Współpraca dietetyka z lekarzem

Jak już wspomniano, dietetyk jest członkiem zespołu terapeutycznego, pełne leczenie pacjenta prowadzi lekarz. Przez cały czas konsultacji dietetycznych powinna zostać zachowana współpraca z lekarzem. Dietetyk powinien informować go o zaleceniach przekazywanych pacjentowi oraz o wszystkich napotkanych trudnościach dotyczących tych wytycznych.

Należy pamiętać, że nie u wszystkich pacjentów edukacja żywieniowa i zalecenia odnoszące się do zmian stylu życia przyniosą oczekiwane rezultaty. U wielu osób może to być spowodowane jedzeniem pod wpływem emocji, występowaniem zaburzeń odżywiania, takich jak: zespół kompulsywnego jedzenia, zespół nocnego jedzenia i nałogowe jedzenie. W badaniu przeprowadzonym wśród chorych z NAFLD u 30% rozpoznano zespół kompulsywnego jedzenia12. Ci pacjenci z powodu zaburzeń wydzielania neuroprzekaźników w układzie nagrody, nawet jeżeli bardzo chcą, nie potrafią zrealizować zaleceń dietetycznych13. Jeśli dietetyk podejrzewa, że u pacjenta występują zaburzenia odżywiania, powinien o tym poinformować lekarza, którego zadaniem jest przeprowadzenie diagnostyki i podjęcie odpowiedniego leczenia (farmakoterapia, skierowanie na psychoterapię14). Również lekarz podejmuje decyzję o farmakoterapii powikłań otyłości i skutków stosowania leków hepatoprotekcyjnych. Zgodnie z zaleceniami Polskiej Grupy Ekspertów z 2019 r. u pacjentów z NASH lekarz powinien rozważyć stosowanie bezpiecznych leków o udokumentowanych efektach przeciwzapalnych, antyoksydacyjnych lub hamujących apoptozę hepatocytów, takich jak witamina E, kwas ursodeoksycholowy (UDCA) czy kwas obeticholowy (OCA). Dietetyk nie powinien samodzielnie zalecać chorym z NAFLD stosowania leków hepatoprotekcyjnych zawierających ostropest, tymonacyk, fosfolipidy, karczoch, asparaginian ornityny, ponieważ nie ma dowodów na ich skuteczność4.

Podsumowanie

Trwała zmiana nawyków żywieniowych (dobrze dobrana i spersonalizowana dieta), regularna aktywność fizyczna i redukcja masy ciała pozwalają na zatrzymanie progresji NAFLD, a w niektórych przypadkach ustąpienie choroby. W procesie leczenia bardzo ważna jest współpraca lekarza i dietetyka.

Abstract

Non-alcoholic fatty liver disease: the role of dietician in a multidisciplinary team

The primary risk factors for non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) are identical to those underlying obesity, i.e. positive energy balance, excessive intake of saturated fats and simple carbohydrates as compared to recommended levels, and low physical activity. According to the Polish Society of Gastroenterology (PTG), a medical team treating NAFLD patients should include a dietician who informs physicians of nutritional recommendations given to patients as well as of any difficulties which might arise. Not all patients are observed to benefit from nutrition education and recommendations concerning lifestyle changes. This may be due to e.g. nutritional disorders. In such cases, decisions on diagnostic testing and treatment are made by a physician who should consider the use of safe medicinal products demonstrated to have anti-inflammatory or anti-oxidative effects, or to inhibit hepatocyte apoptosis, such as vitamin E, ursodeoxycholic acid (UDCA) or obeticholic acid (OCA). Dieticians should not recommend – without first consulting a physician – any hepatoprotective agents containing milk thistle, timonacic, phospholipids, artichoke or ornithine aspartate because there is no evidence to support their use.

Piśmiennictwo

1. Reid AE. Nonalcoholic fatty liver disease. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ (eds). Sleisenger and Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease, 8th ed. Philadelphia: Saunders, 2006:1793-805

2. McCullough AJ. Pathophysiology of nonalcoholic steatohepatitis. J Clin Gastroenterol 2006;40(Suppl.1):S17-S29

3. European Association for the Study of the Liver (EASL), European Association for the Study of Diabetes (EASD) and European Association for the Study of Obesity (EASO). EASL-EASD-EASO Clinical Practice Guidelines for the management of non-alcoholic fatty liver disease. J Hepatol 2016;64:1388-402

4. Hartleb M, Wunsch E, Milkiewicz P i wsp. Postępowanie z chorymi na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby. Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów NAFLD 2019. Med Prakt 2019;10:47-74

5. Obesity. Preventing and managing the global epidemic. Report of a WHO. Geneva 1998

6. Garvey WT, Mechanick JI, Brett EM, et al.; Reviewers of the AACE/ACE Obesity Clinical Practice Guidelines. American Association of Clinical Endocrinologist and American College of Endocrinology Comprehensive Clinical Practice Guidelines for Medical Care of Patients with Obesity. Endocr Pract 2016;22(Suppl 3):1-203

7. Alberti KGMM, Zimmet P, Shaw J. Metabolic syndrome – a new world-wide definition. A Consensus Statement from the International Diabetes Federation. Diabetic Medicine 2006;23:469-80

8. Olszanecka-Glinianowicz M, Ostrowska L. Otyłość. W: Interna Szczeklika. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2019

9. Walczak M, Kosowska-Walczak G. Dietetyk na rynku usług medycznych w Polsce i wybranych krajach. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie 2015;13:204-15

10. Tomasiewicz K, Flisiak R, Halota W i wsp. Rekomendacje dotyczące postępowania w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby. Clin Exp Hepatol 2018;4(3):1-5

11. Olszanecka-Glinianowicz M. Medyczne leczenie otyłości. W: Skrzypek M (red.). Obesitologia w ujęciu interdyscyplinarnym. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, 2018:193-204

12. Zhang J, Abbasi O, Malevanchik L, et al. Pilot study of the prevalence of binge eating disorder in non-alcoholic fatty liver disease patients. Ann Gastroenterol 2017;30 664-9

13. Bieńkowski P, Szulc A, Paszkowski T, et al. Treatment of overweight and obesity – who, when and how? Interdisciplinary position of the Expert Team. Nutr Obes Metab Surg 2018;5:1-10

14. Olszanecka-Glinianowicz M, Filipiak KJ, Narkiewicz K i wsp. Stanowisko Zespołu Ekspertów dotyczące zastosowania produktu leczniczego Mysimba® (chlorowodorek bupropionu i chlorowodorek naltreksonu) we wspomaganiu leczenia otyłości i nadwagi (BMI ≥27 kg/m2) z chorobami towarzyszącymi. Choroby Serca i Naczyń 2016;13:333-48

Do góry