Cukrzyca

Tabela 5. Zalecenia postępowania u chorych z cukrzycą, po udarze niedokrwiennym⁷

Tabela 6. Zalecenia dotyczące diety u chorych z przebytym udarem mózgu⁷

Cukrzyca jest istotnym czynnikiem ryzyka udaru mózgu. Wśród chorujących na nią ryzyko wystąpienia incydentów naczyniowych rośnie trzykrotnie w porównaniu z osobami bez cukrzycy, a w połączeniu z innymi czynnikami wzrasta wykładniczo.²⁵ Intensywna kontrola glikemii (definiowana jako odsetek hemoglobiny glikowanej [HbA_1c] <7%) nie wiązała się ze znaczącym zmniejszeniem częstości występowania udarów mózgu (zakończonych zgonem lub nie) u pacjentów z cukrzycą, chociaż obserwowano redukcję łącznego ryzyka naczyniowego o 16%.²⁶ Niedawna metaanaliza badań klinicznych porównujących intensywną kontrolę glikemii ze standardową kontrolą wykazała zmniejszenie ryzyka naczyniowego z zakresu dużych naczyń oraz częstości występowania nefropatii w grupie stosującej intensywne leczenie.²⁷ Wczesna, agresywna kontrola glikemii przynosi trwałe korzyści w przypadku zdarzeń naczyniowych u pacjentów z cukrzycą typu 1, a długoterminowe korzystne wyniki intensywnego obniżania glikemii u osób z cukrzycą typu 2 wskazują, że wczesne rozpoznanie i włączenie leczenia cukrzycy jest skuteczną metodą zmniejszania ryzyka incydentów naczyniowych i udaru mózgu.^28,29 Zalecenia postępowania u osób z cukrzycą przedstawiono w tabeli 5.

Zespół metaboliczny

Zgodnie z wytycznymi amerykańskimi:⁷

• chorzy z zespołem metabolicznym powinni otrzymać zalecenia w zakresie modyfikacji stylu życia (dieta, ćwiczenia fizyczne i utrata masy ciała), aby zmniejszyć ryzyko naczyniowe (klasa I, poziom wiarygodności C)
• opieka nad pacjentem z zespołem metabolicznym powinna obejmować odpowiednie leczenie poszczególnych komponentów zespołu, które są również czynnikami ryzyka udaru mózgu, szczególnie dyslipidemii i nadciśnienia tętniczego (klasa I, poziom wiarygodności A).

Leki neuroprotekcyjne

Aktualnie żadna metoda farmakologicznego i niefarmakologicznego leczenia neuroprotekcyjnego nie jest zalecana z powodu braku jednoznacznych dowodów na ich skuteczność.⁴

Zmiana stylu życia

Oprócz terapii farmakologicznej modyfikacja stylu życia, w tym odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna i utrata masy ciała u pacjentów z nadwagą lub otyłością, może przynieść znaczące korzyści w zakresie prawidłowej regulacji poziomu ciśnienia tętniczego i stężenia lipidów, a ostatecznie – nawrotów udaru. Wykazano, że dieta śródziemnomorska chroni przed chorobami układu krążenia, a szczególnie udarem mózgu, zmniejszając 5-letnie ryzyko jego wystąpienia o około 30%.³⁰ Ogólnie rzecz biorąc, dieta z wysoką zawartością produktów roślinnych, niską zawartością soli i oparta na ograniczonym spożyciu tłuszczów nasyconych oraz cukrów prostych prawdopodobnie przyniesie znaczące korzyści sercowo-naczyniowe, jeśli będzie stosowana przez długi czas. Należy zdecydowanie odstąpić od używania tytoniu, a wśród osób palących zaprzestanie palenia prowadzi do znacznego zmniejszenia ryzyka udaru.³¹ Otyłość jest ponadto niezależnym czynnikiem ryzyka udaru, nawet po dostosowaniu do aktywności fizycznej i diety.³²

Aktywność fizyczna

U chorych z udarem niedokrwiennym lub TIA, którzy są zdolni do aktywności fizycznej, rozsądne jest zachęcanie do co najmniej 3-4 sesji ćwiczeń aerobowych tygodniowo o umiarkowanej intensywności (np. jazda na rowerze treningowym lub bieganie), trwających średnio 40 minut (klasa IIa, poziom wiarygodności C).⁷

Tabela 7. Zalecenia dotyczące palenia tytoniu oraz spożywania alkoholu u chorych z udarem mózgu

Tabela 8. Zalecenia postępowania u chorych z udarem mózgu i przetrwałym otworem owalnym