W SKRÓ­CIE

Nie­żyt (za­pa­le­nie bło­ny ślu­zo­wej) no­sa wy­wo­ła­ny zim­nym po­wie­trzem czę­sto wy­stę­pu­je u osób z prze­wle­kłym aler­gicz­nym i nie­aler­gicz­nym nie­ży­tem no­sa oraz u tych, u któ­rych nie stwier­dzo­no prze­wle­kłej cho­ro­by no­sa. Cha­rak­te­ry­zu­je się on wy­cie­kiem wod­ni­stej wy­dzie­li­ny z no­sa, prze­krwie­niem bło­ny ślu­zo­wej no­sa i uczu­ciem pie­cze­nia, któ­re po­ja­wia się w cią­gu kil­ku mi­nut od mo­men­tu eks­po­zy­cji na zim­ne po­wie­trze, zaś ustę­pu­je po jej za­koń­cze­niu. Ob­ja­wy te moż­na od­two­rzyć eks­pe­ry­men­tal­nie, wpro­wa­dza­jąc zim­ne po­wie­trze do noz­drzy. Za po­mo­cą tej me­to­dy wy­ka­za­no zwią­zek po­mię­dzy ak­ty­wa­cją ko­mó­rek tucz­nych i sty­mu­la­cją ner­wów czu­cio­wych a roz­wo­jem ob­ja­wów nie­ży­tu no­sa. Wy­ni­kiem po­bu­dze­nia ner­wów czu­cio­wych jest od­ruch cho­li­ner­gicz­ny, któ­ry pro­wa­dzi do po­wsta­nia wy­cie­ku z no­sa, dla­te­go w le­cze­niu nie­ży­tu no­sa wy­wo­ła­ne­go zim­nym po­wie­trzem sku­tecz­ne są le­ki cho­li­no­li­tycz­ne. Wy­ni­ki ba­dań do­świad­czal­nych wska­zu­ją, że oso­by z nad­wraż­li­wo­ścią na zim­ne po­wie­trze mo­gą mieć upo­śle­dzo­ną zdol­ność do uzu­peł­nia­nia ubyt­ku wo­dy spo­wo­do­wa­ne­go eks­po­zy­cją na zim­ne po­wie­trze. W związ­ku z tym ob­ja­wy nie­ży­tu no­sa wy­wo­ła­ne­go zim­nym po­wie­trzem mo­gą wy­ni­kać z ak­ty­wa­cji me­cha­ni­zmów kom­pen­sa­cyj­nych, ma­ją­cych na ce­lu przy­wró­ce­nie ho­me­osta­zy bło­ny ślu­zo­wej.

Wpro­wa­dze­nie

Re­ak­cja gór­nych dróg od­de­cho­wych na zim­ne po­wie­trze bu­dzi za­in­te­re­so­wa­nie nie tyl­ko ja­ko pro­blem kli­nicz­ny, ale tak­że ze wzglę­du na po­wią­za­nie gór­nych i dol­nych dróg od­de­cho­wych oraz hi­po­te­zę, że struk­tu­ral­nym i funk­cjo­nal­nym po­do­bień­stwom po­mię­dzy bło­ną ślu­zo­wą no­sa i oskrze­li od­po­wia­da po­dob­na pa­to­fi­zjo­lo­gia.¹ Re­ak­cja bło­ny ślu­zo­wej no­sa na zim­ne po­wie­trze mo­że za­tem po­słu­żyć ja­ko mo­del pod­czas ba­dań nad ast­mą wy­sił­ko­wą lub wy­wo­ła­ną przez zim­ne po­wie­trze, ponieważ są to zja­wi­ska po­wszech­ne u cho­rych na ast­mę.² Do­tych­czas nie ba­da­no jed­nak związ­ku po­mię­dzy na­si­le­niem re­ak­cji na zim­ne po­wie­trze za­cho­dzą­cej w ob­rę­bie no­sa i w dol­nych dro­gach od­de­cho­wych. W jed­nym ba­da­niu wy­ka­za­no je­dy­nie, że u cho­rych na ast­mę re­ak­cja bło­ny ślu­zo­wej no­sa na zim­ne po­wie­trze jest sil­niej­sza niż u cho­rych na prze­wle­kły nie­żyt no­sa.³

