontakt styczny powinien być zlokalizowany w górnej 1/3 części korony, powyżej „równika” zęba, lecz poniżej listewki brzeżnej (marginal ridge). Nie może być on otwarty, gdyż będzie predysponował do gromadzenia się pokarmu w przestrzeni proksymalnej, co w efekcie doprowadzi do lokalnego uszkodzenia przyzębia i próchnicy wtórnej. Nie jest również korzystne, jeśli wypełnienie nadmiernie naciska na sąsiadujący ząb lub zęby, ponieważ zaczyna działać jak aparat ortodontyczny.

Wypełnienie ubytku klasy II wg Blacka nie może tworzyć nawisu nad- lub poddziąsłowego, gdyż będzie to skutkowało gromadzeniem się w tym rejonie płytki bakteryjnej, a w dalszej konsekwencji uszkodzeniem przyzębia lub próchnicą wtórną.

Powierzchnia styczna nie jest identyczna na całej wysokości. W części koronowej jest wypukła, a w okolicy szyjki staje się wklęsła. Te aspekty trzeba uwzględnić podczas wypełniania ubytków.

W przypadku wypełnień amalgamatowych, do uzyskania pożądanego kontaktu stycznego wystarcza zwykle formówka pierścieniowa wraz z paskiem metalowym i klinem. Podczas kondensowania materiał naciska na pasek formówki i dociska go do sąsiedniego zęba. Materiały kompozytowe są pozbawione tej cechy, a ponadto charakteryzuje je skurcz polimeryzacyjny, który dodatkowo utrudnia uzyskanie idealnego kontaktu stycznego w uzębieniu odcinka bocznego. W przypadku tych ostatnich, dodatkowo niekorzystnie na uzyskanie ścisłego kontaktu stycznego wpływa grubość samego paska formówki.

Metody odbudowy kontaktu stycznego w ubytkach klasy II wg Blacka

Typy formówek

Formówki omówione w punktach a-g wymagają zastosowania uszczelnienia dodziąsłowego w postaci klina: drewnianego, np. Hawe Sycamore Interdental Wedges, lub polimerowego/kompozytowego, np. transparentnego Luciwedges Soft bądź nieprzeziernego, np. Curvy.

a) jednościenne (np. Ivory) z paskami metalowymi profilowanymi (0,05 mm) lub anatomicznymi (0,05 mm),

b) pierścieniowe (np. Dentatus, Nystrom, Mifam) stosowane wraz z celuloidowymi lub metalowymi paskami: prostymi (0,025-0,05 mm), profilowanymi (0,035-0,05 mm), anatomicznymi (0,035-0,05 mm), z „okienkiem” po stronie przeciwstawnej do ubytku np. Optra Matrix, przy czym w miejscu ubytku pasek ten jest pocieniony do 0,01 mm,

c) pierścieniowe z napinaczem w kształcie stożka i specjalnym kluczem, stosowane z paskami metalowymi (grubość 0,03-0,038 mm) lub celuloidowymi (0,05 mm), np. SuperMat, ReelMatrix,

d) typu all-in-one – jednorazowe formówki pierścieniowe ze zintegrowanym metalowym napinaczem do paska metalowego, np. Metal Pinch^TM – 0,038 mm, MetaFix – 0,038 mm lub celuloidowego BlueView Pinch – 0,74 mm,

e) częściowe = sekcyjne (pierścienie i „blaszki”), np. Composi-Tight 3D – 0,038 mm, ContactMatrix, Palodent ^®Plus – 0,038-0,05 mm, V3Rings wraz z dołączonymi do każdego z zestawów specjalnymi klinami (np. Wedge Wands firmy Garrison, ABC Wedge, Wedge lub V-wedge). Pierścienie separacyjne przytrzymują „blaszki”, spełniając rolę formówki jednościennej, ale naciskają na sąsiadujące zęby, powodując ich tymczasową separację, co umożliwia wykonanie wypełnienia z prawidłowym kontaktem stycznym (szerzej w dalszej części artykułu),

f) sekcyjne z przezroczystym paskiem, np. Composi Tight 3D Clear lub V4 z paskiem metalowym V4 Clear Metal Matrix^TM (z licznymi drobnymi perforacjami wypełnionymi żywicą),

g) rozwiązania łączone, np. formówka pierścieniowa z paskiem + pierścień separacyjny z systemu formówek sekcyjnych.

Rozwiązania stosowane z formówkami pierścieniowymi, mające na celu pomoc w kształtowaniu prawidłowego kontaktu stycznego

a) instrumenty formujące kontakt styczny, wywierające siłę na pasek formówki (Optra Contact, Contact Pro, PerForm) i powodujące, że jest on dociskany do sąsiedniego zęba (szerzej o tej metodzie w dalszej części artykułu). Część pracująca instrumentu Optra Contact jest metalowa i bardzo trwała. Z kolei PerForm i Contact Pro Plus są transparentne, przepuszczają światło do niżej położonych warstw ubytku, dzięki czemu dochodzi do redukcji skurczu polimeryzacyjnego,

b) gotowe ceramiczne inserty, np. BetaQuartz Glass-Ceramic Insert, Cerana cementowane do zęba za pomocą kompozytu. Dzięki ich zastosowaniu ilość kompozytu w ubytku zostaje zminimalizowana, co poprawia właściwości wypełnienia. Insert ze względu na swoją sztywność dociska pasek formówki do sąsiedniego zęba, w efekcie uzyskiwany kontakt styczny jest prawidłowy.

Wypełnienia bez wykorzystania formówek

a) inlay lub onlay wykonany np. ze złota, ceramiki,