Stosowanie preparatów wielowitaminowych

W krajach rozwijających się, w których ryzyko niedożywienia jest znaczne, przeprowadzono wiele badań klinicznych w celu oceny wyników suplementacji mikroskładników odżywczych w okresie prenatalnym. W dwóch niedawnych przeglądach systematycznych i metaanalizach wykazano zmniejszone ryzyko urodzenia dziecka o małej masie w stosunku do wieku ciążowego48 lub małej masie urodzeniowej49 przez kobiety otrzymujące suplementy zawierające wiele mikroskładników odżywczych, w porównaniu ze stosującymi standardową suplementację żelaza i kwasu foliowego. Nie zaobserwowano natomiast zgodnego zmniejszenia częstości poronień, porodów przedwczesnych ani martwych urodzeń, a stosowanie witamin powiązano ze zwiększoną częstością występowania ciąż wielopłodowych.50

Większość piśmiennictwa dotyczącego stosowania preparatów wielowitaminowych w krajach rozwiniętych stanowią badania obserwacyjne, z których w wielu stwierdzano poprawę wyników. Stosowanie preparatów wielowitaminowych powiązano ze zmniejszeniem ryzyka urodzenia dziecka o małej masie w stosunku do wieku ciążowego,51 szczególnie wśród kobiet bez nadwagi,52 rasy czarnej53 oraz zamieszkujących ubogie obszary miejskie.54 Piśmiennictwo dotyczące porodów przedwczesnych jest sprzeczne, ponieważ w niektórych badaniach stwierdzono zmniejszenie ryzyka ,52,54,55 w niektórych brak wpływu,53 a w jednym badaniu wykazano zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego w związku ze stosowaniem preparatów wielowitaminowych.56 Zaobserwowano również zmniejszenie ryzyka odklejenia łożyska ,57 a także mniejsze ryzyko stanu przedrzucawkowego.58

Te badania obserwacyjne mają nieodłączne ograniczenia wynikające z różnych przyczyn. Po pierwsze, wiele z nich było retrospektywnych i opierało się na kwestionariuszach wypełnianych po zakończeniu ciąży, było zatem podatnych na błąd przypominania. Po drugie, w niemal wszystkich badaniach stosowanie preparatów wielowitaminowych wykazywało istotny związek z wieloma czynnikami, o których wiadomo, że również wiążą się z lepszym rozwojem ciąży: lepszym statusem społeczno-ekonomicznym, niepaleniem tytoniu, lepszym wykształceniem, byciem w związku małżeńskim oraz pochodzeniem nie z grup mniejszości etnicznych. I chociaż w tych badaniach obserwacyjnych próbowano uwzględnić wpływ wspomnianych czynników, pozostały wpływ czynników zakłócających jest istotnym problemem i nie można wnioskować o przyczynowo-skutkowym charakterze obserwowanych związków. Być może po prostu zdrowsze kobiety przyjmują witaminy, a jednocześnie u zdrowszych kobiet ciąża rozwija są lepiej.

Podsumowanie

Witaminy i suplementy składników mineralnych nie mogą zastąpić zdrowego sposobu odżywiania się, nie ma też wystarczających dowodów wysokiej jakości, aby zalecać przyjmowanie suplementów wielowitaminowych przez wszystkie kobiety w Stanach Zjednoczonych. Różnice między poszczególnymi preparatami witaminowymi przeznaczonymi do stosowania u ciężarnych są niewielkie i nie można zalecać określonych preparatów, a innych nie. Kobiety w ciąży powinny utrzymywać spożycie omawianych substancji na poziomie niższym od górnych granic suplementacji określonych w wytycznych IOM (tab. 1).1 Jedyną witaminą, dla której uzyskano definitywne dowody wskazujące na celowość profilaktycznej suplementacji w okresie okołokoncepcyjnym, jest kwas foliowy.

Suplementy wielowitaminowe zaleca się kobietom w ciąży, które nie są w stanie osiągnąć zalecanego dobowego spożycia tych składników odżywczych w spożywanych produktach. Byłoby najlepiej, identyfikować takie kobiety jeszcze przed zapłodnieniem i już wtedy przepisywać im suplementy. Do grup ryzyka należą nastolatki, kobiety w ciąży wielopłodowej, z nadużywaniem używek (w tym tytoniu) w wywiadzie, pacjentki z zaburzeniami odżywiania, przyjmujące pewne leki, które mogą zaburzać wchłanianie, a także kobiety stosujące ścisłą dietę wegetariańską lub wegańską.59

Contemporary OB/YN, Vo. 57, No. 11, November 2012, p. 26. Prenatal vitamins. Help or Hype? 

