Występowanie izolowanych teleangiektazji często jest dla chorych problemem estetycznym. Skarżą się na nie zwłaszcza kobiety, presja kultu urody wyraźnie pogarsza bowiem ich samoocenę i komfort psychiczny, co sprawia, że teleangiektazje stają się nie tylko problemem kosmetologicznym, ale i medycznym. U niektórych chorych zmiany te powodują dolegliwości bólowe, głównie wtedy, gdy są umiejscowione w dołach podkolanowych. Dlatego ustalając wskazania do leczenia chorych z teleangiektazjami, należy uwzględnić zagadnienia estetyczne, a niekiedy również medyczne.

Poszerzenia drobnych naczyń śródskórnych określa się mianem teleangiektazji lub wenulektazji, a popularnie nazywa pajączkami naczyniowymi. Początkowo są one pojedyncze, z czasem jednak łączą się w skupiska różnej wielkości, przypominające pajęcze sieci lub korony drzew. Często występują symetryczne na obu kończynach. Umiejscawiają się zazwyczaj wachlarzowato po stronie zewnętrznej ud, tworząc tzw. koronę żylną (corona phlebatica) [1].

Ze względu na częste współistnienie teleangiektazji z innymi patologiami układu żylnego, zwłaszcza bardziej zaawansowanymi formami niewydolności żylnej, u chorych zgłaszających się z powodu pajączków naczyniowych warto wykonać badanie USG układu żylnego metodą Dopplera w celu oceny współistnienia niewydolności układu żył powierzchownych i (lub) głębokich. Bardziej lub mniej nasilone cechy niewydolności żylnej jednego z tych układów stwierdza się u ponad 30% chorych zgłaszających się z powodu teleangiektazji [2].

Jednym z pierwszych objawów przewlekłej niewydolności żylnej jest poszerzenie sieci żył śródskórnych położonych w warstwie podbrodawkowej skóry właściwej. Zjawisko to jest następstwem lokalnego wzrostu ciśnienia żylnego połączonego z wrodzoną niestabilnością włókien podporowych ściany drobnych naczyń skórnych, co powoduje ich skłonność do rozkurczu i zwiotczenia. Naczynia takie są widoczne przez skórę jako sieć żył siatkowatych. Narastająca niewydolność może obejmować naczynia żylne większego kalibru, prowadząc do pełnowymiarowych żylaków.

Tabela. Kształty i kolory poszerzeń żylnych w zależności od głębokości ich położenia i średnicy naczyń

Poszerzenia żylne przybierają różne kształty i kolory. Zależy to od głębokości ich położenia oraz średnicy zmienionych patologicznie naczyń (tabela).

Poszerzenia o średnicy przekraczającej 0,4 mm są wyczuwalne podczas badania, a naskórek nad nimi jest uwypuklony. Uniesienie kończyny zazwyczaj zmniejsza wypełnienie naczyń żylnych i powoduje blednięcie sieci teleangiektazji. Zjawisko to jest słabiej widoczne w przypadku najdrobniejszej sieci szkarłatnych angiektazji, z których odpływ grawitacyjny krwi jest ograniczony ze względu na niewielką średnicę naczyń. Jeśli naczynie nie opróżnia się po uniesieniu kończyny lub uciśnięciu i przyjmuje barwę granatową, można podejrzewać zakrzep w jego świetle.

Rodzaje teleangiektazji

Wyróżnia się cztery podstawowe rodzaje teleangiektazji omówione niżej.

Teleangiektazje samoistne

Teleangiektazje samoistne są umiejscowione płytko pod skórą, ich średnica wynosi około 0,1 mm i mają barwę szkarłatną. Nie stwierdza się obecności żyły odżywczej. Występują zazwyczaj u kobiet po 40 r.ż., a ich leczenie sprawia szczególną trudność.

Rzadko obserwowaną ciężką postacią są samoistne teleangiektazje postępujące. Powstają zwykle u kobiet i przybierają wygląd zlewnych szkarłatnych konglomeratów angiektazji, z czasem postępujących i obejmujących całe kończyny dolne, górne oraz inne okolice ciała. Nie poznano etiologii tej postaci angiektazji ani nie opracowano skutecznej metody ich leczenia.

Teleangiektazje izolowane

Teleangiektazjom tym nie towarzyszą żylaki ani cechy niewydolności żylnej. Zazwyczaj są one zaopatrywane przez naczynie odżywcze i odchodzą pionowo w głąb skóry. Wyłączenie takiego naczynia z krwiobiegu przynosi dobry wynik leczniczy.

Teleangiektazje w przebiegu niewydolności żylnej

Z uwagi na nieco większą średnicę (do 0,4 mm) często unoszą one powierzchnię skóry. Zazwyczaj towarzyszą żylakom siatkowatym i innym cechom niewydolności żylnej. Często tworzą charakterystyczne wachlarze na bocznych powierzchniach ud, z widoczną centralnie niewydolną żyłą odżywczą. Korzystny wynik leczenia tej postaci angiektazji zależy od skuteczności zamknięcia tego naczynia.

Teleangiektazje wtórne

Powstają w następstwie podejmowanych wcześniej prób leczenia chirurgicznego lub skleroterapii, a także po urazach u osób z cechami niewydolności żylnej. Są to niewielkie sinawe konglomeraty, czasem mylone z podbiegnięciami krwawymi (siniakami). Mechanizm ich powstawania pozostaje niejasny. W piśmiennictwie zwraca się uwagę na znaczenie zaburzeń hormonalnych lub neoangiogenezy na skutek stymulacji syntezy cytokin angiogennych w miejscu urazu [1].