Nie­żyt no­sa wy­wo­ła­ny zim­nym po­wie­trzem opi­sy­wa­ny jest ja­ko wy­stę­po­wa­nie ob­ja­wów za­pa­le­nia bło­ny ślu­zo­wej no­sa w cza­sie eks­po­zy­cji na zim­no. Głów­ne z nich to wy­ciek z no­sa i prze­krwie­nie bło­ny ślu­zo­wej no­sa, któ­rym czę­sto to­wa­rzy­szy uczu­cie pie­cze­nia we­wnątrz ja­my no­so­wej. Ob­ja­wy na­si­la­ją się w cza­sie wietrz­nej po­go­dy. Wod­ni­sty wy­ciek i prze­krwie­nie bło­ny ślu­zo­wej no­sa czę­sto po­ja­wia­ją się pod­czas jaz­dy na nar­tach; tzw. nos nar­cia­rza.⁴ Oso­by z nad­wraż­li­wo­ścią bło­ny ślu­zo­wej no­sa na zim­no mo­gą mieć ato­pię lub jej nie mieć. Eks­po­zy­cja na zim­ne po­wie­trze mo­że być je­dy­ną przy­czy­ną wy­zwa­la­ją­cą ob­ja­wy no­so­we.

Czę­stość wy­stę­po­wa­nia tej cho­ro­by nie zo­sta­ła do­kład­nie usta­lo­na. W ba­da­niu prze­pro­wa­dzo­nym w la­tach 1980-1981 wśród 912 pa­ry­skich po­li­cjan­tów pro­blem ten zgło­si­ło 5,4% osób.⁵ Na pod­sta­wie ba­zy da­nych za­wie­ra­ją­cej in­for­ma­cje o 206 cho­rych z ca­ło­rocz­nym aler­gicz­nym nie­ży­tem no­sa i 150 z se­zo­no­wym aler­gicz­nym nie­ży­tem no­sa w wie­ku 18-55 lat oce­nio­no, że zim­ne po­wie­trze wy­wo­łu­je ob­ja­wy od­po­wied­nio u 55% i 28% osób.⁶ Wy­ni­ki te su­ge­ru­ją, że nie­żyt no­sa wy­wo­ła­ny zim­nym po­wie­trzem wy­stę­pu­je czę­ściej u osób z in­ny­mi cho­ro­ba­mi bło­ny ślu­zo­wej no­sa.

Na­sza hi­po­te­za za­kła­da, że re­ak­cja bło­ny ślu­zo­wej no­sa na zim­ne po­wie­trze jest koń­co­wym spo­śród wie­lu me­cha­ni­zmów kom­pen­sa­cyj­nych, ma­ją­cych na ce­lu utrzy­ma­nie ho­me­osta­zy, a więc od­po­wied­niej tem­pe­ra­tu­ry i na­wil­że­nia bło­ny ślu­zo­wej no­sa. Wy­ni­ka z te­go, że in­dy­wi­du­al­na wraż­li­wość na zim­ne po­wie­trze za­le­ży od wy­dol­no­ści me­cha­ni­zmów utrzy­mu­ją­cych wil­got­ność i tem­pe­ra­tu­rę bło­ny ślu­zo­wej.

