Nietolerancja laktozy

U niektórych niemowląt objawy kolki wynikają z przejściowej nietolerancji laktozy. U tych dzieci oprócz bólu brzuszka i płaczu występują wodniste, biegunkowe stolce o kwaśnym zapachu.¹³ W przypadku niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym należy zmienić preparat na mieszankę ubogolaktozową lub bezlaktozową. U niemowląt karmionych piersią zaleca się podawanie enzymu laktazy. Problemem praktycznym jest jednak sposób podawania tego enzymu. Prawidłowo powinno się preinkubować pierwszą porcję odciągniętego mleka kobiecego laktazą, następnie nakarmić niemowlę z piersi i po karmieniu podać preinkubowaną porcję mleka.¹³ Taki skomplikowany sposób podawania enzymu laktazy wynika z tego, że tylko wcześniejsza preinkubacja mleka z enzymem laktazą zapewnia zmniejszenie zawartości laktozy w mleku matki, a stężenie laktozy jest największe w pierwszej porcji mleka.¹³ Z tego też wynika nieskuteczność powszechnie stosowanego sposobu doustnej podaży enzymu laktazy bez uprzedniej preinkubacji mleka. W związku z powyższym u dzieci karmionych piersią, u których objawom kolki towarzyszą inne cechy nietolerancji laktozy, można zalecić podawanie enzymu laktazy, ale wyłącznie w formie preinkubacji mleka z tym enzymem. Brak rezultatu terapeutycznego w przypadku doustnej podaży tego enzymu nie będzie wynikał z błędnego rozpoznania, ale z niewłaściwej formy podaży leku.

Sposoby leczenia kolki niemowlęcej

U dzieci, u których wykluczyliśmy alergię pokarmową, nietolerancję laktozy oraz refluks żołądkowo-przełykowy, a także u tych, u których próbowaliśmy celowanego postępowania stosowanego w tych jednostkach chorobowych bez skutku klinicznego, można rozważyć inne niżej wymienione metody terapii. Należy jednak pamiętać, że kolka niemowlęca jest jednostką samoograniczającą, ustępującą z wiekiem, stąd też każda metoda terapii może wydawać się skuteczna, ponieważ nasilenie kolki maleje z wiekiem dziecka, ustępując całkowicie najczęściej około 3 miesiąca życia.

Po wykluczeniu chorób współistniejących należy przede wszystkim uspokoić rodziców, tłumacząc im, że kolka jest zjawiskiem przejściowym i nie powoduje żadnych niekorzystnych następstw u dziecka. Dla wielu rodziców kolka u dziecka jest bardzo dużym problemem, dlatego szukają porady lekarza i są gotowi wypróbować wszystkie zalecone formy terapii.

Do powszechnie stosowanych metod zaliczamy:

• Masaż brzuszka i inne czynności kojące

• Zioła

• Prebiotyki

• Probiotyki

• Substancje powierzchniowo czynne (symetykon)

• Leki regulujące motorykę przewodu pokarmowego (trimebutyna).

Masaż brzuszka i inne czynności kojące

Nie ma badań jednoznacznie potwierdzających lub wykluczających skuteczność masażu brzuszka u niemowlęcia, jednak zgodnie z kryteriami rzymskimi III można zalecić rodzicom stosowanie masażu brzuszka lub innych tzw. czynności kojących, do których zaliczamy rytmiczne kołysanie czy też jazdę samochodem.³ W jednym z badań porównywano wpływ masażu brzuszka, podawania roztworu sacharozy lub herbatki koperkowej na stopień nasilenia kolki niemowlęcej. Stwierdzono, że każda z wymienionych metod jest skuteczna w porównaniu z grupą kontrolną, jednak skuteczność masażu brzuszka była istotnie mniejsza (p<0,01) niż roztworu sacharozy oraz herbatki koperkowej (p<0,001).¹⁴

Zioła

W kilku badaniach naukowych wykazano skuteczność herbatek ziołowych, w tym herbatki z kopru włoskiego oraz herbatki ziołowej zawierającej rumianek, koper, miętę, melisę i lukrecję.^15,16 Pozytywny wpływ tych ziół wynika z ich działania spazmolitycznego. W aptekach dostępny jest też preparat o nazwie Gripe Water, który zawiera olejek z nasion kopru włoskiego. Nie ma danych na temat jego skuteczności klinicznej, jednak biorąc pod uwagę skuteczność herbatki koperkowej w łagodzeniu objawów kolki, można rozważyć jego stosowanie u niemowląt z kolką.

Prebiotyki

Prebiotyki to substancje obecne lub wprowadzane do pożywienia w celu stymulacji rozwoju prawidłowej flory jelit, w tym szczepów Bifidobacterium i Lactobacillus. Najważniejszymi prebiotykami są oligosacharydy obecne w mleku kobiecym. W ostatnim czasie bardzo popularne stało się wzbogacanie mieszanek mlecznych w oligosacharydy, aby jeszcze bardziej upodobnić mleko modyfikowane do mleka matki. Wykazano, że dodatek oligosacharydów do mieszanki mlecznej stymuluje prawidłową florę jelitową, czyli szczepy Bifidobacterium. Brakuje jednak badań dotyczących wpływu dodania prebiotyków do mleka modyfikowanego na kolkę niemowlęcą. Dotychczas opublikowano wyłącznie wyniki badania oceniającego skuteczność mleka zawierającego częściowy hydrolizat białka (tzw. mleko HA) wzbogacony o oligosacharydy, w którym dodatkowo obniżono zawartość laktozy.^9,17 W grupie dzieci z kolką wykazano istotną redukcję objawów po zastosowaniu takiej mieszanki mlecznej w porównaniu z grupą kontrolną, ale te wyniki być może wynikają po prostu z tego, że było to ubogolaktozowe mleko HA, a nie z dodatku prebiotyków. W związku z tym liczne mleka modyfikowane, które są reklamowane jako przeciwkolkowe, rzeczywiście mogą zmniejszać nasilenie objawów kolki niemowlęcej, ale najprawdopodobniej wynika to z działania hydrolizatów białek oraz modyfikacji zawartości innych składników, w tym laktozy.

Probiotyki

Zgodnie z teorią wiążącą występowanie kolki u niemowląt z zaburzeniami flory jelitowej skutecznym sposobem postępowania jest podawanie probiotyków. W chwili obecnej udokumentowano skuteczność probiotycznego szczepu Lactobacillus reuteri w kilku badaniach randomizowanych.^18,19 W Polsce zarejestrowany jest obecnie jeden preparat zawierający Lactobacillus reuteri w mianie 10⁸ w 5 kroplach preparatu. Zalecane dawkowanie wynosi 5 kropli preparatu na dobę. Probiotyk ten można stosować zarówno u dzieci karmionych piersią, jak i mlekiem modyfikowanym.