Dawkę początkową należy przyjmować przez 4 tygodnie, a następnie można ją zmniejszać o 7-14 mg co 2 tygodnie. Jeśli po zmniejszeniu dawki pacjent odczuwa dyskomfort, zalecamy kontakt z lekarzem – wówczas utrzymuje się początkową dawkę przez kolejny tydzień lub dwa. W USA niektóre firmy pokrywają koszty farmakologicznego leczenia nałogu tytoniowego, dlatego choć plastry nikotynowe są ogólnie dostępne, wszyscy pacjenci otrzymują na nie recepty. Zazwyczaj wypisuje się receptę na dawkę początkową (wystarczającą na 4 tygodnie) oraz recepty na mniejsze dawki realizowane co dwa tygodnie. Pacjent może uzgodnić z farmaceutą, jaką liczbę opakowań plastrów wykupi za każdym razem, dzięki czemu uniknie zbyt dużego jednorazowego wydatku, który mógłby go zniechęcić do stosowania plastrów i zerwania z nałogiem.

Najczęstszym działaniem niepożądanym związanym ze stosowaniem plastrów jest podrażnienie skóry w miejscu aplikacji, w wyniku czego pojawiają się rumień i świąd, a w cięższych przypadkach nawet obrzęk lub pęcherzyki. Aby uniknąć podrażnienia, zaleca się, by pacjent zmieniał miejsce aplikacji i stosował plastry na nieowłosionych częściach ciała między szyją a talią. Jeśli pod wpływem potu plastry się odklejają, zalecamy przyklejenie ich taśmą. Łagodne reakcje skórne można leczyć za pomocą glikokortykosteroidów stosowanych miejscowo, poważniejsze powikłania wymagają przerwania terapii. W odosobnionych przypadkach na całym ciele pojawia się wysypka – wtedy również należy zrezygnować ze stosowania plastrów. Jeśli jednak konieczne jest złagodzenie objawów zespołu odstawienia, można kontynuować leczenie innymi preparatami nikotynowej terapii zastępczej oraz zwiększać ich dawkę.

Guma do żucia z nikotyną

Guma do żucia z nikotyną jest dostępna w dawkach po 2 mg i 4 mg. Rzadko zalecamy stosowanie gumy do żucia w monoterapii, zazwyczaj podaje się ją łącznie z plastrami nikotynowymi. Guma pomaga łagodzić głód nikotynowy i objawy zespołu odstawienia.

Lekarz powinien poinstruować pacjenta, jak prawidłowo stosować gumę z nikotyną. Należy przeżuć ją kilka razy, aż zacznie się odczuwać lekkie mrowienie lub ostry smak, co oznacza, że nikotyna zaczęła się uwalniać. Następnie na kilka minut należy umieścić gumę między policzkiem a dziąsłem i ponownie przeżuć. Powtarzanie tych czynności umożliwia stopniowe wchłanianie substancji. Jedną gumę należy żuć przez mniej więcej 30 minut. Dla pacjentów, którzy na co dzień często żują gumę, przestrzeganie tego schematu może być trudne. Kwaśne środowisko w jamie ustnej sprzyja wiązaniu nikotyny i zmniejsza jej wchłanianie przez błonę śluzową, dlatego należy unikać picia gazowanych lub kwaśnych napojów przed żuciem gumy i w jego trakcie.

Chociaż zaleca się stosowanie nawet 20 sztuk gumy dziennie, jeśli jest taka potrzeba, większość pacjentów używa ich zbyt mało. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi są senność i niestrawność, które można łagodzić dzięki odpowiedniemu postępowaniu. Guma może powodować również bolesność dziąseł.

Pastylka do ssania z nikotyną

Podobnie jak w przypadku gumy do żucia nikotyna zawarta w pastylce do ssania jest wchłaniana przez błonę śluzową jamy ustnej, zaspokajając doraźnie głód nikotynowy. Pastylkę w porównaniu z gumą łatwiej aplikować, a ponadto istnieje mniej przeciwwskazań do jej stosowania, takich jak protezy zębowe czy artropatia skroniowo-żuchwowa.

Pastylki do ssania z nikotyną są dostępne w dawkach po 2 mg i 4 mg. Jeśli są stosowane w monoterapii, dawkę oblicza się na podstawie czasu, jaki upłynął od przebudzenia do wypalenia pierwszego papierosa. Czas ten uważa się za wyznacznik stopnia uzależnienia.

