Inne czynniki wpływające na stan śródbłonka rogówki

Poniżej omówiono inne czynniki mające istotny wpływ na ubytek liczby komórek śródbłonka rogówki, a co za tym idzie na utrzymanie jej integralności.

Stosowanie leków okulistycznych w postaci kropli zawierających chlorek benzalkonium

Chlorek benzalkonium charakteryzuje się silnym toksycznym działaniem na komórki śródbłonka rogówki, a jest on powszechnie używanym środkiem konserwującym w wielu lekach okulistycznych, w tym lekach przeciwjaskrowych. Dane dostępne w literaturze potwierdzają toksyczne działanie chlorku benzalkonium na śródbłonek.33

Biorąc pod uwagę fakt, że występowanie jaskry u pacjenta samo w sobie niesie za sobą zwiększone ryzyko zmniejszonej gęstości komórek śródbłonka, użycie chlorku benzalkonium w lekach przeciwjaskrowych staje się dodatkowym czynnikiem mogącym prowadzić do dekompensacji rogówki.2

Noszenie miękkich soczewek kontaktowych

Istnieją doniesienia potwierdzające, że noszenie miękkich soczewek kontaktowych ma wpływ na powstanie zmian morfologicznych komórek śródbłonka, szczególnie w postaci polimegatyzmu oraz zmniejszenia odsetka komórek heksagonalnych.34

Podsumowanie

Śródbłonek rogówki odgrywa bardzo istotną rolę w utrzymaniu integralności rogówki i jej prawidłowego funkcjonowania jako ośrodka optycznego. Przytoczone prace i publikacje wykazują, że istnieje szereg rozmaitych czynników wpływających zarówno na ubytek, jak i zmiany morfologiczne komórek śródbłonka. Rozpoznanie i identyfikacja kolejnych czynników mających wpływ na śródbłonek ze względu na jego istotną rolę wymagają dalszych badań.

Przedstawione dane z literatury wskazują, iż śródbłonek rogówki pełni niezwykle ważną funkcję, a pomiary gęstości komórek śródbłonka są ważnym parametrem wykorzystywanym w ocenie postępu wielu chorób narządu wzroku oraz wpływu zabiegu operacyjnego na gałkę oczną.

Piśmiennictwo

1. Niżankowska MH. Podstawy okulistyki. Wrocław: Volumed Wrocław, 2000.

2. Kański J. Okulistyka kliniczna. Wrocław: Górnicki Wydawnictwo Medyczne, 2005.

3. Naumann GO, Schlotzer-Schrehardt U. Keratopathy in pseudoexfoliation syndrome as a cause of corneal endothelial decompensation: a clinicopathologic study. Ophthalmology 2000;107:1111-24.

4. Seitz B, Muller EE, Langenbucher A, et al. Endothelial keratopathy in pseudoexfoliation syndrome: Quantitative and qualitative morphometry using automated video image analysis. Klin Monatsbl Augenheilkd 1995;207:167-75.

5. Vogt A. Die Sichtbarkeit des lebenden Horthautendothels im Lichtbuschel Der Gullstrandtschen Spaltlampe. Klin Monatsbl Augenheilkd 1919;63:233-4.

6. Maurice DM. Cellular membrane activity in the corneal endothelium of the intact eye. Experientia 1968;24:1095.

7. Klais CMC, Buhren J, Kohnen T. Comparison of endothelial cell count using confocal and contact specular microscopy. Ophthalmologica 2003;3:217.

8. Sihota R, Lakshmaiah NC, Titiyal JS, et al. Corneal endothelial status in the subtypes of primary angle closure glaucoma. Clin Exp Ophthalmol 2003;31:492-5.

9. Gagnon MM, Boisjoly HM, Brunette I, et al. Corneal endothelial cell density in glaucoma. Cornea 1997:16:314-8.

10. Damji KF, Bains HS, Stefansson E, et al. Is pseudoexfoliation syndrome inherited? A review of genetic and nongenetic factors and a new observation. Ophthalmic Gen 1998;19:175-85.

11. Barnett DM, Aiello LM, Niffenegger JH, et al. Diabetes Mellitus. W: Albert DM, Jakobiec FA (red.). Principles and Practice Of Ophthalmology, 2nd edition, Filadelfia: W.B.Saunders Company, 2000, CDROM.

