Strategię leczenia w zależności od postaci klinicznej MIZS przedstawiono w tabelach 2 i 3.

Niezbędnym składnikiem kompleksowego leczenia MIZS jest szeroko pojęta rehabilitacja zarówno fizyko-, jak i kinezyterapia. Kompleksowe leczenie musi uwzględniać wszelkie aspekty zarówno ciężkiej, przewlekłej z definicji choroby, jak również potrzeby i problemy dziecka w okresie rozwojowym, a także niepokój dziecka i jego opiekunów. Niezbędne jest wsparcie psychologiczne ukierunkowane na adaptację dziecka do zmiany warunków i przystosowanie do nowej jakości życia. W leczeniu istotną rolę odgrywa zespół specjalistów: okulista, chirurg, ortopeda, endokrynolog, gastrolog, neurolog, pulmonolog, radiolog, dietetyk oraz zespół rehabilitacyjny. W czasie wieloletniego procesu leczenia należy uwzględnić możliwość wystąpienia wcześniej wymienianych powikłań stawowych i zaplanować np. wykonanie synowektomii chemicznych, izotopowych lub chirurgicznych. Powikłania ogólnoustrojowe, takie ja zaburzenia wzrastania można leczyć z sukcesem dzięki współpracy z endokrynologiem z wykorzystaniem hormonu wzrostu. W procesie terapeutycznym musimy uwzględnić potrzebę edukacji dziecka i jego rodziny, świadomość i zrozumienie przebiegu choroby, możliwych powikłań oraz zasad leczenia, co jest kluczowe dla osiągnięcia zamierzonego rezultatu terapeutycznego.

Szczepienia

Istotnym elementem kompleksowej opieki nad dzieckiem z chorobą reumatyczną w profilaktyce zakażeń jest efektywność szczepień. Zaleca się, o ile to możliwe, aby chorzy na MIZS byli poddani wszystkim obowiązującym szczepieniom ochronnym przed rozpoczęciem leczenia biologicznego.¹⁸

Leczenie GKS

Wiele kontrowersji budzi leczenie chorób reumatycznych, w tym MIZS hormonami steroidowymi. Celem terapii GKS w chorobach układowych jest osiągnięcie w jak najkrótszym czasie działania przeciwzapalnego przy użyciu odpowiedniej dawki leku. Istotnym założeniem jest ograniczenie maksymalnej dawki GKS i stopniowa jej redukcja do poziomu wystarczającego do kontroli przebiegu choroby i w dalszym etapie ograniczanie dawki do niezbędnego minimum lub całkowite odstawienie GKS. W wyjątkowych przypadkach zastosowanie dożylnych „pulsów” – megadawek metyloprednizolonu jest leczeniem z wyboru najcięższych postaci chorób reumatycznych u dzieci, zwłaszcza z objawami ogólnoustrojowymi, np. w sMIZS. Śródstawowe podawanie GKS (intraarticular corticosteroid, IAC) jest bezpiecznym, szybkim i skutecznym sposobem leczenia zapalenia błony maziowej u dzieci z MIZS.¹⁹

Problem interdyscyplinarny

Każda choroba, a szczególnie przewlekła, u dziecka budzi niepokój opiekunów i może niekorzystnie wpłynąć na jego rozwój. MIZS jest heterogenną grupą chorób o różnych obliczach, a ze względu na stosunkowo rzadkie występowanie w populacji najważniejszym zagadnieniem jest ustalenie właściwego rozpoznania w możliwie najkrótszym czasie. Potrzebne jest skrócenie drogi diagnostycznej od lekarza pierwszego kontaktu do ośrodka reumatologii dziecięcej. Ogromną rolę we właściwym ukierunkowaniu dziecka z dolegliwościami narządu ruchu odgrywa lekarz bezpośrednio zajmujący się dzieckiem, pediatra i lekarz rodzinny. Każde dziecko z objawami zapalenia lub bólem stawu powinno być, po wykluczeniu tła urazowego, skierowane do reumatologa dziecięcego. Także dziecko z nawracającymi zaburzeniami narządu ruchu o typie zaburzeń chodu, utykania, bólów pięt czy z dolegliwościami poszczególnych stawów powinno być poddane diagnostyce reumatologicznej. Diagnostyce reumatologicznej należy poddać chorych, u których stany gorączkowe utrzymują się pomimo zastosowanego leczenia, w tym antybiotykoterapii. Nie należy lekceważyć także objawów ogólnego zmęczenia, osłabienia z towarzyszącymi stanami podgorączkowymi, gdyż mogą to być pierwsze symptomy reumatoidalnego procesu zapalnego.

Załącznik 1

Lista wykluczeń

1. Zakaźne zapalenie stawów

• bakteryjne (w tym tbc)

• wirusowe (w tym zakażenie wirusami hepatotropowymi)

• grzybicze

• mykoloplazmowe

• boreliozowe

2. Reaktywne zapalenie stawów

3. Alergiczne i toksyczne zapalenia stawów

• reakcje poszczepienne

• reakcje polekowe