Nos ja­ko kli­ma­ty­za­tor

Głów­nym za­da­niem no­sa jest na­wil­ża­nie i ogrze­wa­nie wdy­cha­ne­go po­wie­trza. Po­dej­mo­wa­no wie­le róż­nych prób mo­ni­to­ro­wa­nia tych funk­cji. Ostat­nio opra­co­wa­no son­dę, któ­ra mie­rzy tem­pe­ra­tu­rę prze­pły­wa­ją­ce­go po­wie­trza i wil­got­ność względ­ną w ja­mie no­so­wo­-gar­dło­wej.⁷ Ba­da­nia prze­pro­wa­dzo­ne za po­mo­cą te­go urzą­dze­nia po­twier­dzi­ły nie­zwy­kłą zdol­ność kli­ma­ty­za­cyj­ną ludz­kie­go no­sa i do­star­czy­ły wie­lu waż­nych in­for­ma­cji.⁷ Pod­czas wdy­cha­nia przez nos po­wie­trza o tem­pe­ra­tu­rze po­ni­żej 0°C i przy wy­so­kim prze­pły­wie (20 l/min) prze­cięt­na tem­pe­ra­tu­ra po­wie­trza prze­pły­wa­ją­ce­go przez ja­mę no­so­wo­-gar­dło­wą wy­no­si 26°C, ale mo­że do­cho­dzić do 30°C. Wil­got­ność względ­na po­wie­trza wy­no­si ok. 100%, nie­za­leż­nie od tem­pe­ra­tu­ry i pręd­ko­ści prze­pły­wu wdy­cha­ne­go po­wie­trza. Tem­pe­ra­tu­ra na­to­miast zmie­nia się w za­leż­no­ści od tem­pe­ra­tu­ry i pręd­ko­ści prze­pły­wu po­wie­trza wdy­cha­ne­go przez noz­drza. Je­śli wil­got­ność względ­na jest sta­ła, to zmia­ny tem­pe­ra­tu­ry ozna­cza­ją zmia­nę bez­względ­nej za­war­to­ści wo­dy w po­wie­trzu (wil­got­ność bez­względ­na). Odej­mu­jąc od za­war­to­ści wo­dy w ja­mie no­so­wo­-gar­dło­wej za­war­tość wo­dy we wdy­cha­nym przez noz­drza po­wie­trzu, otrzy­ma­my war­tość gra­dien­tu wil­got­no­ści bez­względ­nej, któ­ra jest mier­ni­kiem zdol­no­ści kli­ma­ty­za­cyj­nej ludz­kie­go no­sa. Gra­dient wil­got­no­ści bez­względ­nej nie za­le­ży od opo­ru dróg no­so­wych dla prze­pły­wa­ją­ce­go po­wie­trza, ob­ję­to­ści ja­my no­so­wej, tem­pe­ra­tu­ry bło­ny ślu­zo­wej czy tem­pe­ra­tu­ry cia­ła. Ozna­cza to, że zdol­ność do na­wil­ża­nia wdy­cha­ne­go po­wie­trza zwią­za­na jest wy­łącz­nie z bło­ną ślu­zo­wą no­sa. In­na gru­pa ba­da­czy, sto­su­jąc po­dob­ną me­to­do­lo­gię, wy­ka­za­ła, że pro­ces kli­ma­ty­za­cji naj­dy­na­micz­niej za­cho­dzi w przed­niej czę­ści ja­my no­sa.⁸

Kie­dy nos ogrze­wa i na­wil­ża wdy­cha­ne po­wie­trze, bło­na ślu­zo­wa tra­ci cie­pło i wo­dę. Uby­tek cie­pła na­stę­pu­je nie tyl­ko pod­czas pro­ce­su ogrze­wa­nia, ale tak­że w wy­ni­ku na­wil­ża­nia, po­nie­waż pa­ro­wa­nie wo­dy wy­ma­ga cie­pła. W tem­pe­ra­tu­rze po­ko­jo­wej, przy prze­cięt­nej wil­got­no­ści względ­nej i zwy­kłym ryt­mie od­dy­cha­nia pod­sta­wo­we funk­cje bło­ny ślu­zo­wej za­bez­pie­cza­ją ją przed nad­mier­ną utra­tą cie­pła i wo­dy. Kie­dy tem­pe­ra­tu­ra oto­cze­nia zna­czą­co spa­da, wil­got­ność bez­względ­na wdy­cha­ne­go po­wie­trza jest niż­sza (np. po­wie­trze o tem­pe­ra­tu­rze 20°C i 50% wil­got­no­ści względ­nej za­wie­ra wię­cej wo­dy niż po­wie­trze o tem­pe­ra­tu­rze 0°C i 100% wil­got­no­ści względ­nej). Bło­na ślu­zo­wa no­sa jest wów­czas na­ra­żo­na na więk­sze stra­ty wo­dy i cie­pła pod­czas przy­sto­so­wy­wa­nia wdy­cha­ne­go po­wie­trza, dlatego mu­si ak­ty­wo­wać me­cha­ni­zmy kom­pen­sa­cyj­ne nie­zbęd­ne do utrzy­ma­nia jej ho­me­osta­zy. Przy­spie­szo­na czę­stość od­de­chów, np. pod­czas upra­wia­nia spor­tów zi­mo­wych, zna­czą­co zwięk­sza utra­tę wo­dy i cie­pła, co na­si­la pro­ces kom­pen­sa­cyj­ny.