12. Roszkowska AM, Colosi P, Angelo PD, et al. Age-related modifications of the corneal endothelium in adults. International Ophthalmol 2004;25:163-6.

13. Wirbelauer C, Anders N, Pham DT, et al. Early postoperative endothelial cell loss after corneoscleral tunnel incision and phacoemulsification in pseudoexfoliation syndrome. Ophthalmologe 1997;94:332-6.

14. Laing RA, Sandstrom MM, Leibowitz HM. Changes in the corneal endothelium as a  Function of age. Exp Eye Res 1976;22:587.

15. Cheng H, Jacobs PM, McPherson K, et al. Precision of cell density estimates and endothelial cell loss with age. Arch Ophthalmol 1985;103:1478-81.

16. Sperling S, Gundersen JG. The precision of unbiased estimates of numerical density of endothelial cells in donor corneas. Acta Ophthalmol 1978;56:793-801.

17. Schimmelpfennig BH. Direct and indirect determination of nonuniform cell density distribution in human corneal endothelium. Invest Ophth Vis Sci 1984;25:223-9.

18. Azen SP, Smith RE, Burg KA, et al. Variation in central and vertical corneal Endothelial cell density in normal subjects. Acta Ophthalmol 1981;59: 94-102.

19. Blackwell WL, Gravenstein N, Kaufman HE. Comparison of central corneal endothelial cell numbers with peripheral areas. Am J Ophthalmol 1977;84:473-6.

20. Pillai CT, Dua HS, Kazuara-Blanco A, et al. Evaluation of corneal endothelium and keratic precipitates by specular microscopy in anterior uveitis. British Journal of Ophthalmology 2000;84:1367.

21. Inomata H, Smesler GK. Fine structural alternations of corneal endothelium during experimental uveitis. Invest Ophthalmol Vis Sci 1970;4:272-85.

22. Brooks AMV, Grant G, Gillies WE. Differentiation and assessment of corneal endothelial changes associated with diseases of the anterior segment of the eye. Aust NZ J Ophthalmol 1987;15:65-70.

23. Walter KA, Coulter VL. Corneal endothelial deposits in patients with cytomegalovirus retinitis. Am J Ophthalmol 1996;121:391-6.

24. Olsen T. Changes in the corneal endothelium after acute anterior uveitis as seen with the specular microscope. Acta Ophthalmol 1980;58:250-6.

25. Wilczyński M, Supady E, Loba P, et al. Comparison of early corneal endothelial cell loss after coaxial phacoemulsification through 1.8 microincision and bimanual phacoemulsification through 1.7 mm microincision. Journal of Cataract and Refractive Surgery 2009;35:1570-4.

26. Beltrame G, Salvetat ML, Driussi G, et al. Effect of incision size and site on corneal endothelial changes in cataract surgery. J Cataract Refract Surg 2002;28:118-25.

27. Kohlhaas M, Klemm M, Kammann J, et al. Endothelial cell loss secondary to two different phacoemulsification techniques, Ophthalmic Surg Lasers 1998;29:890-5.

28. Wirbelauer C, Wollensak G, Pham DT. Influence of cataract surgery on corneal endothelial cell density estimation. Cornea 2005;24:135-40.

29. Friberg TR, Guibord NM. Corneal endothelial cell loss after multiple vitreoretinal procedures and the use of silicone oil. Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging 1999;30:528.

30. Boscia F, Cardascia N, Sborgia L, et al. Evaluation of corneal damage by combined phacoemulsification and passive efflux of silicone oil in vitrectomized eyes. J Cataract Refract Surg 2003;29:1120-6.

31. Edelhauser HF. The resiliency of the corneal endothelium to refractive and intraocular surgery. Cornea 2000;19:263-73.

32. Wu SC, Jeng S, Huang SC, et al. Corneal endothelial damage after neodymium:YAG laser iridotomy. Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging 2000;31:411.

33. Liu H, Routley I, Teichmann KD. Toxic endothelial cell destruction from intraocular benzalkonium chloride. J Cataract Refract Surg 2001;27:1746-50.

34. Chang S-W, Hu F-R, Lin LL-K. Effects of Contact Lenses on Corneal Endothelium - A Morphological and Functional Study. Ophthalmologica 2001;215:197.

Do góry