Ciało obce w rogówce

Inną bardzo częstą przyczyną konsultacji okulistycznych na oddziałach ratunkowych są ciała obce wbite w rogówkę. Jeżeli nie zostaną one usunięte szybko, tworzy się wokół nich naciek zapalny.

Z reguły do wbicia ciała obcego w rogówkę dochodzi podczas wykonywania prac remontowych lub pracy szlifierką kątową (ryc. 2). Ciało obce z rogówki usuwa się pod mikroskopem (lampa szczelinowa) za pomocą sterylnej igły po znieczuleniu kroplowym oka. Następnie zakłada się opatrunek uciskowy z maścią antybiotykową^4,5.

Rycina 2. Ciało obce metaliczne w rogówce

Uwagi ogólne

U pacjentów zgłaszających się z erozją lub ciałem obcym rogówki zawsze należy pamiętać, aby wykluczyć obecność dodatkowych ciał obcych w worku spojówkowym lub pod powieką górną. Należy też upewnić się, czy niewinnie wyglądająca erozja nie jest raną pełnościenną rogówki. W tym celu zawsze powinno się ucisnąć rogówkę patyczkiem i sprawdzić, czy z komory przedniej oka nie wypływa wodnista ciecz (próba Seidla)⁵. W każdym przypadku powierzchownego urazu oka należy odwinąć powiekę górną, aby dokładnie ocenić cały worek spojówkowy.

Urazy powiek i aparatu ochronnego oka

Z reguły niewielkie otarcia naskórka lub wylewy podskórne okolicy oczodołowej spowodowane urazem wymagają jedynie oczyszczenia solą fizjologiczną, założenia jałowego opatrunku i zastosowania antybiotyku w maści. Pomocne w szybszej resorpcji wylewu podskórnego jest też stosowanie zimnych okładów, preparatów doustnych uszczelniających i wzmacniających śródbłonek naczyń (etamsylat, dobesylan wapnia, witamina C). Zawsze należy ocenić, czy podczas urazu nie doszło do uszkodzenia gałki ocznej. Powinno się zbadać ruchomość gałek ocznych, ostrość wzroku i wykonać palpacyjne badanie brzegu kostnego oczodołu w celu wykluczenia złamań lub obecności odmy podskórnej mogącej świadczyć o poważniejszym urazie twarzowo-czaszkowym. Należy również pamiętać o wykonaniu badań obrazowych, takich jak TK lub RTG twarzoczaszki⁵.

Głębsze lub dłuższe przerwania ciągłości skóry aparatu ochronnego oka powinny być poddane wnikliwej rewizji przez chirurga okulistę w celu oceny konieczności szycia, zastosowania profilaktyki przeciwtężcowej i antybiotyku⁵.

Jeżeli istnieje jakiekolwiek podejrzenie, że powstała rana aparatu ochronnego oka mogła spowodować przerwanie ciągłości dróg łzowych, należy jak najszybciej ją zaopatrzyć. Wymagana jest wtedy intubacja dróg łzowych w celu ich rekonstrukcji, zapobiegająca powstaniu przewlekłego, uporczywego łzawienia⁶.

Wylew podspojówkowy i rany spojówki

Najczęściej wylew podspojówkowy powstaje samoistnie i bezboleśnie. Związany jest z zaburzeniami ogólnego stanu organizmu, takimi jak nadciśnienie tętnicze, skaza krwotoczna lub stosowanie leków przeciwkrzepliwych⁶. Innymi częstymi przyczynami wylewu podspojówkowego są: silny atak kaszlu, praca w pozycji z pochyloną głową, dmuchanie i inne czynności związane z próbą Valsalvy. Jeżeli towarzyszą mu ból oka, zaburzenia widzenia czy też w wywiadzie zgłaszany jest uraz, należy w lampie szczelinowej ocenić, czy nie doszło do przerwania ciągłości spojówki lub wylewu do wnętrza gałki ocznej.

Powierzchowne rany spojówki, które nie odsłaniają twardówki, nie wymagają szycia. Po zastosowaniu maści z antybiotykiem i opatrunku zazwyczaj spojówka po kilku dniach zabliźnia się sama². Natomiast pełnościenne rany spojówki zawsze powinno się poddać dokładnej ocenie i zszyć pod mikroskopem operacyjnym².

Oparzenia chemiczne gałki ocznej

Urazy chemiczne gałki ocznej stanowią grupę stanów nagłych w okulistyce, w których najważniejszym elementem leczenia jest natychmiastowe i obfite płukanie gałki ocznej. Substancje alkaliczne, którymi oparzenia zdarzają się częściej, zwykle powodują rozleglejsze i cięższe urazy niż substancje kwasowe (ryc. 3). Powinno się pamiętać o tym, że oparzenia wyglądające na niewielkie podczas pierwszego badania mogą wyglądać następnego dnia znacznie poważniej. Około 20% urazów chemicznych oka powoduje znaczną, trwałą niepełnosprawność wzrokową i defekty kosmetyczne⁵.

Rycina 3. Oparzenie chemiczne oka

Płukanie gałki ocznej należy rozpocząć już bezpośrednio w miejscu, w którym doszło do wypadku, ponieważ minimalizuje to czas ekspozycji na substancję uszkadzającą i poprawia rokowanie dotyczące końcowej ostrości wzroku. Zalecane są płyny obojętne, takie jak sól fizjologiczna lub woda⁵. Można zastosować również inne płyty obojętne, np. wodę mineralną lub mleko.

Następnie osoba poszkodowana powinna być przetransportowana do najbliższej placówki ochrony zdrowia w celu oceny rozległości uszkodzeń gałki ocznej i ustalenia dalszego postępowania. Po oparzeniu okolicy oczu nigdy nie należy zasłaniać oka ani powiek opatrunkiem na czas transportu, ponieważ utrudnia to odpływ łez i oczyszczanie oka z substancji chemicznej.