Zdol­ność bło­ny ślu­zo­wej no­sa do ogrze­wa­nia i na­wil­ża­nia wdy­cha­ne­go po­wie­trza w du­żym stop­niu mo­że wią­zać się z jej struk­tu­rą i funk­cją. W gę­stej, pod­na­błon­ko­wej sie­ci na­czyń wło­so­wa­tych znaj­du­ją się fe­ne­stra­cje skie­ro­wa­ne do świa­tła dróg od­de­cho­wych.⁹ Praw­do­po­dob­nie sta­no­wią one źró­dło cie­pła i wo­dy, ale ich ro­la nie zo­sta­ła do­tych­czas w peł­ni po­zna­na. Na zdol­ność kli­ma­ty­za­cyj­ną no­sa mo­że wpły­wać rów­nież układ żyl­ny za­tok obocz­nych no­sa, któ­ry wy­peł­nia­jąc się krwią zwięk­sza po­wierzch­nię wy­mia­ny cie­pła i wo­dy.¹⁰ Opi­nię tę po­twier­dzi­ły ba­da­nia, któ­re wy­ka­za­ły, że po­da­wa­ne miej­sco­wo sub­stan­cje zwę­ża­ją­ce na­czy­nia ob­ni­ża­ją tem­pe­ra­tu­rę bło­ny ślu­zo­wej no­sa¹¹ oraz tem­pe­ra­tu­rę po­wie­trza prze­pły­wa­ją­ce­go przez część ust­ną gar­dła.¹² Bło­na ślu­zo­wa no­sa za­wie­ra du­żą licz­bę gru­czo­łów su­ro­wi­czo­-ślu­zo­wych (Tos¹³ sza­cu­je ich licz­bę na ok. 45 tys.), ale ich ro­la w na­wil­ża­niu wdy­cha­ne­go po­wie­trza nie zo­sta­ła do koń­ca po­zna­na. Po­nad 50 lat te­mu In­gel­stedt i Ivstam¹⁴ wy­ka­za­li, że względ­na wil­got­ność wdy­cha­ne­go po­wie­trza w czę­ści krta­nio­wej gar­dła zmniej­sza się po ogól­no­ustro­jo­wym po­da­niu 1 mg atro­pi­ny. Z ko­lei As­sa­na­sen i wsp.,¹⁵ uży­wa­jąc opi­sa­nej wy­żej son­dy do po­mia­ru tem­pe­ra­tu­ry i względ­nej wil­got­no­ści, udo­wod­ni­li, że po miej­sco­wym za­sto­so­wa­niu brom­ku ipra­tro­pium zdol­ność no­sa do na­wil­ża­nia i ogrze­wa­nia po­wie­trza po­pra­wia się na­wet pod­czas wy­so­kie­go (20 l/min) prze­pły­wu. Dzie­je się tak mi­mo zmniej­sze­nia od­po­wie­dzi wy­dziel­ni­czej po za­koń­cze­niu eks­po­zy­cji na zim­ne po­wie­trze.

