BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Profilaktyka zakażeń
Jak zapobiegać zakażeniom bakteriami, grzybami, SARS-CoV-2 i innymi wirusami w gabinecie stomatologicznym
Dr n. med. Agnieszka Machul-Żwirbla,
Dr n. med. Agnieszka Machul-Żwirbla
Gabinet stomatologiczny jest miejscem, w którym są wykonywane zabiegi inwazyjne, a co za tym idzie – istnieje wysokie ryzyko wystąpienia zdarzeń niepożądanych i niebezpiecznych dla zdrowia zarówno pacjenta, jak i personelu medycznego. W tym szczególnym czasie epidemii należy zwrócić uwagę na ryzyko zakażenia wirusami (w tym koronawirusem SARS-CoV-2), ale także innymi drobnoustrojami, takimi jak wielolekooporne bakterie czy grzyby. Pod tym względem gabinet dentystyczny porównuje się do sali operacyjnej. Niestety świadomość personelu dotycząca zakażeń w gabinetach stomatologicznych jako miejscach świadczenia usług medycznych jest wciąż niewystarczająca. Wynika to w głównej mierze z braku wiedzy dotyczącej zarówno profilaktyki zakażeń, jak i możliwych skutków leczenia stomatologicznego. Niniejsze opracowanie stanowi podsumowanie najważniejszych działań w ramach profilaktyki zakażeń w gabinetach dentystycznych.
W gabinecie stomatologicznym występuje wiele potencjalnych źródeł zakażeń. Najwyższe ryzyko infekcji w placówce odnotowuje się w trakcie prowadzenia takich zabiegów jak:
- szlifowanie zębów pod korony i mosty,
- usuwanie kamienia nazębnego,
- tzw. piaskowanie.
W trakcie tych zabiegów może dochodzić bowiem do naruszenia ciągłości tkanek, co stwarza ryzyko kontaktu ze skażoną krwią i śliną pacjenta.
Źródła zakażeń w gabinecie stomatologicznym
Niezależnie od tego czy proces leczenia odbywa się w dużej wyspecjalizowanej klinice, czy w małym prywatnym gabinecie, personel medyczny oraz sami pacjenci są narażeni na działanie wielu szkodliwych czynników biologicznych. Dlatego bardzo ważne jest nie tylko przeprowadzenie leczenia zgodnie ze sztuką lekarską, ale również zastosowanie odpowiednich środków ochrony zabezpieczających personel medyczny oraz pacjenta przed możliwością zakażenia.
Najczęstsze źródła infekcji w gabinecie stomatologicznym prezentuje rycina 1.
_opt.jpeg)
Ryc. 1. Źródła zakażeń w gabinecie stomatologicznym (opracowanie własne).
Personel medyczny może ulec zakażeniu głównie poprzez:
- kontakt z aerozolem – zanieczyszczenie oczu, jamy ustnej i dróg oddechowych aerozolem, który zawiera m.in. krew, ślinę, cząsteczki zębiny lub kamienia nazębnego wraz z biofilmem bakteryjnym,
- zakłucie lub zranienie skażonymi narzędziami stomatologicznymi,
- wdychanie powietrza wydychanego przez pacjenta, w którym mogą znajdować się np. prątki gruźlicy,
- uszkodzenie spojówek w trakcie prac przy użyciu narzędzi obrotowych.
Pacjenci z kolei mogą ulec zakażeniu przede wszystkim poprzez ręce personelu oraz stosowanie nieprawidłowo wysterylizowanych narzędzi.[1]
Coraz większą wagę przywiązuje się do jakości i bezpieczeństwa wykonywanych usług w gabinetach medycznych. Z tego względu opracowanie, wdrożenie i przestrzeganie procedur higienicznych, wysokie kwalifikacje zawodowe (w tym posiadanie przez stomatologa wiedzy dotyczącej profilaktyki zakażeń), odpowiednie wyposażenie gabinetu stomatologicznego (autoklaw, profesjonalne opakowania sterylizacyjne, materiały) to niezbędne warunki zapewnienia bezpieczeństwa sobie i pacjentom.
Każdy gabinet stomatologiczny musi spełnić wymogi sanitarne w celu zmniejszenia ryzyka zdarzeń niepożądanych mogących wystąpić w trakcie lub w wyniku leczenia, niezwiązanych z naturalnym przebiegiem choroby lub stanem zdrowia pacjentów. Obowiązek utrzymania gabinetu w należytym stanie sanitarno-epidemiologicznym należy do kompetencji kierownika placówki lub wyznaczonego lekarza bądź pracownika.
Drogi szerzenia zakażeń w gabinecie stomatologicznym
Głównymi drogami szerzenia zakażeń w gabinecie stomatologicznym są:
- droga krwiopochodna,
- droga powietrzno-kropelkowa,
- droga kontaktu bezpośredniego (ręce, błony śluzowe).[2]
Największe znaczenie w rozprzestrzenianiu się czynników szkodliwych w gabinecie stomatologicznym ma droga powietrzno-kropelkowa. W trakcie opracowywania ubytków w zębach oraz szlifowania i polerowania ich powierzchni wytwarza się aerozol, który w związku z używaniem szybkoobrotowych elementów wyposażenia unitu dentystycznego unosi się w powietrzu. Ten aerozol zawiera: