Pomimo istnienia wymienionych teorii jednoznaczna przyczyna powstawania szczeliny odbytu nadal nie jest do końca poznana.

Diagnostyka

Wywiad

Podstawowym objawem, na który skarży się pacjent cierpiący na szczelinę odbytu, jest ból występujący w trakcie wypróżniania i bezpośrednio po nim. Ból jest silny i prawie zawsze zmusza pacjenta do zgłoszenia się do lekarza. Może mu towarzyszyć niewielkie krwawienie świeżą krwią, a także pieczenie i świąd okolicy odbytu.

Badanie proktologiczne

W większości przypadków szczelina jest widoczna nawet bez użycia anoskopu, po rozchyleniu pośladków pacjenta. Wielu autorów uważa, że wówczas badanie per rectum jest niepotrzebne, ponieważ nie wnosi nic nowego, a powoduje bolesność w miejscu powstałej szczeliny.¹¹ Według autorki badanie to należy przeprowadzić w każdym przypadku krwawienia z odbytu, gdyż obecność szczeliny nie wyklucza współistnienia innych chorób w kanale odbytu, niekoniecznie o etiologii zapalnej. Jest ono również niezbędne w celu wykluczenia ropnia jako przyczyny bólu. U pacjenta z takim bólem nacisk palca należy kierować na stronę zdrową, co umożliwi bezbolesne przeprowadzenie badania. Szukając przyczyny bólu, powinno się ocenić trzy poziomy, prowadząc palec od góry do dołu, kolejno wyczuwając kość guziczną (ból o typie kokcygodynii), następnie pętlę mięśnia łonowo-odbytniczego (ból o typie proctalgia fugax), wreszcie kanał odbytu (ból związany z zapaleniem krypt, szczelina odbytu).

Badania dodatkowe

Wziernikowanie

Jeśli uda się założyć wziernik do kanału odbytu (anoskop bądź rektoskop), często można zobaczyć triadę objawów: powiększoną zapalnie brodawkę odbytu, samą szczelinę oraz przerośnięty fałd brzeżny (rycina 1).

Rycina 1. Szczelina odbytu. Widoczna przerośnięta zapalnie brodawka odbytu

Założenie rektoskopu nie zawsze jest możliwe z powodu bólu, jednak już po wyleczeniu stanu zapalnego i ustąpieniu bólu należy przeprowadzić pełną diagnostykę proktologiczną.

USG transrektalne