Nie­zbęd­na do na­wil­ża­nia wo­da naj­praw­do­po­dob­niej pod­le­ga trans­por­to­wi bier­ne­mu przez po­łą­cze­nia śród­na­błon­ko­we dzię­ki ci­śnie­niu osmo­tycz­ne­mu wy­twa­rza­ne­mu w szczy­to­wej war­stwie na­błon­ka. W nor­mal­nych wa­run­kach w cza­sie wde­chu, pod­czas prze­cho­dze­nia wo­dy ze sta­nu cie­kłe­go w stan ga­zo­wy (pa­ra wod­na) wy­twa­rza­ne są praw­do­po­dob­nie nie­wiel­kie gra­dien­ty osmo­tycz­ne.¹⁶ Po­wsta­wa­niu ci­śnie­nia osmo­tycz­ne­go za­po­bie­ga ab­sorp­cja jo­nów so­do­wych przez na­bło­nek. Je­że­li z po­wo­du wzmo­żo­ne­go prze­pły­wu po­wie­trza lub je­go ni­skiej tem­pe­ra­tu­ry pa­ro­wa­nie wo­dy zwięk­sza się, płyn oko­ło­rzę­sko­wy sta­je się hi­per­to­nicz­ny, co pro­wa­dzi do zmniej­sze­nia ab­sorp­cji so­du przez ko­mór­ki na­błon­ka, a na­stęp­nie do po­bu­dze­nia wy­dzie­la­nia chlor­ków.¹⁷ W ten spo­sób trans­port wo­dy do pły­nu oko­ło­rzę­sko­we­go zwięk­sza się i ho­me­osta­za zo­sta­je przy­wró­co­na. Wy­dzie­la­nie jo­nów chlor­ko­wych przez na­bło­nek zwięk­sza­ją sub­stan­cje po­bu­dza­ją­ce syn­te­zę cy­klicz­ne­go ade­no­zy­no­mo­no­fos­fo­ra­nu (cAMP). Na­le­żą do nich ago­ni­ści re­cep­to­rów α₂- i β­-ad­re­ner­gicz­nych oraz pro­sta­glan­dy­ny (PG) E₁, E₂ i F_2a. Po­dob­ne dzia­ła­nie ma­ją bra­dy­ki­ni­na, ade­no­zy­na, głów­ne biał­ko za­sa­do­we eozy­no­fi­li, sub­stan­cja P i sub­stan­cje uwal­nia­ne przez ko­mór­ki tucz­ne.^18,19 Po­bu­dze­nie ner­wów współ­czul­nych i re­cep­to­rów dla ta­chy­ki­nin oraz pro­ces za­pal­ny bło­ny ślu­zo­wej mo­gą zwięk­szyć wy­dzie­la­nie jo­nów chlor­ko­wych, cze­go wy­ni­kiem jest dy­fu­zja wo­dy w kie­run­ku świa­tła dróg od­de­cho­wych. In­du­ko­wa­na me­ta­cho­li­ną wy­dzie­li­na z no­sa jest hi­pe­ro­smo­lar­na (ok. 340 mOsm/kg wo­dy)²⁰, a ace­ty­lo­cho­li­na w wa­run­kach in vi­tro po­wo­du­je znacz­ne wy­dzie­la­nie jo­nów so­do­wych i chlor­ko­wych.¹⁷ Te ob­ser­wa­cje su­ge­ru­ją, że na sku­tek sty­mu­la­cji cho­li­ner­gicz­nej rów­nież wy­twa­rza­ne jest ci­śnie­nie osmo­tycz­ne, dzię­ki któ­re­mu do­cho­dzi do do­star­cze­nia wo­dy na po­wierzch­nię dróg od­de­cho­wych.

Po­wyż­sze in­for­ma­cje znaj­du­ją po­twier­dze­nie w ba­da­niach prze­pro­wa­dzo­nych in vi­vo. As­sa­na­sen i wsp.²¹ za po­mo­cą opi­sa­ne­go wcze­śniej sys­te­mu mo­ni­to­ro­wa­nia kli­ma­ty­za­cyj­nych funk­cji no­sa wy­ka­za­li, że u osób z aler­gicz­nym nie­ży­tem no­sa po 24 h od za­sto­so­wa­nia do­no­so­wej pró­by pro­wo­ka­cyj­nej z aler­ge­nem wzra­sta zdol­ność do na­wil­ża­nia wdy­cha­ne­go po­wie­trza. Ta ob­ser­wa­cja zo­sta­ła na­stęp­nie po­twier­dzo­na u osób z ca­ło­rocz­nym aler­gicz­nym nie­ży­tem no­sa.²² W in­nym ba­da­niu wy­ka­za­no, że po­da­wa­nie przez 2 ty­go­dnie do­no­so­wo gli­ko­kor­ty­ko­ste­ro­idów oso­bom z aler­gicz­nym nie­ży­tem no­sa zmniej­sza zdol­ność no­sa do na­wil­ża­nia wdy­cha­ne­go po­wie­trza.²³ Nie zna­my jesz­cze kon­se­kwen­cji te­go zja­wi­ska, moż­li­we jed­nak, że zmniej­sze­nie gra­dien­tu wil­got­no­ści w wy­ni­ku miej­sco­we­go po­da­wa­nia gli­ko­kor­ty­ko­ste­ro­idów po­wo­du­je zi­mą krwa­wie­nia z no­sa (czę­ste dzia­ła­nie nie­po­żą­da­ne).