Piśmiennictwo

1. Food and Nutrition Board, Institute of Medicine, National Academy of Sciences. Recommended Dietary Allowance and Adequate Intake Values, Vitamins and Elements. Institute of Medicine Web site. www.iom.edu/Activities/Nutrition/SummaryDRIs/DRI-Tables.aspx. Updated September 12, 2011. Accessed July 26, 2012.

2. American College of Obstetricians and Gynecologists; American Academy of Pediatrics. Guidelines for Perinatal Care. 6th ed. Washington, DC: American College of Obstetricians and Gynecologists; 2007. Elk Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics; 2007.

3. Insel P, Ross D, McMahon K, Bernstein M. Nutrition. 4th ed. Sudbury, MA: Jones and Bartlett; 2011.

4. De-Regil LM, Fernández-Gaxiola AC, Dowswell T, Peña-Rosas JP. Effects and safety of periconceptional folate supplementation for preventing birth defects. Cochrane Database Syst Rev. 2010;(10):CD007950.

5. Honein MA, Paulozzi LJ, Mathews TJ, Erickson JD, Wong LY. Impact of folic acid fortification of the US food supply on the occurrence of neural tube defects. JAMA. 2001;285(23):2981-2986.

6. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Use of dietary supplements containing folic acid among women of childbearing age—United States, 2005. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2005;54(38):955-958.

7. Simpson JL, Shulman LP, Brown H, Holzgreve W. Closing the folate gap in reproductive-age women. Contemporary OB/GYN. 2010;55(12):34-40.

8. US Preventive Services Task Force. Folic acid for the prevention of neural tube defects: US Preventive Services Task Force recommendation statement. Ann Intern Med. 2009;150(9):626-631.

9. Cheschier N; ACOG Committee on Practice Bulletins-Obstetrics. ACOG practice bulletin. Neural tube defects. Number 44, July 2003. (Replaces committee opinion number 252, March 2001.) Int J Gynaecol Obstet. 2003;83(1):123-133. Reaffirmed: Obstet Gynecol. 2011;117(6):1471.

10. Carlson SE. Docosahexaenoic acid supplementation in pregnancy and lactation. Am J Clin Nutr. 2009;89(2):678S-684S.

11. Helland IB, Saugstad OD, Smith L, et al. Similar effects on infants of n-3 and n-6 fatty acids supplementation to pregnant and lactating women. Pediatrics. 2001;108(5):E82.

12. Makrides M, Gibson RA, McPhee AJ, Yelland L, Quinlivan J, Ryan P; DOMInO Investigative Team. Effect of DHA supplementation during pregnancy on maternal depression and neurodevelopment of young children: a randomized controlled trial. JAMA. 2010;304(15):1675-1683.

13. Dunstan JA, Simmer K, Dixon G, Prescott SL. Cognitive assessment of children at age 2(1/2) years after maternal fish oil supplementation in pregnancy: a randomised controlled trial. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2008;93(1):F45-F50.

14. Escolano-Margarit MV, Ramos R, Beyer J, et al. Prenatal DHA status and neurological outcome in children at age 5.5 years are positively associated. J Nutr. 2011;141(6):1216-1223.

15. Smithers LG, Gibson RA, Makrides M. Maternal supplementation with docosahexaenoic acid during pregnancy does not affect early visual development in the infant: a randomized controlled trial. Am J Clin Nutr. 2011;93(6):1293-1299.

16. Palmer DJ, Sullivan T, Gold MS, et al. Effect of n-3 long chain polyunsaturated fatty acid supplementation in pregnancy on infants’ allergies in first year of life: randomised controlled trial. BMJ. 2012;344:e184.

17. Helland IB, Smith L, Saarem K, Saugstad OD, Drevon CA. Maternal supplementation with very-long-chain n-3 fatty acids during pregnancy and lactation augments children’s IQ at 4 years of age. Pediatrics. 2003;111(1):e39-e44.

18. Helland IB, Smith L, Blomén B, Saarem K, Saugstad OD, Drevon CA. Effect of supplementing pregnant and lactating mothers with n-3 very-long-chain fatty acids on children’s IQ and body mass index at 7 years of age. Pediatrics. 2008;122(2):e472-e479.

