• wady rozwojowe narządu żucia i przewodu pokarmowego (zaburzenia drożności przełyku)
  • przetoki przełykowo-tchawicze lub uchyłki przełyku
  • urazy mechaniczne (jatrogenne, termiczne, chemiczne)
  • nowotwory gardła, krtani i przełyku
  • zakłócenia sprawności zespołów nerwowo-mięśniowych poprzez nieprawidłowe reakcje odruchowe, spowodowane uszkodzeniem nerwów czaszkowych.

U dzieci częste jest krztuszenie się pokarmem lub lekami podawanymi przez opiekunów na siłę, wbrew woli dziecka. Podobne skłonności do krztuszenia się mogą występować u pacjentów w podeszłym wieku, co jest związane z zaburzeniami czynności nerwowych splotów gardłowych.

Objawy

Objawy krztuszenia się są dość charakterystyczne i mają postać odruchowego kaszlu, a częstość i gwałtowność zachłystywania zależą od ciała obcego i rodzaju zmian patologicznych.

Postępowanie

Postępowanie w przypadkach zakrztuszenia polega na żmudnej wielospecjalistycznej diagnostyce i równie trudnym leczeniu operacyjnym lub rehabilitacyjnym, co przedstawiono na rycinie 3.

Small 43298

Rycina 3. Algorytm diagnostyki i postępowania w zachłyśnięciu (zakrztuszeniu)

Podsumowanie

Ostra niedrożność górnych dróg oddechowych stanowi stan zagrożenia życia. Po urazie mechanicznym krtani może dojść do: porażenia fałdów głosowych w następstwie uszkodzenia nerwów wstecznych (krtaniowych od nerwu błędnego), obrzęku podśluzówkowego lub krwiaka, które mogą narastać, krwawienia do światła krtani (w wyniku przerwania ciągłości błony śluzowej po złamaniu chrząstek), odmy podskórnej. Należy również pamiętać, że po urazie krtani może nastąpić nagły zgon (podrażnienie nerwu błędnego).

Z kolei obustronne porażenie strun głosowych nie prowadzi natychmiast do całkowitego zamknięcia szpary głośni i pacjent – choć z trudem – może jeszcze oddychać do czasu pilnej interwencji specjalistycznej.

W stanach ostrej duszności krtaniowej standardem postępowania jest tzw. tracheotomia farmakologiczna, tj. wstrzyknięcie dożylne hydrokotryzonu w dawce 125 mg/kg m.c., łącznie z adrenaliną (1 ml = 1 mg), a w przypadku utrzymywania się duszności – wykonanie konikotomii (rozcięcia poprzecznego krtani).

W przypadku dzieci <3-5 lat bezwzględnie wymagany jest pobyt na oddziale laryngologicznym.

ABSTRACT

Acute obstruction of the upper respiratory tract – management in outpatient and hospital setting

The aim of this paper is to present the causes and management of patients with acute obstruction of the upper respiratory tract in outpatient and hospital settings. Laryngeal dyspnea is a condition of airway narrowing that can be life-threatening if there is a total obstruction at the laryngeal level. The associated shortness of breath may be persistent, chronic, and may also appear after intense physical exertion. Audible constrictive whistling can be heard (even from a very large distance) caused by inspiratory difficulty and there is marked anxiety and psychomotor agitation of the patient, who is gasping for air. The main causes of acute laryngeal dyspnea comprise bilateral vocal cord paralysis, which may occur after an episode of influenza; inflammatory or allergic edema of the mucosa and intrinsic laryngeal muscles, Quincke's edema (immune-mediated angioedema); mechanical trauma with cartilage displacement and developing hematoma or edema, foreign body of the larynx, and aspiration (choking). In cases of acute laryngeal dyspnea, the standard of management is „pharmacological tracheotomy”, i.e. intravenous injection of hydrocortisone at 125 mg/kg body weight, with epinephrine (1 ml = 1 mg), and, if dyspnea persists, conicotomy (transverse dissection of the larynx). Children under 3-5 years of age need to be hospitalized in an ENT department.

Piśmiennictwo

1. Malinowska B. Ostra duszność krtaniowa. Przew Lek 2002;5(9):82-6

2. Janczewski G, Latkowski JB, Olszewski J, Kosiek K. Algorytmy diagnostyki i postępowania w otorynolaryngologii. Termedia, Poznań 2010

3. Zielińska-Bliźniewska H, Olszewski J. Ostre podgłośniowe i nadgłośniowe zapalenie krtani – przyczyny i postępowanie. Med Dypl 2019;12:28-33

4. Cressman W, Myer C. Diagnosis and management of croup and epiglottitis. Pediatr Clin North Am 1994;41:265-76

5. Grzegorowski M. Ostre zapalenie krtani. W: Gryczyńska D (red.). Otolaryngologia dziecięca. Wydanie 1. Alfa-Medica Press, Łódź 2007:374-81

6. Ślączka K, Zawadzka-Głos L. Stany zagrożenia życia w ostrych zapaleniach krtani u dzieci – ocena epidemiologii i postępowania. Nowa Pediatria 2014;1:8-14

7. Ringel B, Horowitz G, Shilo S, et al. Acute supraglottic laryngitis complicated by vocal fold immobility:prognosis and managment. Eur Arch Oto-Rhino Laryng 2019,doi.org./10.1007/ s.00405-019-05508-3

8. Tamir SO, Marom T, Barbalat I, et al. Adult supraglottitis: changing trends. Eur Arch Otorhinolaryngol 2015;272:929-35

9. Park HH, Lee JCh, Lee TH, et al. Acute supraglottitis in adults: what’s the optimal airway intervention? Auris Nasus Larynx 2012;39:204-7

10. Ślaczka K, Zawadzka-Głos L. Stany zagrożenia życia w ostrych zapaleniach krtani u dzieci – ocena epidemiologii i postępowania. Nowa Pediatria 2014;1:8-14

11. Szmeja Z. Ciała obce ucha, nosa, gardła, krtani, dolnych dróg oddechowych i przełyku. Przew Lek 2002;5(9)94-6

12. Sobczyński A i wsp. Nierozpoznane ciała obce dróg oddechowych jako przyczyna zmian chorobowych oskrzeli i płuc u dzieci. Materiały Naukowe: VII Dni Otolaryngologii Dziecięcej, 5-7.06.1987, Poznań, str. 80-3

Do góry