Stan neurologiczny chorych oceniany był w momencie przyjęcia na oddział i na koniec hospitalizacji. W przypadku tych, u których współwystępowały SAP lub UTI, oceniano go także w momencie rozpoczęcia infekcji. U pacjentów, którzy zostali przyjęci na oddział z już rozwiniętą infekcją, ocena stanu neurologicznego w momencie rozpoczęcia infekcji była tożsama ze stanem neurologicznym przy przyjęciu. W przypadku chorych, którzy przebyli SAP w trakcie hospitalizacji, ustalano, czy było to zapalenie szpitalne (SZP) czy pozaszpitalne (PZP). Określano całkowitą długość hospitalizacji liczoną w dniach oraz od momentu rozpoczęcia PSI do wypisu z oddziału.

Na potrzeby analizy statystycznej konieczne było ujęcie grup chorych w większe zbiory, by porównywane grupy były dostatecznie liczne, a co za tym idzie, by obliczenia miały wartość istotną statystycznie. W związku z tym:

• utworzono 3 grupy wiekowe:
  • do 59 r.ż.
  • 60-79 lat
  • ≥80 lat
• w zależności od występującej choroby naczyniowej pacjentów zakwalifikowano do jednej z dwóch grup:
  • z UNM
  • z „udarem z elementem ukrwotocznienia” – do tej grupy kwalifikowano chorych z udarem krwotocznym, SAH, udarem niedokrwiennym wtórnie ukrwotocznionym
• w zależności od BMI pacjenci zakwalifikowani zostali do jednej z trzech grup:
  • normalna waga – BMI ≤24,99 kg/m²
  • nadwaga – BMI 25-29,99 kg/m²
  • otyłość – BMI >30 kg/m².

Innym problemem, który należało wziąć pod uwagę w trakcie obliczeń, było podejście do uczestników, którzy zmarli, przez co nie można było określić punktu końcowego w ramach NIHSS. Zastosowano następujące rozwiązanie: wykonano obliczenia dla dwóch wariantów – w pierwszym wyłączono osoby zmarłe z obliczeń, w drugim zgon potraktowano jako maksymalne wskazanie na skali NIHSS + 1 pkt.

Metody statystyczne

Ogół analizowanych informacji zebrano w zintegrowanej cyfrowej bazie danych, która została wgrana do oprogramowania statystycznego. Wszystkie analizy statystyczne przeprowadzono przy użyciu programu statystycznego Gretl. Dane przedstawiono jako średnią z odchyleniami standardowymi, medianę z zakresem międzykwartylowym (IQR – interquartile range) lub pudełkowe wykresy rozkładu statystycznego. W przypadku regresji logistycznej siłę powiązań oceniano za pomocą ilorazu szans (OR – odds ratio) z 95% przedziałem ufności (CI – confidence interval). W przypadku regresji liniowej przeprowadzono dwustronne testy istotności statystycznej dla korelacji przy 95% CI. Zastosowano regresję logistyczną obejmującą płeć, wiek, masę ciała, rodzaj udaru, a także wiele czynników zdrowotnych i stylu życia (np. palenie tytoniu lub cukrzycę [DM – diabetes mellitus]), aby wybrać istotne statystycznie zmienne spośród innych możliwych czynników determinujących rokowanie powrotu do zdrowia w przypadku różnych udarów i/lub infekcji u pacjentów.

Zastosowano także regresję liniową (metodę najmniejszych kwadratów [OLS – ordinary least squares]) uwzględniającą płeć, wiek, masę ciała, rodzaj udaru, występowanie infekcji, a także liczne czynniki związane ze zdrowiem i stylem życia (np. palenie i DM), aby wybrać istotne statystycznie zmienne, m.in. możliwe determinanty czasu hospitalizacji. Do analizy zbiorów danych wykorzystano dwustronne testy istotności statystycznej t (t-Student), przede wszystkim oszacowania wskaźników korelacji Pearsona dla poszczególnych zmiennych objaśniających, które pozwoliły wykazać korelacje między wybranymi zmiennymi oraz istotność statystyczną tych korelacji. Wartości p (p-value) <0,05 uznano za istotne statystycznie, by ułatwić podjęcie decyzji w sprawie danych potencjalnie istotnych dla dalszych analiz.

