• Kaszel, odruch kaszlowy

• Sinica

• Zaburzenia świadomości

• Zaburzenia krążenia, tachykardia, spadek ciśnienia, wstrząs

• Uwypuklenie się klatki piersiowej po stronie odmy, nierzadko z odmą podskórną

• Bębenkowy odgłos nad klatką piersiową podczas opukiwania, brak szmeru oddechowego po stronie odmy

Na zdjęciu radiologicznym (jeśli stan chorego i okoliczności pozwalają na jego wykonanie) widoczne jest całkowite lub częściowe zapadnięcie się płuca, czasami z przemieszczeniem śródpiersia w przeciwną stronę (ryc. 1).

Przy gromadzeniu się płynu w jamie opłucnej objawy są podobne, ale mogą być mniej nasilone niż przy odmie opłucnowej.

Technika wykonania drenażu jamy opłucnej

Rycina 2. Dreny torakalne.

Rycina 3. Miejsce założenia drenażu opłucnowego. A – do drenażu odmy, B – do drenażu płynu.

Rycina 4. Znieczulenie nasiękowe miejsca założenia drenu.

Rycina 5. Wprowadzanie drenu do jamy opłucnej.

Rycina 6. Prawidłowo założony drenaż jamy opłucnej.

Rycina 7. System butli drenażowych.

Do odbarczenia jamy opłucnej używa się zazwyczaj sztywnych drenów opłucnowych z mandrynem specjalnie przeznaczonych do tego zabiegu. Najczęściej są to dreny o średnicy 28-36 F lub cewniki Nelatona (ryc. 2).

W zależności od wskazań dren wprowadza się przez III lub IV międzyżebrze w linii środkowo-obojczykowej lub linii pachowej przedniej w przypadku odmy i przez V-VII międzyżebrze linii pachowej środkowej lub pachowej tylnej w przypadku odbarczania płynu (ryc. 3). Podczas zakładania drenażu opłucnej od przedniej strony klatki piersiowej należy unikać uszkodzenia sutka i brodawki sutkowej, ponieważ skutkuje to deformacją gruczołu piersiowego w przyszłości i wymaga zabiegów korekcyjno-naprawczych.

Chorego układamy na plecach w przypadku odbarczania odmy lub z uniesieniem chorego boku w przypadku odbarczania płynu. Zabieg należy wykonać w warunkach aseptycznych (najlepiej w sali operacyjnej lub zabiegowej) po umyciu wybranego miejsca płynem odkażającym. Następnie wykonujemy znieczulenie miejscowe nasiękowe 1% roztworem lidokainy. Należy ostrzyknąć skórę i tkankę podskórną, a także okostną górnego brzegu żebra, na którym będzie się opierał dren. Następnie należy powoli wprowadzać igłę w głąb tkanek, aspirując i podając roztwór lidokainy. Po przejściu przez opłucną zaczyna się aspirować powietrze lub płyn – oznacza to, że jesteśmy w jamie opłucnej. Igłę w tym momencie należy nieznacznie wycofać i jeszcze wstrzyknąć środek znieczulający w okolicę opłucnej ściennej (ryc. 4). Dokładne znieczulenie miejsca drenażu jest niezwykle ważne, szczególnie jeśli chory nie jest zaintubowany i jest przytomny.

Cięcie skóry długości 0,5-1,5 cm (w zależności od masy ciała chorego i średnicy drenu, który zostanie użyty do drenażu) wykonuje się poniżej górnego brzegu żebra tak, aby kanał przeprowadzenia drenu układał się skośnie w stosunku do miejsca wejścia do jamy opłucnej. Zapobiegnie to zasysaniu powietrza z zewnątrz do klatki piersiowej wzdłuż drenu, a także zapewni szczelność po jego usunięciu. Nie należy wprowadzać drenu po dolnym brzegu żebra ze względu na możliwość uszkodzenia pęczka naczyniowo-nerwowego, znajdującego się przy dolnej krawędzi żebra. Wokół miejsca nacięcia skóry zakłada się szeroko szew niewchłanialny w kształcie litery „U” lub szew „kapciuchowy” obejmujący szeroko brzegi rany wraz z tkanką podskórną i pozostawia bez zawiązania. Szew ten będzie potrzebny do zbliżenia brzegów rany podczas usuwania drenu i szczelnego jej zamknięcia, dlatego zostawia się długie końce szwu.

Po nacięciu skóry i tkanki podskórnej do rany wprowadza się zakrzywione narzędzie preparacyjne, wytwarzając kanał tuż nad górną krawędzią żebra, przez który następnie wprowadza się dren torakalny. Najczęściej używa się drenów wyposażonych w sztywny, ostro zakończony trokar (ryc. 5). Opłucną przebija się za pomocą ostrego końca trokaru. Aby uniknąć uszkodzenia płuca, jedną ręką przesuwa się dren do przodu (trzymając uchwyt trokaru na jego niezaostrzonym końcu), a drugą zabezpiecza przed zbyt głębokim jego wsunięciem (trzymając dren między kciukiem i palcem wskazującym blisko końca drenu wprowadzanego do rany – palce stanowią „ogranicznik”, na którym zatrzyma się wprowadzanie drenu po osiągnięciu opłucnej). Po przebiciu opłucnej trokar się usuwa, a dren wprowadza do jamy opłucnej do momentu, kiedy wszystkie otwory boczne drenu znajdą się wewnątrz klatki piersiowej. Następnie w przypadku drenowania płynu dren kieruje się dalej do dołu, a w przypadku odmy w kierunku szczytu klatki piersiowej. Dren mocuje się do skóry szwem niewchłanialnym, tworząc tzw. „stopkę” (ryc. 6). Zewnętrzny koniec drenu podłącza się do systemu butli drenażowych (ryc. 7). W przypadku braku specjalnych drenów torakalnych z trokarem opłucną przebija się „na tępo” narzędziem preparacyjnym, którym pogłębiono ranę, a następnie przez ten otwór do jamy opłucnej wprowadza dren lub cewnik.