19. Campoy C, Escolano-Margarit MV, Ramos R, et al. Effects of prenatal fish-oil and 5-methyltetrahydrofolate supplementation on cognitive development of children at 6.5 y of age. Am J Clin Nutr. 2011;94(6 suppl):1880S-1888S.

20. Muhlhausler BS, Gibson RA, Makrides M. Effect of long-chain polyunsaturated fatty acid supplementation during pregnancy or lactation on infant and child body composition: a systematic review. Am J Clin Nutr. 2010;92(4):857-863.

21. Makrides M, Duley L, Olsen SF. Marine oil, and other prostaglandin precursor, supplementation for pregnancy uncomplicated by preeclampsia or intrauterine growth restriction. Cochrane Database Syst Rev. 2006;(3):CD003402

22. Smuts CM, Huang M, Mundy D, Plasse T, Major S, Carlson SE. A randomized trial of docosahexaenoic acid supplementation during the third trimester of pregnancy. Obstet Gynecol. 2003;101(3):469-479.

23. Freeman MP, Davis M, Sinha P, Wisner KL, Hibbeln JR, Gelenberg AJ. Omega-3 fatty acids and supportive psychotherapy for perinatal depression: a randomized placebo-controlled study. J Affect Disord. 2008;110(1-2):142-148.

24. Ramakrishnan U. Fatty acid status and maternal mental health. Matern Child Nutr. 2011;7(suppl 2):99-111.

25. Delgado-Noguera MF, Calvache JA, Bonfill Cosp X. Supplementation with long chain polyunsaturated fatty acids (LCPUFA) to breastfeeding mothers for improving child growth and development. Cochrane Database Syst Rev. 2010;(12):CD007901.

26. Kris-Etherton PM, Grieger JA, Etherton TD. Dietary reference intakes for DHA and EPA. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids. 2009;81(2-3): 99-104.

27. US Food and Drug Administration (FDA), US Environmental Protection Agency (EPA). What you need to know about mercury in fish and shellfish. 2004 EPA and FDA advice for: women who might become pregnant, women who are pregnant, nursing mothers, young children. FDA Web site. www.fda.gov/Food/FoodSafety/ProductSpecificInformation/Seafood/FoodbornePathogensContaminants/Methylmercury/ucm115662.htm. Published March 2004. Updated November 21, 2011. Accessed July 31, 2012.

28. Dictionary of Food Science and Nutrition. London, England: A & C Black Publishers; 2006.

29. Holick MF. Vitamin D deficiency. N Engl J Med. 2007;(357):266-281.

30. Bodnar LM, Simhan HN. Vitamin D may be a link to blackwhite disparities in adverse birth outcomes. Obstet Gynecol Surv. 2010;(65):273-284.

31. Insitute of Medicine. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. Washington, DC: National Academies Press; 2011.

32. Hypponen E. Vitamin D for the prevention of preeclampsia? A hypothesis. Nutr Rev. 2005;(63):225-232.

33. Diaz L, Noyola-Martinez N, Barrera D, et al. Calcitriol inhibits TNFalpha-induced inflammatory cytokines in human trophoblasts. J Reprod Immunol. 2009;(81):17-24.

34. Taylor SN, Wagner CL, Hollis BW. Vitamin D deficiency in pregnancy and lactation and health consequences. In: Holick MF, ed. Vitamin D Physiology, Molecular Biology, and Clinical Applications. 2nd ed. New York: Humana Press; 2010.

35. Lapillonne A. Vitamin D deficiency during pregnancy may impair maternal and fetal outcomes. Med Hypotheses. 2010;(74):71-75.

36. De-Regil LM, Palacios C, Ansary A, Kulier R, Pena-Rosas JP. Vitamin D supplementation for women during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2012;2:CD008873.

37. American College of Obstetricians and Gynecologists. ACOG Practice Bulletin No. 95: anemia in pregnancy. Obstet Gynecol. 2008;112(1):201-207.

38. US Preventive Services Task Force (USPSTF). Screening for Iron Deficiency Anemia. www.uspreventiveservicestaskforce.org/uspstf/uspsiron.htm. Accessed July 31, 2012.

39. Berti C, Biesalski HK, Gärtner R, et al. Micronutrients in pregnancy: current knowledge and unresolved questions. Clin Nutr. 2011;30(6):689-701.

40. Peña-Rosas JP, Viteri FE. Effects and safety of preventive oral iron or iron+folic acid supplementation for women during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2009;(4):CD004736.