Dla pacjentów, którzy pierwszego papierosa wypalają w ciągu 30 minut po przebudzeniu, odpowiednia dawka to 4 mg, a jeśli czas ten jest dłuższy – 2 mg. Pastylkę należy umieścić między policzkiem a dziąsłem, nie wolno jej żuć ani połykać w całości. Ponieważ kwaśne środowisko w jamie ustnej obniża wchłanianie nikotyny, pacjenci powinni zastosować pastylkę przynajmniej 15 minut po spożyciu pokarmu lub wypiciu napoju. Niewskazane jest również jedzenie lub picie podczas ssania pastylki. Jeśli pastylki są stosowane w połączeniu z terapią plastrami nikotynowymi, zwykle zaleca się dawkę 2 mg. Najczęstszym działaniem niepożądanym są bóle głowy, biegunka, zgaga, czkawka i senność.

Donosowy aerozol z nikotyną

Donosowy aerozol z nikotyną łagodzi objawy zespołu odstawienia szybciej niż jakikolwiek inny preparat zawierający nikotynę.²⁰ Mimo to dostarcza nikotynę wolniej niż palenie papierosów i nie zwiększa stężenia nikotyny we krwi tętniczej, tak jak wdychanie dymu tytoniowego. Aerozol donosowy zwykle zalecamy pacjentom, którzy mówią, że zapalenie papierosa „daje im szybkiego kopa”.

Każda aplikacja dostarcza 0,5 mg nikotyny (ponieważ do jednego nozdrza podaje się jedną dawkę, łącznie otrzymujemy 1 mg). Aby przekonać pacjentów do stosowania aerozolu, lekarze mogą wyjaśnić, że aplikacja do obu nozdrzy dostarcza tyle nikotyny co jeden papieros. Trzeba informować pacjentów, że powinni aplikować preparat na niżej położoną część błony śluzowej nosa i się nim nie zaciągać. Zalecamy, aby pacjenci używali aerozolu w celu złagodzenia głodu nikotynowego. Jeśli aerozol jest stosowany w monoterapii, początkowo rekomendujemy 12-16 dawek dziennie. Zazwyczaj jednak stoduje się go jako środek wspomagający w terapii plastrami z nikotyną. Najczęstszym działaniem niepożądanym jest podrażnienie błony śluzowej nosa i oczu oraz kaszel, które po pierwszym tygodniu zwykle ustępują.

Inhalator nikotynowy

Dostępny na receptę inhalator nikotynowy dostarcza nikotynę w aerozolu do błony śluzowej jamy ustnej, gdzie następuje wchłanianie. Aby otrzymać 2 mg nikotyny, pacjent musi wykonać ok. 80 wdechów w ciągu 20 minut. Ponieważ inhalator kształtem przypomina papierosa, jego stosowanie zaleca się pacjentom, dla których ważne są behawioralne i dotykowe aspekty palenia (trzymanie papierosa, palenie podczas picia kawy). Najczęstszym działaniem niepożądanym jest podrażnienie jamy ustnej lub gardła oraz sporadyczny kaszel.

Leki niezawierające nikotyny

Bupropion o przedłużonym uwalnianiu

Bupropion jest jednopierścieniowym lekiem przeciwdepresyjnym ograniczającym wychwyt zwrotny dopaminy i noradrenaliny. Bezpośrednio blokuje również acetylocholinowe receptory nikotynowe. W porównaniu z placebo bupropion o przedłużonym uwalnianiu jest prawie dwukrotnie skuteczniejszy w walce z uzależnieniem od nikotyny.²¹ Na tydzień przed planowanym terminem zaprzestania palenia pacjenci rozpoczynają przyjmowanie leku w początkowej dawce 150 mg/24h przez 3 dni, a następnie po 150 mg dwa razy dziennie przez 6-12 tygodni (nie ma jednak przeciwwskazań do dłuższego stosowania). Długoterminowe leczenie bupropionem o przedłużonym uwalnianiu może zmniejszyć lub oddalić ryzyko powrotu do palenia. Stosowanie leku można przerwać nagle, bez stopniowego zmniejszania dawki.

Według nas terapia bupropionem jest metodą, która pozwala opanować głód nikotynowy. Lek można stosować w skojarzeniu z nikotynową terapią zastępczą i warenikliną. U pacjentów niepalących od dłuższego czasu łagodzi efekt przyrostu masy ciała, dlatego może być szczególnie przydatny dla tych, dla których ryzyko przybrania na wadze po zaprzestaniu palenia jest szczególnie niepokojące.

W badaniach nad bupropionem o natychmiastowym uwalnianiu u pacjentów z zaburzeniami odżywiania obserwowano napady padaczkowe. Chociaż ryzyko może być mniejsze w przypadku preparatu o przedłużonym uwalnianiu, wśród przeciwwskazań wymienia się: wcześniejsze napady padaczkowe, poważny uraz głowy z utratą przytomności, przyjmowanie leków obniżających próg drgawkowy lub zaburzenia odżywiania (jadłowstręt psychiczny albo bulimia). Najczęstsze działania niepożądane to bezsenność i suchość w ustach. Rzadko obserwuje się działania niepożądane ze strony układu krążenia i zaburzenia funkcji seksualnych.