gdzie 290 jest osmolalnością treści jelitowej, a 2([Na⁺]+[K⁺]) reprezentuje zawartość kationów w wodzie stolca. Wartość LOS >100 mEq/l sugeruje biegunkę osmotyczną, natomiast <50 mEq/l biegunkę sekrecyjną.¹⁰ Algorytmy diagnostyczne biegunki sekrecyjnej i osmotycznej przedstawiono na rycinach 2 i 3.

Rycina 2. Algorytm postępowania u pacjenta z biegunką sekrecyjną

Rycina 3. Algorytm postępowania u pacjenta z biegunką osmotyczną

Leczenie

Podobnie jak w przypadku ostrej biegunki podstawą postępowania terapeutycznego jest właściwe nawodnienie chorego i wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych. W warunkach domowych płyny podaje się doustnie, natomiast w szpitalu dożylnie. Leczenie biegunki przewlekłej jest ściśle uzależnione od jej przyczyny. W niektórych przypadkach leczenie przyczynowe jest w pełni skuteczne (np. dieta bezglutenowa u chorych na celiakię). W innych, np. w kolagenowym zapaleniu jelita, po wdrożeniu odpowiedniego leczenia można uzyskać remisję. W nieswoistych zapalnych chorobach jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna) leki przeciwzapalne i immunosupresyjne, hamując odczyn zapalny, powodują u większości chorych złagodzenie lub ustąpienie biegunki. Ważną grupą leków stosowanych u chorych z przewlekłą biegunką są preparaty zapierające, które często bywają uzupełnieniem terapii podstawowej. Do najczęściej stosowanych należą pochodne opiatów, tj. loperamid i difenoksylat w połączeniu z atropiną. U chorych z ciężką biegunką nieodpowiadającą na opiaty stosuje się np. klonidynę (doustnie) lub oktreotyd (w postaci wstrzyknięć podskórnych).¹⁰

Podsumowanie

Większość przypadków biegunki ostrej jest wywołana przez wirusy, ma charakter samoograniczający i nie wymaga swoistego leczenia. Najważniejsze w postępowaniu terapeutycznym jest doustne nawodnienie i uzupełnienie niedoborów elektrolitowych. Oznaczenie stężenia laktoferyny w stolcu jest czułym i swoistym testem identyfikującym biegunkę zapalną. Osoby w podeszłym wieku wymagają szczególnego nadzoru, bowiem w tej grupie ryzyko wystąpienia groźnych powikłań jest wysokie.

U chorych z biegunką przewlekłą dokładne zebranie wywiadu chorobowego znacznie ułatwia rozpoznanie. W przypadku trudności diagnostycznych należy przeprowadzić kategoryzację biegunki na wodnistą, zapalną lub tłuszczową, a następnie rozpocząć diagnostykę zgodnie z określonymi algorytmami. Ważnym testem odróżniającym biegunkę osmotyczną od sekrecyjnej jest pomiar luki osmotycznej stolca. Leczenie jest uzależnione od czynnika etiologicznego.