Nie­żyt no­sa wy­wo­ła­ny zim­nym po­wie­trzem w wa­run­kach do­świad­czal­nych – me­cha­ni­zmy pa­to­fi­zjo­lo­gicz­ne

Mo­del do­no­so­wej pró­by pro­wo­ka­cyj­nej z uży­ciem zim­ne­go i su­che­go po­wie­trza po­wstał po­nad 20 lat te­mu.²⁴ Po­le­ga na jed­no­kie­run­ko­wym wdy­cha­niu po­wie­trza (wdech przez nos, wy­dech przez usta) o tem­pe­ra­tu­rze po­ni­żej 0°C w tem­pie 26 l/min przez 15 min. Przed tą czyn­no­ścią oraz po jej za­koń­cze­niu uczest­ni­cy ba­da­nia oce­nia­ją ob­ja­wy no­so­we na wi­zu­al­nej ska­li ana­lo­go­wej i prze­cho­dzą płu­ka­nie no­sa. Płyn po­cho­dzą­cy z płu­ka­nia mo­że słu­żyć do po­mia­ru stę­że­nia me­dia­to­rów za­pal­nych i in­nych bio­mar­ke­rów. Do­dat­ko­wo moż­na wy­ko­nać ana­li­zę ko­mór­ko­wą i po­miar osmo­lar­no­ści pły­nu. Kon­tro­la ujem­na po­le­ga na za­sto­so­wa­niu po­wie­trza o tym sa­mym prze­pły­wie i tem­pe­ra­tu­rze 37°C oraz 100% wil­got­no­ści względ­nej.

Prze­pro­wa­dzo­na w ten spo­sób pró­ba pro­wo­ka­cyj­na do­star­cza istot­nych in­for­ma­cji na te­mat pa­to­fi­zjo­lo­gii nie­ży­tu no­sa wy­wo­ła­ne­go zim­nym po­wie­trzem i uwi­dacz­nia róż­ni­ce w ba­da­nych gru­pach. W gru­pie osób, u któ­rych wcze­śniej wy­stę­po­wa­ły epi­zo­dy nie­ży­tu no­sa, pró­ba pro­wo­ka­cyj­na z zim­nym po­wie­trzem po­wo­du­je ob­ja­wy w po­sta­ci wod­ni­ste­go wy­cie­ku z no­sa, prze­krwie­nia bło­ny ślu­zo­wej no­sa i uczu­cia pie­cze­nia. Z ko­lei wśród osób, u któ­rych pod­czas na­tu­ral­nej eks­po­zy­cji nie wy­stę­pu­ją ob­ja­wy cho­ro­by, nie za­ob­ser­wo­wa­no ich tak­że w cza­sie pró­by pro­wo­ka­cyj­nej. W pierw­szej gru­pie po­płu­czy­ny z no­sa uzy­ska­ne po trwa­ją­cej 10 min pró­bie pro­wo­ka­cyj­nej zim­nym po­wie­trzem za­wie­ra­ły zwięk­szo­ne (w po­rów­na­niu z po­zio­mem wyj­ścio­wym) stę­że­nie mar­ke­rów ak­ty­wa­cji ko­mó­rek tucz­nych, w tym hi­sta­mi­ny, PGD₂²⁴ i tryp­ta­zy.²⁵ Za­ob­ser­wo­wa­no rów­nież wyż­sze stę­że­nia bio­mar­ke­rów ak­ty­wa­cji gru­czo­łów bło­ny ślu­zo­wej i wy­na­czy­nie­nie oso­cza (np. li­zo­zy­my i al­bu­mi­ny). W gru­pie, w któ­rej po pró­bie pro­wo­ka­cyj­nej zim­nym po­wie­trzem nie wy­stą­pi­ły ob­ja­wy, nie za­no­to­wa­no rów­nież zmian w skła­dzie po­płu­czyn z no­sa. Wdy­cha­nie cie­płe­go, wil­got­ne­go po­wie­trza nie spo­wo­do­wa­ło wy­stą­pie­nia ob­ja­wów (lub by­ły one zni­ko­me) ani zmia­ny skła­du po­płu­czyn.

