• zapobieganie powikłaniom obrzęku chłonnego,

• uzyskanie korzystnego wyniku kosmetycznego,

• poprawienie jakości życia chorego.

Jedynym bezwzględnym wskazaniem do leczenia operacyjnego obrzęku chłonnego jest zespół Stewarta-Trevesa, czyli rozwój mięsaka naczyń chłonnych w przebiegu utrzymującego się długotrwale obrzęku chłonnego. Postępowanie z takimi chorymi należy rozpocząć od próby leczenia zachowawczego. Powinien je prowadzić doświadczony specjalista w leczeniu obrzęku chłonnego, co najmniej przez pół roku. Dopiero nieskuteczność lub niedostateczna skuteczność takiego postępowania skłania do rozważenia wskazań do leczenia chirurgicznego.

Wśród operacji wykonywanych u chorych z obrzękiem chłonnym można wyróżnić dwie duże grupy:

1. operacje redukujące,

2. operacje rekonstrukcyjne.

Operacje redukujące

Operacje te polegają one na wycięciu obrzękniętej zwłókniałej tkanki podskórnej kończyny. Jeżeli zmiany skórne są nasilone, usuwa się również skórę.

Operacja Charlesa

Jest to najbardziej radykalna operacja redukująca polegająca na okrężnym wycięciu skóry i tkanki podskórnej do powięzi głębokiej kończyny dolnej, od guzowatości piszczeli do wysokości kostek (niektórzy usuwają również część lub całą powięź głęboką). Następnie ranę pokrywa się przeszczepami niepełnej lub pełnej grubości skóry pobranej z usuniętego materiału bądź przeszczepami niepełnej grubości skóry pobranej z kończyny zdrowej. Przeszczepy skóry dość trudno utrzymać, zwłaszcza w miejscach, w których wcześniej występowało zapalenie lub nadmierne rogowacenie. Przeszczepy pełnej grubości przyjmują się lepiej. Wskazania do przeprowadzenia takiej operacji pojawiają się u chorych z bardzo nasilonym zwłókniałym obrzękiem i zaawansowanymi zmianami skórnymi [8].

Operacja Sistrunka w modyfikacji Homansa

Operację tę opracowano w 1918 r. Wielu chirurgów wprowadziło do niej własne modyfikacje techniczne (Servelle, Pflug, Miller), polegające głównie na zmianie rozległości zabiegu. Operację tę przeprowadza się w kilku etapach, zazwyczaj dwóch lub trzech. Mówiąc najprościej, jej celem jest wycięcie tkanki podskórnej pod płatami skóry, a następnie odpowiednim skróceniu płatów skórnych. Najczęściej w pierwszym etapie zabieg wykonuje się po stronie przyśrodkowej kończyny, a po 3 miesiącach następuje kolejny etap po stronie bocznej. Między etapami konieczne jest bandażowanie kończyny [9].

Dość ciekawą i przynoszącą dobre wyniki metodą jest lipoaspiracja ultradźwiękowa. Wykorzystuje się tu typowy sprzęt i zasady wykonywania liposukcji z niszczeniem tkanki tłuszczowej za pomocą ultradźwięków. Po takim zabiegu chorzy muszą nosić odzież uciskową [10].

Operacje redukujące usuwają jedynie objawy choroby podstawowej i jej powikłania. Poprawiają też jakość życia dzięki zmniejszeniu obwodu i objętości kończyny, uzyskaniu korzystnego wyniku kosmetycznego oraz zwiększeniu ruchomości kończyny, a tym samym jej funkcji. Zabiegi te są jednak obarczone częstymi powikłaniami.

Operacje rekonstrukcyjne

Wskazania do wykonania rekonstrukcji naczyń chłonnych są ściśle określone. Kwalifikację do zabiegu musi poprzedzać przeprowadzenie badania obrazowego (limfoscyntygrafii lub limfoangiografii). Dopiero na podstawie wyniku tego badania można ocenić rodzaj patologii naczyń i wyznaczyć zakres operacji.

Zespolenia limfatyczno-żylne

Jedne z pierwszych takich zabiegów wykonywali profesorowie Jan Nielubowicz i Waldemar Olszewski w latach 60. XX wieku. Polegały one na wszczepieniu węzła chłonnego pachwinowego do żyły udowej lub odpiszczelowej [11]. Obecnie technikami mikrochirurgicznymi wszczepia się kilka naczyń chłonnych do jednego z dopływów żyły odpiszczelowej lub odłokciowej. Niepowodzenia takich operacji są związane głównie z występowaniem zakrzepicy w zespoleniu. Ciśnienie w żyle często przewyższa ciśnienie panujące w naczyniu chłonnym i sprawia, że takie zespolenie nie funkcjonuje.

Przeszczepy limfatyczne