Tabela 4. Wskazania do stosowania systemu CGMS RT
Cukrzyca typu 2 u dzieci i młodzieży
Biorąc pod uwagę narastającą epidemię otyłości, cukrzyca typu 2 staje się coraz częstszym problemem zdrowotnym nie tylko wśród dorosłych, ale również u dzieci i młodzieży na całym świecie, także w Polsce. Ponieważ zaburzenia gospodarki węglowodanowej wchodzą w skład zespołu metabolicznego i są czynnikiem ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych, bardzo ważne staje się ich wczesne rozpoznawanie i normalizacja stężenia glukozy we krwi. Problem w tej grupie wiekowej jest względnie nowy, wiele spośród dzieci, które zachorowały na cukrzycę typu 2, może być błędnie uznane za chorujące na cukrzycę typu 1. Podstawowe różnicowanie cukrzycy typu 1 i 2 przedstawiono w tabeli 5.
Tabela 5. Różnicowanie cukrzycy typu 1 i 2
Z cukrzycą typu 2 mamy do czynienia wówczas, gdy wydzielanie insuliny staje się niewystarczające do pokrycia zwiększonego zapotrzebowania spowodowanego przez insulinooporność. Z tego powodu cukrzycy typu 2 często towarzyszą inne objawy zespołu insulinooporności: nadciśnienie tętnicze krwi, hiperlipidemia, rogowacenie ciemne, niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby. Wydzielanie insuliny zależy od stadium oraz czasu trwania choroby i może być zróżnicowane od opóźnionego, ale wyraźnie zwiększonego w odpowiedzi na obciążenie glukozą, do bezwzględnie zmniejszonego.
Leczenie cukrzycy typu 2 u dzieci
W leczeniu cukrzycy typu 2 kluczową rolę odgrywa prawidłowa dieta, zwiększenie aktywności fizycznej oraz redukcja masy ciała. Jeżeli mimo zastosowanych zmian stylu życia utrzymują się objawy choroby, należy włączyć farmakoterapię. U chorych stabilnych metabolicznie lekiem z wyboru jest metformina, która może być stosowana od 10 roku życia. Kiedy jednak mamy do czynienia z młodszymi chorymi lub nie osiągamy zadowalającego wyrównania metabolicznego stosując doustne leki przeciwcukrzycowe, należy rozważyć włączenie insulinoterapii. Skuteczne leczenie bez konieczności podawania insuliny do posiłków mogą zapewnić długodziałające bezszczytowe analogi insuliny. Należy również kontynuować leczenie metforminą, aby poprawić insulinowrażliwość.6,7
Cukrzyce monogenowe
Wciąż jeszcze mało znaną, chociaż coraz częściej rozpoznawaną, grupą wśród zaburzeń gospodarki węglowodanowej są cukrzyce monogenowe. Należą do nich cukrzyce: noworodkowa, mitochondrialna oraz typu MODY. Mają one podłoże genetyczne i charakteryzują się znacznymi zaburzeniami wydzielania insuliny. Są dziedziczone autosomalnie dominująco. Cukrzyca monogenowa jest wynikiem dziedziczenia jednej lub wielu mutacji w obrębie jednego genu. U większości chorych z potwierdzoną genetycznie cukrzycą monogenową początkowo błędnie rozpoznawana jest cukrzyca typu 1 lub 2. Poprawne zdiagnozowanie cukrzycy monogenowej ma bardzo duże znaczenie, gdyż pozwala przewidzieć przebieg choroby i wprowadzić odpowiednie leczenie. Ustalenie właściwego rozpoznania niesie konsekwencje dla innych członków rodziny – może spowodować zmianę rozpoznania i leczenia, pozwala na właściwe poradnictwo genetyczne. Rozpoznanie cukrzycy monogenowej należy rozważyć w przypadkach: cukrzycy noworodkowej i pojawiającej się przed 6 miesiącem życia, rodzinnego występowania cukrzycy w kilku pokoleniach, łagodnej hiperglikemii na czczo, cukrzycy związanej z objawami pozatrzustkowymi.
Dotychczas opisano 6 podtypów cukrzycy typu MODY związanych z sześcioma genami odpowiedzialnymi za rozwój choroby. Najczęściej występujące, cukrzycę MODY 2 i MODY 3, scharakteryzowano poniżej.
MODY 2
– defekt glukokinazy:
• Glukokinaza: kluczowy enzym regulatorowy, obecny w komórkach β wysp trzustkowych
• Początek: wczesne dzieciństwo, możliwa umiarkowana hiperglikemia przy urodzeniu
• Przebieg kliniczny: łagodny, niewielkiego stopnia hiperglikemia na czczo, bez tendencji do kwasicy i ketozy, bez progresji choroby
• Odpowiedź insulinowa na bodziec glikemiczny jest zachowana, zaburzenie wynika z przestawienia układu glukosensora na wyższy poziom progowy reakcji wydzielniczej
• Powikłania: rzadkie