Wyniki

Charakterystyka pacjentów

Przeanalizowano łącznie 289 historii chorób pod względem następujących elementów:

• płeć:
  • 126 kobiet (43,6%)
  • 163 mężczyzn (56,4%)
• wiek (grupa wiekowa):
  • 18-49 lat – 8 pacjentów (2,8%)
  • 50-59 lat – 13 pacjentów (4,5%)
  • 60-69 lat – 87 pacjentów (30,1%)
  • 70-79 lat – 94 pacjentów (32,5%)
  • 80-89 lat – 66 pacjentów (22,8%)
  • ≥90 lat – 21 pacjentów (7,3%)
• BMI:
  • 16-18,49 – 10 pacjentów (3,5%)
  • 18,5-24,99 (prawidłowa m.c.) – 132 pacjentów (45,6%)
  • 25-29,99 – 111 pacjentów (38,4%)
  • 30-34,99 – 29 pacjentów (10%)
  • 35-39,99 – 5 pacjentów (1,7%)
  • ≥40 – 2 pacjentów (0,7%)
• rodzaj udaru:
  • UNM – 250 przypadków (86,6%)
  • UNM wtórnie ukrwotoczniony – 11 przypadków (3,8%)
  • udar krwotoczny mózgu – 27 przypadków (9,3%)
  • SAH – 1 przypadek (0,3%)
• czynniki ryzyka udaru:
  • nadciśnienie tętnicze – 253 pacjentów (87,5%)
  • DM – 92 pacjentów (31,8%)
  • palenie papierosów – 75 pacjentów (26%)
  • współwystępowanie nadciśnienia tętniczego i DM – 86 pacjentów (29,8%)
  • współwystępowanie nadciśnienia tętniczego, DM i nikotynizmu – 13 pacjentów (4,5%)
• zakażenia:
  • infekcja (SAP lub UTI) – 86 pacjentów (29,7%)
  • SAP – 52 pacjentów (18%), w tym:
    • SZP – 15 pacjentów (5% ogółu badanej populacji, 28,8% pacjentów z SAP)
    • PZP – 37 pacjentów (12,8% ogółu badanej populacji, 71,2% pacjentów z SAP)
  • UTI – 38 pacjentów (13,1%)
  • zarówno SAP, jak i UTI – 4 pacjentów (ok. 1%).

Stopień ciężkości udaru

Rycina 1. Średni wynik na skali National Institutes of Health Stroke Scale (NIHSS) w momencie przyjęcia na oddział, w momencie rozpoczęcia infekcji i przy wypisie z oddziału

Na rycinie 1 zaprezentowano średni wynik uczestników badania mierzony za pomocą NIHSS:

• w momencie przyjęcia na oddział
• w momencie rozpoczęcia infekcji (niezależnie, SAP czy UTI)
• w momencie wypisu z oddziału (uczestników, którzy przeżyli) – osobno dla grupy zarówno bez infekcji, jak i z PZP, SZP oraz UTI.

Długość hospitalizacji

Średnia długość hospitalizacji wszystkich badanych, zarówno z infekcją, jak i bez niej, wyniosła 12,26 dnia. Średni czas hospitalizacji chorego z SAP to 14,94 dnia, z UTI zaś – 16,76 dnia. U pacjentów z infekcją (bez względu na to, czy z SAP, czy UTI) średni okres hospitalizacji od początku infekcji (niezależnie od tego, czy infekcja obecna była przy przyjęciu, czy rozwinęła się w trakcie hospitalizacji) do momentu wypisu z oddziału objął 13,17 dnia.

Zgony

Zmarło 32 pacjentów włączonych do badania (11%) – 23 kobiety (spośród 126, co odpowiada 18% zgonów w tej populacji) i 9 mężczyzn (spośród 163 – 6% zgonów w populacji męskiej). W populacji chorych ze współwystępującym UTI nie odnotowano zgonów. W populacji osób, u których rozwinęło się SAP, zmarło 20 spośród 52 chorych (38%), w tym 14 spośród 25 kobiet (56%) i 6 na 27 mężczyzn (22%).