Rozpoznanie zaostrzenia wymaga oszacowania ryzyka jego niekorzystnego przebiegu, a do najistotniejszych czynników takiego ryzyka zalicza się:²⁶

• wcześniejsze leczenie na oddziale intensywnej terapii oraz intubacje z powodu zaostrzenia
• częste wizyty na oddziałach pomocy doraźnej oraz hospitalizacje z powodu astmy.

Przyjmuje się, że zaostrzenia o umiarkowanym i ciężkim stopniu nasilenia powinny być leczone w warunkach umożliwiających monitorowanie stanu pacjentki i płodu.²⁶ Inne wskazania do hospitalizacji to: brak adekwatnej odpowiedzi na wstępne leczenie, wysycenie hemoglobiny krwi tętniczej tlenem (SaO₂) <95%, zaburzenia świadomości, senność, PaCO₂ >42 mmHg i zmniejszenie aktywności płodu.^2,34

Do najważniejszych celów leczenia zaostrzeń astmy u ciężarnych zalicza się: ochronę ciężarnej i płodu przed następstwami hipoksemii oraz hiperkapnii, likwidację skurczu oskrzeli oraz niedopuszczenie do zmęczenia mięśni oddechowych.²⁶ Według autorów National Asthma Education and Prevention Program wstępny etap leczenia (tj. w czasie pierwszej godziny) w warunkach oddziału pomocy doraźnej lub oddziału szpitalnego powinien polegać na zastosowaniu krótkodziałającego β₂-mimetyku w odstępach 20-minutowych, np. 2-4 dawek salbutamolu podanych z inhalatora ciśnieniowego z dozownikiem (MDI – metered dose inhaler) lub w postaci nebulizacji (2,5 mg salbutamolu) z nebulizatora napędzanego tlenem.⁴⁴

Podstawowym sposobem podania β₂-mimetyków jest podanie wziewne, ale w wybranych sytuacjach dopuszczalne jest podanie podskórne lub dożylne (np. terbutaliny – lek nie jest dostępny w Polsce). Ze względu na możliwość wpływu wazokonstrykcyjnego na naczynia łożyska nie zaleca się stosowania epinefryny.²⁶ Istotnym elementem postępowania jest tlenoterapia z zastosowaniem źródła tlenu umożliwiającego uzyskanie SaO₂ ≥95%. Najczęściej korzysta się z wąsów donosowych lub masek Venturiego. Konieczna jest także ocena nawodnienia i jeżeli są do tego wskazania, nawodnienie drogą dożylną.

U pacjentek z FEV₁ lub PEF >50% wartości należnej lub najlepszej zastosowanie glikokortykosteroidów systemowych należy rozważyć, gdy po podaniu β₂-mimetyku nie następuje szybka poprawa, oraz u pacjentek, które w ostatnim czasie stosowały glikokortykosteroidy systemowe. Jeżeli FEV₁ lub PEF wynosi <50% wartości należnej, należy rozważyć zastosowanie dodatkowo glikokortykosteroidu systemowego oraz bromku ipratropium wziewnie w dawce 500 μg. Po upływie około godziny od rozpoczęcia leczenia należy ponownie ocenić stan ciężarnej (nasilenie dolegliwości, SaO₂, PEF) oraz płodu. Jeżeli FEV₁ lub PEF zawiera się w przedziale 50-80% wartości należnej lub najlepszej, a w badaniu przedmiotowym nie stwierdza się niepokojących objawów i odchyleń od normy, krótkodziałające β₂-mimetyki mogą być podawane jeszcze kilkakrotnie w odstępach godziny.

Jeżeli FEV₁ lub PEF wynoszą <50% wartości należnej lub najlepszej, w badaniu przedmiotowym stwierdza się wyraźnie nasilone objawy, pracę dodatkowych mięśni oddechowych, a w wywiadzie występują czynniki ryzyka niekorzystnego przebiegu zaostrzenia, to oprócz glikokortykosteroidów systemowych i β₂-mimetyków krótkodziałających podawanych w sposób ciągły lub w odstępach jednogodzinnych chora powinna otrzymać bromek ipratropium wziewnie w dawce 500 μg.

W zależności od reakcji na zastosowane wstępne leczenie rozpoznaje się:

1. Dobrą odpowiedź:

• – FEV₁1 lub PEF ≥70% wartości należnej lub najlepszej
• – dobra reakcja utrzymuje się przez co najmniej 60 minut od podania dawki leku
• – nie stwierdza się objawów zmęczenia, istotnych nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym, stan płodu nie budzi niepokoju.

Można rozważać wypisanie pacjentki do domu, wskazana jest konsultacja lekarska w warunkach ambulatoryjnych i modyfikacja dotychczasowego leczenia.

2. Niepełną odpowiedź:

• – FEV₁ lub PEF ≥50%, ale <70% wartości należnej lub najlepszej
• – objawy mają nasilenie łagodne lub umiarkowane.

Zazwyczaj konieczna jest hospitalizacja i kontynuacja leczenia oraz monitorowanie stanu ogólnego ciężarnej oraz płodu.