Objawy

Po kilku dniach banalnej infekcji wirusowej (podwyższona temperatura ciała, katar i suchy kaszel) objawy chorobowe nagle się zaostrzają i pojawia się ostra duszność wdechowa (zwykle w nocy), a także następuje nasilenie napadowego „szczekającego” kaszlu oraz występuje świst oddechowy (stridor). Głos dziecka jest czysty, bez chrypki, natomiast narasta niepokój^3,4. Podgłośniowe zapalenie krtani może przebiegać łagodnie i występować ze sporadycznym kaszlem lub mieć ostry przebieg i zaburzać świadomość dziecka (szczekający kaszel, niepokój).

Postępowanie

Lekarz medycyny rodzinnej ocenia nasilenie stridoru i sprawdza, czy nie doszło do zasinienia skóry dziecka, oraz za pomocą pulsoksymetru ocenia saturację i wykonuje badanie gazometryczne. Istotne jest wykluczenie innych stanów i chorób, które mogą powodować obturację górnych dróg oddechowych, takich jak ciało obce w krtani czy obrzęk naczynioruchowy³.

Postępowanie zależy od stadium i stopnia nasilenia choroby. Objawy podgłośniowego zapalenia krtani zwykle ustępują same, a u większości dzieci szczekający kaszel zanika po mniej więcej 48 godzinach, natomiast <5% dzieci wymaga hospitalizacji^4,5.

Dziecko powinno przebywać w dobrze wietrzonym pomieszczeniu z odpowiednią wilgotnością. W tym celu mogą być stosowane specjalne nawilżacze powietrza, należy regularnie wietrzyć mieszkanie. Alternatywą dla nawilżacza może być położenie wilgotnych ręczników na grzejnikach lub ustawienie w pokoju naczynia z parującą wodą.

Jeżeli duszność się nasila, konieczna jest wizyta w szpitalu i obserwacja na oddziale laryngologii dziecięcej lub intensywnej terapii. W ciężkich stanach podawany jest hydrokortyzon we wlewie dożylnym (5-10 mg/kg m.c.) lub deksametazon 0,6 mg/kg m.c. iv bądź i.m. w połączeniu z adrenaliną w nebulizacji³. U dzieci do 6 roku życia rekomendowana jest adrenalina w nebulizacji 4 mg w 4 ml lub 1/1000 0,5 ml/kg w 2,5 ml NaCl, do dawki maksymalnie 5 ml, powtarzana w razie konieczności co 30-60 minut^3,6-10. Ponadto podawane są leki przeciwgorączkowe, przeciwhistaminowe, uspokajające, mukolityczne, a także tlen w przypadku hipoksji. Nie ma konieczności podawania antybiotyków, ponieważ podgłośniowe zapalenie krtani jest chorobą wirusową, można jednak zastosować leczenie przeciwwirusowe (pranobeks inozyny). Zdarzają się również ciężkie przypadki, które wymagają intubowania pacjenta.

Urazy mechaniczne krtani

Epidemiologia i przyczyny

Urazy krtani są dość częste i stanowią 9% wszystkich uszkodzeń ciała. Najczęściej jest to uszkodzenie mechaniczne z bardzo groźnymi powikłaniami, ponieważ krtań jest narządem wybitnie wstrząsorodnym².

Urazy zewnętrzne krtani powstają w wyniku uderzenia z dużą siłą, na przykład w wypadkach komunikacyjnych, zwłaszcza motocyklowych, na skutek pobicia (urazy tępe) lub działania narzędzia ostrego bądź broni palnej (urazy ostre). Do urazów krtani może również dojść podczas uprawiania niektórych sportów, takich jak karate, boks, dżudo, oraz podczas bójek i napadów. O wiele rzadziej występują urazy termiczne i chemiczne krtani².

Objawy

W pierwszym okresie występują ból w okolicy urazu i – niemal zawsze – suchy, bardzo męczący kaszel, który utrzymuje się z przerwami dość długo, natomiast w miejscu urazu często pojawiają się otarcie skóry, zaczerwienienie, a potem zasinienie i obrzęk tkanek miękkich. W wielu przypadkach może dojść do zranienia i miejscowego krwawienia z uszkodzenia. Do powyższych objawów zewnętrznych dołącza się często chrypka o różnym nasileniu i – co jest szczególnie ważne i wymaga zwrócenia uwagi – duszność wdechowo-wydechowa, która może się w miarę upływu czasu pogłębić.

Duszność w tych przypadkach może być spowodowana niedowładem czy porażeniem strun głosowych bądź narastającym krwiakiem podśluzówkowym. Może też być następstwem złamanych i przemieszczonych chrząstek krtani, zwłaszcza chrząstek tarczowatych.

Postępowanie

W warunkach ambulatoryjnych w przypadku obrzęku po urazie krtani wskazane jest wykonanie tzw. tracheotomii farmakologicznej, czyli dożylne podanie 10 mg/kg m.c. hydrokortyzonu łącznie z 1 ml/1mg adrenaliny².

Do klasyfikacji ciężkości uszkodzenia krtani służy skala Schaefera oparta na badaniu TK, która wyróżnia 5 grup. Pierwsza grupa obejmuje niewielkie krwiaki, natomiast grupa piąta całkowite oderwanie krtani od tchawicy. W zależności od skali lekarz wybiera odpowiedni sposób leczenia w warunkach szpitalnych.

Specyficzne metody leczenia zależą od czynnika, który spowodował uraz. Urazy krtani zaliczane do grupy pierwszej (niewielki krwiak wewnątrzkrtaniowy) lub drugiej (obrzęk, złamania chrząstek bez przemieszczenia) mogą być leczone farmakologicznie. Terapia obejmuje podawanie glikokortykosteroidów i antybiotyków. Z kolei leczenie operacyjne i zabieg tracheotomii są wskazane w urazach zaliczanych do grupy trzeciej (rozerwanie krtani oraz niestabilne złamania) i czwartej (masywny obrzęk tkanek, rozległe urazy), natomiast w przypadku całkowitego oderwania krtani od tchawicy (grupa piąta) operacja bywa nieraz bardzo trudna, ale urazy należące do tej grupy występują najrzadziej.

Do zapamiętania! Po urazie mechanicznym krtani może dojść do:

• porażenia fałdów głosowych w następstwie uszkodzenia nerwów wstecznych (krtaniowych od nerwu błędnego)
• obrzęku podśluzówkowego lub krwiaka mogących narastać
• krwawienia do światła krtani w wyniku przerwania ciągłości błony śluzowej po złamaniu chrząstek
• odmy podskórnej.