Wprowadzenie

Indukcją porodu nazywamy wywołanie czynności skurczowej mięśnia macicy przed jej samoistnym rozpoczęciem. Preindukcją porodu jest postępowanie mające na celu przyspieszenie dojrzewania szyjki macicy i zwiększające skuteczność indukcji porodu.¹ Sytuacje, w których kontynuowanie ciąży jest potencjalnie bardziej ryzykowne dla płodu i/lub matki niż jej zakończenie, stanowią wskazanie do preindukcji/indukcji porodu.

Warunki i postępowanie w indukcji porodu

Tabela 1. Warunki i postępowanie w indukcji porodu¹

Indukcja porodu powinna być poprzedzona szczegółowym wywiadem położniczym i badaniem klinicznym. Należy dokładnie określić położenie i dobrostan płodu, umiejscowienie łożyska, wskazania do indukcji, uwzględniając przeciwwskazania. Warunki i postępowanie w indukcji porodu szczegółowo przedstawia tabela 1.¹

Tabela 2. Wskaźnik szyjkowy według Bishopa

Najistotniejszym elementem decydującym o skuteczności indukcji porodu jest stan szyjki macicy i jej dojrzałość. W sytuacji, gdy szyjka macicy jest niedojrzała, należy przeprowadzić preindukcję porodu; w takim przypadku wskazania do indukcji porodu stają się jednocześnie wskazaniami do preindukcji porodu. Stan i dojrzałość szyjki macicy oceniane są w badaniu klinicznym, standardem jest skala punktowa według Bishopa.² Ustalenie wartości wskaźnika szyjkowego według Bishopa polega na ocenie pięciu jej parametrów: zgładzenia, rozwarcia, konsystencji, usytuowania w kanale rodnym oraz stosunku części przodującej do linii międzykolcowej (tab. 2). Ocena dojrzałości szyjki macicy w skali Bishopa stanowi najbardziej wiarygodny wskaźnik prawdopodobieństwa przeprowadzenia skutecznej indukcji porodu. W przypadku wartości <6 pkt zalecane jest wcześniejsze przeprowadzenie procesu dojrzewania szyjki macicy.³

Klinicznie wyróżnia się następujące stopnie dojrzałości szyjki macicy:¹

• szyjka macicy niedojrzała: ≤5 pkt w skali Bishopa
• szyjka macicy dojrzała: ≥6-8 pkt w skali Bishopa
• bardzo dojrzała szyjka macicy: >8 pkt w skali Bishopa

Skuteczność przeprowadzenia indukcji porodu ocenia się za pomocą takich parametrów, jak: zwiększenie punktacji w skali Bishopa o ≥3 w ciągu 6 godzin po aplikacji prostaglandyn, częstość porodów w ciągu 24 h, czas upływający od indukcji do porodu, sposób porodu (uniknięcie cięcia cesarskiego), stan noworodka, zadowolenie matki z postępowania oraz współczynnik koszt-efekt.¹

Warunkiem bezwzględnie koniecznym podczas indukcji i stymulacji czynności skurczowej macicy z żywym płodem jest stałe monitorowanie jego stanu oraz czynności skurczowej mięśnia macicy (badanie kardiotokograficzne, KTG).

Wśród przeciwwskazań do indukcji porodu są:¹

• regularna czynność skurczowa
• łożysko przodujące, naczynia przodujące
• przedwczesne oddzielenie łożyska
• przodowanie/wypadnięcie pępowiny
• bezwzględna niewspółmierność główka-miednica
• poprzeczne położenie płodu
• ciąża wielopłodowa z płodem przodującym w położeniu miednicowym albo poprzecznym
• przebyte cięcie cesarskie (poza cięciem poprzecznym w dolnym odcinku) albo stan po uterotomii (otwarcie jamy macicy: histeroskopowe, laparoskopowe, laparotomia)
• stan po pęknięciu macicy
• aktywna objawowa opryszczka narządów płciowych w czasie porodu
• objawowy zespół zakażonej owodni
• inwazyjny rak szyjki macicy
• przeciwwskazania farmakologiczne
• alergie na preparaty prostaglandynowe, względnie ich składniki
• matczyny stan astmatyczny w przeszłości/w czasie ciąży
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego z ciężkim ostrymi nawrotami

Do najczęstszych wskazań do indukcji porodu należą:¹

• przekroczenie terminu porodu >41 tygodnia ciąży
• samoistne przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego (bez czynności skurczowej)
• schorzenia przebiegające z nadciśnieniem w ciąży
• wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (IUGR)
• schorzenia matczyne
• konflikt serologiczny
• psychosomatyczne, np. wyczerpanie matki
• logistyczne, np. ryzyko nagłego porodu, duża odległość od szpitala

Metody indukcji porodu

Tabela 3. Metody indukcji porodu

Metody indukcji i preindukcji porodu mogą być farmakologiczne i mechaniczne. Dostępne i znane metody indukcji porodu zawarte są w tabeli 3.

Indukcja porodu za pomocą oksytocyny

Najbardziej popularną metodą indukcji porodu jest dożylny wlew rozcieńczonego roztworu oksytocyny. Oksytocyna jest szybko usuwana z organizmu (okres półtrwania wynosi 3-6 minut), w razie zaobserwowania nadmiernej stymulacji mięśnia macicy i zatrzymania wlewu wyraźne osłabienie czynności skurczowej następuje w ciągu 15-20 minut. Należy pamiętać, że w ciąży z bliskim terminem porodu 3-5 min (10 min) po rozpoczęciu podawania dożylnie oksytocyny trzeba liczyć się z wystąpieniem skurczów.¹