W póź­niej­szych ba­da­niach za­uwa­żo­no, że wdy­cha­nie zim­ne­go po­wie­trza po­bu­dza ner­wy czu­cio­we i wzbu­dza cho­li­ner­gicz­ny od­ruch wy­dziel­ni­czy.²⁶ Gdy pró­bę pro­wo­ka­cyj­ną wy­ko­nu­je się w ob­rę­bie jed­ne­go noz­drza, wy­dzie­la­nie zwięk­sza się w obu noz­drzach. Za­sto­so­wa­nie miej­sco­we­go środ­ka znie­czu­la­ją­ce­go do noz­drza ob­ję­te­go pró­bą po­wo­du­je, że prze­ciw­stron­ny od­ruch jest słab­szy, ta­ki sam efekt uzy­sku­je się po po­da­niu atro­pi­ny do prze­ciw­stron­ne­go noz­drza. Atro­pi­na zmniej­sza spo­wo­do­wa­ny zim­nym po­wie­trzem wy­ciek z no­sa, stę­że­nie bio­mar­ke­rów od­po­wie­dzi wy­dziel­ni­czej, nie wpły­wa na­to­miast na obrzęk bło­ny ślu­zo­wej no­sa, stę­że­nie mar­ke­rów ak­ty­wa­cji ko­mó­rek tucz­nych czy wy­sięk oso­cza,²⁷ co wska­zy­wa­ło­by, że od­ruch cho­li­ner­gicz­ny nie jest je­dy­nym me­cha­ni­zmem od­po­wie­dzial­nym za re­ak­cję no­sa na zim­ne po­wie­trze.

Nie wia­do­mo, ja­kie jest kli­nicz­ne zna­cze­nie za­cho­dzą­cej pod­czas te­go pro­ce­su ak­ty­wa­cji ko­mó­rek tucz­nych. Sto­so­wa­ne miej­sco­wo le­ki prze­ciw­hi­sta­mi­no­we, któ­re za­po­bie­ga­ją wy­stą­pie­niu, spo­wo­do­wa­nych obec­no­ścią an­ty­ge­nu,  ob­ja­wów re­ak­cji aler­gicz­nej, nie są sku­tecz­ne w przy­pad­ku re­ak­cji bło­ny ślu­zo­wej no­sa na zim­ne po­wie­trze.²⁸ Do­no­so­we po­da­wa­nie przez sie­dem dni gli­ko­kor­ty­ko­ste­ro­idów, któ­re ha­mu­ją ob­ja­wów i uwal­nia­nie me­dia­to­rów ostrej re­ak­cji aler­gicz­nej w bło­nie ślu­zo­wej no­sa, nie zmniej­szy­ło ob­ja­wów nad­wraż­li­wo­ści na zim­no. Do­pro­wa­dzi­ło to na­to­miast do za­ha­mo­wa­nia wzro­stu stę­że­nia hi­sta­mi­ny w wy­dzie­li­nie bło­ny ślu­zo­wej no­sa.²⁹

Wy­ni­ka z te­go, że re­ak­cja na zim­ne po­wie­trze nie jest spo­wo­do­wa­na ak­ty­wa­cją ko­mó­rek tucz­nych, ale głów­nie sty­mu­la­cją ner­wów czu­cio­wych w bło­nie ślu­zo­wej no­sa oraz ko­mó­rek efek­to­ro­wych, prze­waż­nie cho­li­ner­gicz­nych. Re­ak­cję na zim­ne po­wie­trze moż­na zła­go­dzić, wie­lo­krot­nie po­da­jąc do­no­so­wo kap­sa­icy­nę, któ­ra spo­wo­du­je dys­funk­cję ta­chy­ki­ni­no­wych ner­wów czu­cio­wych (włók­na C).³⁰ Wod­ni­sty wy­ciek z no­sa u nar­cia­rzy re­du­ku­ją le­ki cho­li­no­li­tycz­ne.⁴