Komentarz

Program Edukacyjny Dermatologia 18/7 – rozwiązanie i komentarz

Dermatitis artefacta to jedna z postaci samouszkodzeń skóry. Należy do grupy chorób prowokowanych, jest schorzeniem z pogranicza dermatologii i psychiatrii. Zmiany skórne w postaci różnego rodzaju uszkodzeń są wywoływane przez pacjenta, który często się do tego nie przyznaje. Choroba występuje w każdym wieku, ale najczęściej obserwuje się ją u młodych kobiet. U pacjentów z dermatozą arteficjalną rozpoznaje się głównie zaburzenia typu borderline (niestabilność emocjonalna). Samookaleczenia są formą zwrócenia na siebie uwagi, sposobem wyrażania emocji, „wołaniem o pomoc”. Chorzy mają problem z tworzeniem relacji interpersonalnych, brak u nich stabilności afektywnej oraz stałości obrazu siebie. Opisywanej jednostce mogą towarzyszyć zaburzenia osobowości, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, depresja, psychozy, upośledzenie umysłowe. Sposoby wywoływania zmian chorobowych to przede wszystkim wydrapywanie skóry, nacinanie, wstrzykiwanie różnych substancji aktywnych oraz przypalanie.

Zmiany skórne mogą przybierać różnorodny charakter: od najczęściej spotykanych nadżerek, zadrapań, owrzodzeń poprzez ogniska krwotoczne, obrzękowe, do pęcherzy i guzków. Pacjenci często wywołują te zmiany, drapiąc się, przypalając papierosami, używając ostrych narzędzi, chemikaliów. Cechy charakterystyczne choroby, które mogą naprowadzić na właściwe rozpoznanie, to: lokalizacja zmian w łatwo dostępnych miejscach (głównie twarz i kończyny górne), przewaga zmian po jednej stronie ciała, w zależności od prawo- lub leworęczności pacjenta, wyraźne odgraniczenie zmian od skóry zdrowej, w wycinku histopatologicznym brak objawów organicznej choroby. Ostateczne rozpoznanie ustala się po wykluczeniu innych dermatoz o podobnej morfologii. Można je potwierdzić po założeniu opatrunku tak, aby pacjent nie miał dostępu do zmian i nie mógł obserwować procesu gojenia. Terapia, oprócz leczenia objawowego, obejmuje przede wszystkim odpowiednie postępowanie psychiatryczne.

Zespół Münchhausena jest skrajną formą samouszkodzeń, które mają bardzo różną formę. Często są to uszkodzenia skóry. Trichotillomania to niemożność powstrzymania się od wyrywania włosów. Czynność tę poprzedza wzrastające napięcie, a po jej zakończeniu następuje uczucie ulgi lub zadowolenia. Trichotillomania wymaga zawsze różnicowania z organicznymi przyczynami nadmiernej utraty włosów. Dysmorfofobia to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się subiektywnym wrażeniem zaburzenia estetyki własnego ciała, mimo braku widocznych defektów w wyglądzie (bądź wyolbrzymienie jakiegoś defektu).

Prawidłowe odpowiedzi: 1. c, 2. bc, 3. d, 4. c, 5. abd, 6. b, 7. abc, 8. a, 9. ad, 10. a

Adres do korespondencji: lek. Iwona Kuczborska, Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii AM, ul. Chałubińskiego 1, 50-369 Wrocław, tel. (71) 327 09 41, faks (71) 327 09 42.

Piśmiennictwo:

1. Zalewska A. Clinical Picture of self-inflicted skin leasions. Dermatol.Psychosom, 2004;5(2);79-84

2. Pacan P, Szepietowski J. Psychodermatozy [w:] Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową. Wyd. Lek PZWL, Warszawa 20002:430-436.