Coraz istotniejsze w praktyce klinicznej są interakcje warfaryny z wieloma lekami roślinnymi (tab. 7).

Tabela 5. Leki i suplementy diety nasilające działanie warfaryny

Należy pamiętać, że duża ilość witaminy K w diecie osłabia działanie warfaryny, zaś zmniejszenie wchłaniania tej witaminy, które może wystąpić w przypadku szerokospektralnej antybiotykoterapii przy równoczesnej niedostatecznej podaży witaminy z pokarmem lub w przypadku występowania biegunki, może nasilić działanie tego leku. Leki przeciwpłytkowe oraz NLPZ wpływające na czynność płytek mogą zwiększać ryzyko wystąpienia ciężkich powikłań krwotocznych. Warfaryna nasila działanie hipoglikemizujące pochodnych sulfonylomocznika.

Tabela 6. Leki i suplementy diety, które mogą osłabiać działanie warfaryny

Tabela 7. Interakcje warfaryny z lekami roślinnymi (najistotniejsze z klinicznego punktu widzenia interakcje zaznaczono pogrubioną czcionką)

W przypadku stosowania warfaryny jej działanie może zostać nasilone przez jednoczesne podawanie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych. U pacjentów, którzy równocześnie przyjmują te 2 grupy leków, należy ściśle monitorować wskaźniki takie jak INR oraz czas protrombinowy.

Tabela 8. Najistotniejsze interakcje warfaryny z pożywieniem

Ostrożność należy zachować również przy łącznym stosowaniu antagonistów witaminy K z lekami tyreostatycznymi. Metylotiouracyl, propylotiouracyl oraz tiamazol nasilają działanie doustnych antykoagulantów. W szczególności tiamazol, który zmniejsza stężenie albumin i protrombiny, może znacząco zwiększać ryzyko krwawień u pacjentów przyjmujących doustne antykoagulanty.

Także lewotyroksyna może znacząco, zależnie od przyjmowanej dawki, nasilać działanie antykoagulantów. Lewotyroksyna hamuje syntezę oraz przyspiesza usuwanie z ustroju czynników krzepnięcia zależnych od witaminy K.

W praktyce klinicznej trzeba pamiętać także o potencjalnych interakcjach antagonistów witaminy K z żywnością (tab. 8).

Należy zwrócić również uwagę na pacjentów przyjmujących oprócz warfaryny moklobemid i kwetiapinę. Te obydwa leki mogą nasilać działanie przeciwzakrzepowe warfaryny; interakcje te mają coraz większe znaczenie praktyczne w związku z rosnącą liczbą wskazań do stosowania kwetiapiny.^7-9

Podsumowanie

Konieczność rozróżnienia pomiędzy politerapią i polipragmazją jest kluczowa w trakcie leczenia farmakologicznego. Racjonalna politerapia pozwala na zwiększenie skuteczności i bezpieczeństwa stosowanego leczenia, podczas gdy polipragmazja pozornie ma poprawiać efektywność terapii, natomiast zawsze doprowadza do wzrostu ryzyka powikłań. Odpowiadając na pytanie będące tytułem niniejszej pracy, należy stwierdzić, że w zakresie stosowanej politerapii nadal nie ma powszechnego nawyku określania ryzyka wystąpienia niekorzystnych interakcji pomiędzy lekami. Jak wskazuje doświadczenie, leki nadal stosuje się „na coś”, nie „po coś”; takie postępowanie gubi w procesie podejmowania decyzji profil farmakokinetyczno-farmakodynamiczny leków, a są to parametry nadrzędne w racjonalnej farmakoterapii.