Neuropatia alkoholowa przy prawidłowych stężeniach tiaminy również objawia się bólami typu „skarpetek i rękawiczek”. Ogranicza się do zajęcia cienkich włókien czuciowych.²² W obu tych powszechnych chorobach badanie przewodzenia nerwowego może dać wynik prawidłowy.

Zespół cieśni kanału nadgarstka

Zespół cieśni kanału nadgarstka jest najczęściej występującą mononeuropatią uciskową. Pośród objawów dominują parestezje i ból głównie palców I-III, które mogą promieniować do ramienia, a nawet barku. Dolegliwości nasilają się zwykle w nocy. Zaburzenia ruchowe dołączają się później. Badanie ENG wykazuje zwykle zaburzenia przewodzenia w okolicy nadgarstka, bardziej nasilone we włóknach czuciowych. Zespół ten można rozpoznać, kiedy w porównywanym nerwie (zwykle jest nim nerw łokciowy) przewodzenie jest prawidłowe.²³ W sytuacjach niejasnych uzupełnieniem badania jest USG nadgarstka.

Radikulopatie

Radikulopatie wywołują zwykle bóle lub zaburzenia czuciowe, które rozkładają się wzdłuż dermatomów reprezentujących uszkodzone korzenie. Najczęstsze w praktyce klinicznej radikulopatie lędźwiowe i szyjne są wywołane dyskopatią, tworzącymi się osteofitami lub spondylozą. Niekiedy zaburzeniom czuciowym towarzyszą też ubytkowe objawy ruchowe. W praktyce ucisk korzeni potwierdza zwykle badanie MR. Cennym badaniem uzupełniającym jest DSEP. Może ono wskazać, na których poziomach funkcja korzeni jest najbardziej zaburzona. Z powodu słabej dostępności do badań DSEP w sytuacjach niejasnych wykonuje się EMG lub badanie odruchu H. Trzeba tu jednak zaznaczyć, że EMG nie pozwala dokładnie określić poziomu uszkodzenia, ponieważ zwykle nerwy zawierają włókna z kilku korzeni. Badanie odruchu H ograniczone jest natomiast do oceny korzeni L5 i S1.

Neuropatia półpaścowa jest radikulopatią wywołaną zakażeniem zwojów korzeni grzbietowych przez wirus ospy wietrznej. W przypadku tej choroby rzadko konieczne jest wykonanie badań neurofizjologicznych w związku z jej charakterystycznym przebiegiem klinicznym. Zwykle kilka dni po wystąpieniu bólu w tym samym miejscu pojawiają się pęcherzykowe wykwity skórne. Sporadycznie dochodzi również do zajęcia włókien ruchowych.

Zespoły rdzeniowe i mózgowe

W diagnostyce zespołów rdzeniowych i mózgowych ważną rolę odgrywa rozkład objawów ubytkowych, w tym również czuciowych. Zostały one omówione w części dotyczącej anatomii układu czuciowego. Jako badanie uzupełniające wykonuje się zwykle badania obrazowe. Jednak gdy obraz jest niecharakterystyczny lub gdy istnieją przeciwwskazania do wykonania MR, badania SEP mogą dodatkowo potwierdzić lokalizację ogniska patologicznego. Badanie odruchu mrugania bywa również przydatne w diagnostyce uszkodzenia pnia mózgu.

Psychogenne zaburzenia czucia

Zaburzenia czucia o podłożu psychogennym mogą sprawiać trudności diagnostyczne. W takich przypadkach zgłaszane przez pacjenta objawy nie układają się w zespół neurologiczny. O zaburzeniach funkcjonalnych należy pomyśleć, gdy granice czucia na kończynie przebiegają okrężnie, granica niedoczulicy połowiczej przebiega przyśrodkowo, gdy mimo zgłaszanego całkowitego znieczulenia nie obserwuje się objawów ataksji, zaburzenia czucia wibracji są dobrze odgraniczone lub jeśli skórne zaburzenia czucia występują po tej samej stronie co ubytek wzroku lub słuchu.⁴

Podsumowanie

W diagnostyce różnicowej zaburzeń czucia kluczową rolę nadal odgrywa wywiad i dokładne badanie neurologiczne. Opracowywane są nowe rodzaje badań oceniające poszczególne elementy układu czuciowego. Często nie spełniają one do końca oczekiwań klinicysty. Wciąż brakuje dostępnego, prostego i dobrze tolerowanego przez pacjentów badania oceniającego funkcję cienkich włókien czuciowych. Często, mimo zastosowania wielu kosztownych badań, nie można postawić ostatecznego rozpoznania.