Wprowadzenie

W języku lekarskim marker oznacza szczególny wyznacznik stanu chorobowego lub schorzenia. Zwykle markerem jest substancja chemiczna obecna we krwi, w moczu lub w wycinku tkanek chorego. W szerszym kontekście wyznacznikiem choroby może być także swoisty objaw kliniczny lub konstelacja objawów.

Niewydolność wątroby oznacza jej niezdolność do spełniania prawidłowych funkcji metabolicznych.^1-3

Obecnie wyróżnia się trzy postaci niewydolności wątroby:³

• Ostrą niewydolność wątroby (acute liver failure)

• Przewlekłą niewydolność wątroby (chronic liver failure)

• Przewlekłą zaostrzoną niewydolność wątroby (acute on chronic liver failure)

W poniższym artykule omówiono problematykę związaną z przewlekłą niewydolnością i marskością wątroby.

Marskość wątroby jest końcowym stadium wielu przewlekłych chorób wątroby. Ich przyczyny są bardzo różne w zależności od wieku chorego: inne są u dzieci, u których dominują schorzenia przebiegające z przewlekłą cholestazą i choroby metaboliczne, a inne u dorosłych, u których najczęściej jest to nadużywanie alkoholu oraz wirusowe zapalenia wątroby typu B (WZW typu B) i C (WZW typu C).^1,2,4

Chociaż rozpoznanie marskości wątroby może nastąpić jedynie na podstawie wyniku badania histopatologicznego wycinka z wątroby, to jednak analiza różnych objawów klinicznych oraz wyników badań dodatkowych pozwala często ustalić rozpoznanie bez konieczności wykonania biopsji wątroby, zwłaszcza w sytuacji, kiedy jej wykonanie jest związane ze zwiększonym ryzykiem powikłań.

U części chorych marskość wątroby przebiega skrycie, zupełnie bezobjawowo i wykrywana jest przypadkowo podczas badań wykonywanych z innej przyczyny. W związku z tym od lat trwają prace nad ustaleniem markerów pozwalających wykryć nie tylko zaburzenie czynności wątroby, ale także określić stopień jej wydolności, możliwość wystąpienia powikłań i ewentualnie konieczność transplantacji.^1-8

Markery kliniczne przewlekłej niewydolności wątroby

Rycina 1. Zażółcenie oczu.

Rycina 2. Wodobrzusze, przepuklina pępkowa i poszerzona siatka naczyń żylnych na skórze brzucha u pacjenta z marskością wątroby.

Rycina 4. Palce pałeczkowate.

Rycina 5. Zmiana kształtu paznokcia „szkiełko zegarka".

Wielu chorych we wczesnym stadium choroby w ogóle nie ma objawów lub są one mało charakterystyczne. Zwykle skarżą się oni na uczucie zmęczenia, osłabienie, utratę apetytu, nudności, bóle brzucha lub świąd skóry (nasilający się w godzinach nocnych).^1-8

Gdy dochodzi do znacznego upośledzenia czynności wątroby, mogą wystąpić różne, często mało swoiste objawy, które jednak występując równocześnie, zwiększają swą moc diagnostyczną, nasuwając podejrzenie marskości wątroby lub schorzeń do niej prowadzących. W opinii autorów wśród tych objawów są też takie, które nie zawsze są wiązane przez lekarzy z przewlekłą niewydolnością wątroby, co uzasadnia ich przypomnienie. Do objawów związanych z przewlekłą niewydolnością wątroby należą:^1-8