41. Bo S, Menato G, Villois P, et al. Iron supplementation and gestational diabetes in midpregnancy. Am J Obstet Gynecol. 2009;201(2):158.e1-158.e6.

42. Conde-Agudelo A, Romero R, Kusanovic JP, Hassan SS. Supplementation with vitamins C and E during pregnancy for the prevention of preeclampsia and other adverse maternal and perinatal outcomes: a systematic review and metaanalysis. Am J Obstet Gynecol. 2011;204(6):503.e1-503.e12.

43. Chatzi L, Mendez M, Garcia R, et al; INMA and RHEA study groups. Mediterranean diet adherence during pregnancy and fetal growth: INMA (Spain) and RHEA (Greece) mother-child cohort studies. Br J Nutr. 2012;107(1):135-145.

44. Mikkelsen TB, Osterdal ML, Knudsen VK, et al. Association between a Mediterranean-type diet and risk of preterm birth among Danish women: a prospective cohort study. Acta Obstet Gynecol Scand. 2008;87(3):325-330.

45. Knudsen VK, Orozova-Bekkevold IM, Mikkelsen TB, Wolff S, Olsen SF. Major dietary patterns in pregnancy and fetal growth. Eur J Clin Nutr. 2008;62(4):463-470.

46. Khoury J, Henriksen T, Christophersen B, Tonstad S. Effect of a cholesterol-lowering diet on maternal, cord, and neonatal lipids, and pregnancy outcome: a randomized clinical trial. Am J Obstet Gynecol. 2005;193(4):1292-1301.

47. Khoury J, Haugen G, Tonstad S, Frøslie KF, Henriksen T. Effect of a cholesterol-lowering diet during pregnancy on maternal and fetal Doppler velocimetry: the CARRDIP study. Am J Obstet Gynecol. 2007;196(6):549.e1-549.e7.

48. Haider BA, Yakoob MY, Bhutta ZA. Effect of multiple micronutrient supplementation during pregnancy on maternal and birth outcomes. BMC Public Health. 2011;11(suppl 3):S19.

49. Shah PS, Ohlsson A; Knowledge Synthesis Group on Determinants of Low Birth Weight and Preterm Births. Effects of prenatal multimicronutrient supplementation on pregnancy outcomes: a meta-analysis. CMAJ. 2009;180(12):E99-E108.

50. Rumbold A, Middleton P, Pan N, Crowther CA. Vitamin supplementation for preventing miscarriage. Cochrane Database Syst Rev. 2011;(1):CD004073.

51. Catov JM, Bodnar LM, Ness RB, Markovic N, Roberts JM. Association of periconceptional multivitamin use and risk of preterm or small-for-gestational-age births. Am J Epidemiol. 2007;166(3):296-303.

52. Catov JM, Bodnar LM, Olsen J, Olsen S, Nohr EA. Periconceptional multivitamin use and risk of preterm or small-forgestational- age births in the Danish National Birth Cohort. Am J Clin Nutr. 2011;94(3):906-912.

53. Burris HH, Mitchell AA, Werler MM. Periconceptional multivitamin use and infant birth weight disparities. Ann Epidemiol. 2010;20(3):233-240.

54. Scholl TO, Hediger ML, Bendich A, Schall JI, Smith WK, Krueger PM. Use of multivitamin/mineral prenatal supplements: influence on the outcome of pregnancy. Am J Epidemiol. 1997;146(2):134-141.

55. Vahratian A, Siega-Riz AM, Savitz DA, Thorp JM Jr. Multivitamin use and the risk of preterm birth. Am J Epidemiol. 2004;160(9):886-892.

56. Alwan NA, Greenwood DC, Simpson NA, McArdle HJ, Cade JE. The relationship between dietary supplement use in late pregnancy and birth outcomes: a cohort study in British women. BJOG. 2010;117(7): 821-829.

57. Nilsen RM, Vollset SE, Rasmussen SA, Ueland PM, Daltveit AK. Folic acid and multivitamin supplement use and risk of placental abruption: a population-based registry study. Am J Epidemiol. 2008;167(7):867-874.

58. Bodnar LM, Tang G, Ness RB, Harger G, Roberts JM. Periconceptional multivitamin use reduces the risk of preeclampsia. Am J Epidemiol. 2006;164(5):470-477.

59. Koebnick C, Hoffmann I, Dagnelie PC, et al. Long-term ovo-lacto vegetarian diet impairs vitamin B-12 status in pregnant women. J Nutr. 2004;134(12):3319-3326

Do góry